Nhận định chung có thể thấy là sau phán quyết, các quốc gia tranh chấp ASEAN, kể cả Philippines đều có những phản ứng, tuyên bố khá kiềm chế. Tuyên bố của Mỹ, Nhật Bản và Úc tỏ ra cứng rắn hơn khi thôi thúc Trung Quốc thực hiện phán quyết. Trong khi đó, Trung Quốc đã tỏ ra tức giận và kiên quyết bác bỏ tính hợp pháp của phán quyết.
Bài viết đánh giá những nỗ lực ngoại giao và chính trị đang được tiến hành nhằm quản lý căng thẳng an ninh tại Biển Đông, tập trung vào sự tương tác giữa Hiệp hội các quốc Đông Nam Á (ASEAN), Trung Quốc và Mỹ.
Nỗ lực giải quyết vấn đề Biển Đông tại ASEAN thực sự không đạt hiểu quả. Thay vì trông chờ vào một tuyên bố chung ở cấp độ ASEAN, Philippines và Việt Nam nên tiếp cận các thành viên ASEAN khác mà họ tin tưởng để giúp dàn xếp tranh chấp.
Nếu nguyên tắc đồng thuận bị lạm dụng nhiều lần, hậu quả có thể sẽ không dự đoán được, không chỉ đối với ASEAN mà còn đối với các nước lớn, bao gồm cả Trung Quốc. Một sự lặp lại những gì đã xảy ra trong năm 2012 có thể đưa ASEAN vào con đường nguy hiểm.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam đã đạt mức kỷ lục trong năm 2015 và tăng trở lại trong năm nay. Các thỏa thuận đạt 11,3 tỷ USD trong nửa đầu năm 2016, tăng 105% so với cùng kỳ năm ngoái, mặc dù nền kinh tế toàn cầu đình trệ. Đạt được vị thế quốc gia có thu nhập trung bình, Việt Nam còn đặt mục tiêu cao hơn nữa.
Trung Quốc phải đối mặt với một sự lựa chọn khó khăn: chấp nhận một hệ thống quốc tế được cho là chống lại những lợi ích của Trung Quốc, hoặc là khẳng định các yêu sách của họ một cách kiên quyết hơn, mạo hiểm xung đột với các nước láng giềng.
“Đã không có ai phấn khích đến mức đập trái bóng xuống đất để mừng thắng lợi” song phải thừa nhận phán quyết ngày 12/7 của Tòa Trọng tài về Biển Đông đã tạo cho Mỹ một cú hích chiến lược.
Ở Biển Đông, Trung Quốc đang tiến hành ba cuộc chiến tranh: (i) chiến tranh tâm lý; (ii) chiến tranh truyền thông và (iii) chiến tranh pháp lý. Trong cả ba cuộc chiến này, các hoạt động mạng đóng vai trò quan trọng.
Khiếm khuyết của ASEAN là về mặt tổ chức. Được thành lập như một tổ chức liên chính phủ, song ASEAN bị chia rẽ bởi những lợi ích quốc gia, yếu tố thường che mắt các thành viên của khối trước các mối quan tâm và lợi ích chung của khu vực.
Xem lại lịch sử Trung-Triều, có thể thấy một loạt giai đoạn thăng trầm gây tò mò trong mối quan hệ hai nước, diễn ra theo một cách đầy kịch tính khiến người ngoài đi đến kết luận rằng "cặp đôi" này đang đứng trên bờ vực của việc "ly dị", nhưng cuối cùng cuộc “hôn nhân” vẫn không bị đổ vỡ.