Những tuyên bố là tiêu điểm của báo chí có vẻ như chỉ ra rằng ông Trump sẽ rời xa bốn trụ cột của chính sách "tái cân bằng" của Obama: Xây dựng quan hệ đồng minh và đối tác, củng cố các thể chế khu vực, đẩy mạnh hợp tác kinh tế, thúc đẩy dân chủ và nhân quyền.
Vào ngày 18/11/2011 tại Hội nghị Bali, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo đã đưa ra lời đề nghị 500 triệu USD cho các nước Đông Nam Á để hợp tác với Trung Quốc về vấn đề biển và đó là một thất bại hoàn toàn. Tuy nhiên, 5 năm sau, Bắc Kinh có vẻ đang đạt được tiến bộ trong sử dụng các quyền lực mềm ở khu vực.
Sự vượt trội của Trung Quốc tại Biển Đông, cùng với đó là hoạt động xây dựng đảo nhân tạo của Trung Quốc tại quần đảo Trường Sa, đang tạo ra thách thức đối với việc xây dựng năng lực của hải quân và các lực lượng các cường quốc khác triển khai nhằm đảm bảo một trật tự khu vực mở về kinh tế và chính trị.
Từ là bên “tuyến đầu” đối phó với Trung Quốc ở Biển Đông, Philippines, dưới thời ông Duterte, đã thay đổi gần như đảo ngược hoàn toàn chính sách Biển Đông cũng như mối quan hệ với Mỹ và Trung Quốc. Vậy đâu là nguyên nhân? Tác động cửa sự thay đổi này đối với khu vực cũng như tranh chấp ở Biển Đông sẽ như thế nào?
Chính sách về Biển Đông đang thay đổi của Trung Quốc có phải là hành vi cơ hội muốn thống trị toàn khu vực nhân lúc các nước láng giềng không đủ sức kháng cự? Hay chỉ là Trung Quốc đang cố gắng bảo vệ quyền chủ quyền và lợi ích quốc gia của mình mà không làm mất ổn định khu vực?
Việc Trung Quốc thiết lập ADIZ là một hình thức biểu hiện khác trong bước phát triển đầy nỗ lực về an ninh khu vực ở Đông Á. Thông qua điều được gọi là cuộc chiến pháp lý, Trung Quốc đã công cụ hóa luật pháp về không phận quốc tế, luật biển và luật về sử dụng vũ lực để củng cố học thuyết an ninh toàn diện của mình cả về quân sự cũng như kinh tế.
Sự gần gữi về mặt địa lý, sức mạnh tổng thể không phải là yêu tố để Philippines lấy cớ chấp nhận thỏa hiệp với Trung Quốc. Việt Nam, một quốc gia gần về mặt địa lý, có một mối quan hệ lịch sử phức tạp với Trung Quốc nhưng vẫn kiên cường và giữ vững được độc lập chủ quyền của mình? Đâu là lý do để Philippines học hỏi?
Trung Quốc có thể cho rằng sự thèm khát các khoản vay lãi suất thấp ở các quốc gia đang phát triển sẽ giúp sáng kiến “Một vành đai, Một con đường” này trở nên hấp dẫn hơn.
Hiện nay, Mỹ và Trung Quốc đều cần nghiêm túc đánh giá khả năng xảy ra cuộc chiến tranh ở châu Á khi tiến hành các chiến lược toàn diện và tổng thể ở khu vực Đông Nam Á.
Nếu ông Tập Cận Bình thật sự tìm cách kéo dài nhiệm kỳ của mình, ông sẽ cần vượt qua một nhiệm vụ rất khó khăn, đó là giành được sự ủng hộ của hai nhà lãnh đạo tiền bối là ông Hồ Cẩm Đào và ông Giang Trạch Dân.