Lối hành xử của Trung Quốc đang tạo ra phản ứng trái ngược với những gì mà họ đang cố gắng xây dựng và tìm kiếm. Tại sao Trung Quốc lại hành động như vậy? Khu vực và thế giới nên có những phản ứng như thế nào?
Trung Quốc sẽ tiếp tục thi hành chiến lược lát cắt salami với cách tiếp cận tập trung và phối hợp hơn với chiến thuật bắp cải. Doanh nghiệp nhà nước trở thành vũ khí quan trọng trong chính sách đối ngoại, hành động chuyển từ sự cứng rắn mang tính đáp trả sang chủ động khiêu khích.
Tham luận của TS. Alan Dupont, Đại học New South Wales, Úc tập trung trình bày về tầm quan trọng của Biển Đông, tiếp sau đó là quan điểm và cách ứng phó của các quốc gia ASEAN về những hành vi ngày càng quyết đoán của Trung Quốc trong tranh chấp tại khu vực này.
Trong thời gian qua, Trung Quốc liên tục thực hiện hành vi quyết đoán và chèn ép nhằm khẳng định yêu sách tại Biển Đông. Diễn biến đó thực sự ảnh hưởng đến lợi ích của Mỹ và các đồng minh và Mỹ cần phải áp dụng chiến lược áp đặt cái giá phải trả đối với Trung Quốc vì những hành vi đó.
Bài trình bày của GS. Carlyle Thayer tập trung phân tích vào ba lực lượng trên biển của Việt Nam: hải quân, cảnh sát biển, kiểm ngư và liên hệ đến sự kiện giàn khoan HD-981.
Năng lực hải quân và lực lượng bảo vệ bờ biển của Trung Quốc lấn át hoàn toàn các quốc gia khác, họ sẵn sàng sử dụng chúng để khẳng định yêu sách và đáp trả các thách thức. Nhưng cách tiếp cận cứng rắn đó lại đi ngược lại với tuyên bố phát triển hòa bình và đó chính là tình thế lưỡng nan mà Trung Quốc phải xử lý.
Trung Quốc trong nhiều bước đi sáng suốt trước đây cho thấy không phải lúc nào họ cũng cứng rắn trong vấn đề chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, mà họ cũng sẵn sàng thỏa hiệp khi cần thiết. Vậy, đây đã phải thời điểm mà Trung Quốc sẵn sàng thỏa hiệp hay chưa?
Trung Quốc không phải là cường quốc duy nhất trong khu vực và họ không thể chà đạp lên láng giềng của mình, làm mất ổn định khu vực. Lợi ích quốc gia của Mỹ chính là góp phần giải quyết vấn đề này và kìm hãm sự hiếu chiến của Trung Quốc trong khu vực
Trung Quốc luôn ôm ấp tham vọng, nóng lòng muốn rút ngắn quá trình trỗi dậy, đẩy cuộc cạnh tranh nước lớn theo hướng có lợi, và dùng sức mạnh cứng để ép buộc các nước khu vực phải chấp nhận yêu sách đường lưỡi bò, các lợi ích chủ quyền lãnh thổ, lợi ích biển hết sức phi lý của Trung Quốc.
Cho dù những suy diễn về ý nghĩa của Công thư 1958 có đi xa như thế nào, cũng như phía Trung Quốc có đưa thêm bất kỳ bằng chứng gì, thì những gì liên quan tới Hoàng Sa và Trường Sa xảy ra ngoài lãnh thổ miền Nam Việt Nam trước 24.6.1976 không hề ràng buộc CHXHCN Việt Nam.