Tuyên bố thiết lập Vùng Nhận dạng Phòng không (ADIZ) của Trung Quốc ngày 23/11 và việc các tàu của Mỹ và Trung Quốc suýt đụng độ tại Biển Đông chỉ là những động thái mới nhất của cuộc cạnh tranh chiến lược và cuộc chạy đua vũ trang khu vực.
Trong chuyến thăm đến Việt Nam mới đây Ngoại trưởng Mỹ công bố Washington sẽ “hỗ trợ mới 32,5 triệu USD cho việc chấp pháp trên biển ở các nước Đông Nam Á”. Cho dù được giải thích thế nào thì tuyên bố này vẫn bị coi là phản ứng với sự kiên quyết ngày một tăng của Trung Quốc tại các khu vực tranh chấp chủ quyền.
Các nhà chiến lược của Bắc Kinh tin rằng Mỹ và Nhật Bản không còn con bài nào nữa ngoài bay vào ADIZ. Thế nhưng, Bắc Kinh vẫn chưa thể thắng trong ván bài này ngay vào lúc này.
Tình hình khu vực Đông Á đang ngày càng căng thẳng sau động thái tuyên bố thiết lập ADIZ của Trung Quốc và việc Hàn Quốc mở rộng vùng ADIZ của họ chồng lấn lên ADIZ của Trung Quốc.
Trong thời kỳ Chính quyền Obama tập trung vào hình thái xung đột mới - các nước sử dụng vũ khí mạng và máy bay không người lái để mở rộng quyền lực - cuộc đối đầu nguy hiểm đột nhiên bùng nổ tại các hòn đảo ở Biển Hoa Đông dường như là sự trở lại thời kỳ Chiến tranh lạnh.
Ấn Độ và Việt Nam có mối quan hệ đặc biệt lâu đời, song bối cảnh đang thay đổi tại châu Á đòi hỏi New Delhi và Hà Nội phải tìm kiếm một mối quan hệ đối tác mới.
Với chính sách đối ngoại độc lập, kiên trì theo đuổi chính sách cân bằng nước lớn, Indonesia đã gặt hái được những thành quả nhất định trong cuộc chơi quyền lực khu vực. Tuy nhiên, chính sách không liên minh, liên kết cũng gây ra những hệ lụy mang tính chiến lược nếu nước này không thực thi một cách hợp lý trong bối cảnh các cường quốc ngày càng tăng cường cạnh tranh tại khu vực.
Ba tháng vừa qua được đánh dấu bằng nhiều hoạt động của Trung Quốc tại Đông Nam Á. Dấu ấn của Trung Quốc lại đậm nét hơn khi Chính quyền Obama, vì bế tắc trong vấn đề ngân sách liên bang, nên buộc phải hủy việc tham gia các hội nghị thượng đỉnh APEC tại Bali ngày 1/10 và ASEAN ngày 10/10 tại Brunei.
Ngày 9/10, Cơ quan thông tin năng lượng Mỹ công bố dữ liệu cho thấy Trung Quốc đã chính thức vượt Mỹ trở thành nhà nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới. Mặc dù thời điểm chính xác Mỹ "trao cờ" cho Trung Quốc không quan trọng nhưng số liệu thống kê này nhấn mạnh một xu hướng ngày tăng thập kỷ tới: Mỹ ngày càng giảm sự phụ thuộc vào nguồn dầu mỏ toàn cầu trong khi Trung Quốc thì ngược lại.
Sự bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Obama và nhiệm kỳ đầu tiên của Tập Cận Bình tạo ra một cơ hội độc nhất để đưa mối quan hệ Mỹ – Trung Quốc theo một tiến trình tốt hơn. Tuy nhiên, để làm được điều đó, sẽ đòi hỏi khả năng lãnh đạo bền vững từ cấp cao nhất của cả hai chính phủ và một khuôn khổ nhận thức chung.