Sự kiện Ngoại trưởng các nước ASEAN sẽ nhóm họp tại Lào cùng những người đồng cấp từ Mỹ và Trung Quốc sẽ biến quốc gia bé nhỏ này trở thành "chiến trường ngoại giao" của cuộc đối đầu ngày càng gay gắt trong vấn đề Biển Đông.
Một ASEAN đồng thuận được mong chờ khi thực tế địa chính trị đã ngăn cản tổ chức này đưa ra một tuyên bố chung về phán quyết của Tòa Trọng tài. Trong hai tuần ngắn ngủi, đây là lần thứ hai ASEAN thất bại trong việc tìm ra tiếng nói chung.
Malaysia đang phải đối mặt với một tình thế khó xử: dung hòa mối quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc - đối tác thương mại lớn nhất nhưng kèm theo một thực tế khó chịu là đối tác đó đồng thời cũng chính là mối đe dọa ngày càng lớn về an ninh.
Phán quyết đặt ra một tiền lệ pháp lý quan trọng cho Việt Nam trong giải quyết tranh chấp với Trung Quốc trên các vùng biển xung quanh quần đảo Hoàng Sa. Vì các cấu trúc trong quần đảo Hoàng Sa cũng tương tự như ở Trường Sa về quy mô và tính chất.
Sau khi Tòa Trọng tài ở La-Hay ra phán quyết về vụ kiện ở Biển Đông, giới học giả, báo chí, nhà phân tích và những người trực tiếp làm công tác đối ngoại và quan hệ quốc tế Indonesia đã ký vào một bức thư kiến nghị, bày tỏ mối quan tâm sâu sắc đối với phán quyết của Tòa để đệ trình lên Tổng thống Joko Widodo.
Trái với tất cả những đồn đoán về bất đồng, ASEAN đã đưa ra được tuyên bố chung tại AMM 49, trong đó có đề cập tới những tranh chấp đang diễn ra tại Biển Đông giữa bốn nước thành viên với Trung Quốc. ASEAN đã vượt qua “bài kiểm tra” đầy khó khăn đầu tiên trên cương vị một cộng đồng mới.
Phán quyết của Tòa Trọng tài hôm 12/7 đã có tác động sâu sắc không chỉ đối với các quốc gia trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương mà còn cả với những quốc gia ở xa như Israel.
Việc can dự với Trung Quốc sẽ đòi hỏi rất nhiều nỗ lực, chứ không đơn giản chỉ là việc vượt qua những khác biệt về văn hóa và chính trị. Vấn đề mấu chốt nhất đặt ra hiện nay là làm sao đảm bảo quan hệ song phương mang tính đối ứng và cùng có lợi. Đó là điều Canada mong muốn. Nhưng còn Trung Quốc thì sao?
Hiện nay, Nga giữ thái độ trung lập, song nước này đang đứng trước tình thế rất khó khăn. Một mặt, Nga tránh để không bị lôi cuốn vào xung đột, mặt khác, việc tăng cường hợp tác kỹ thuật - quân sự với Trung Quốc buộc Nga phải đứng về phía Bắc Kinh, nhưng sẽ không có hậu quả tích cực.
Để thúc đẩy một chiến lược như vậy, Mỹ và các đồng minh phải chuẩn bị đối phó với phản ứng của Trung Quốc. Washington phải có đủ lực lượng triển khai cùng các đồng minh để Trung Quốc thấy rõ rằng Mỹ sẵn sàng đáp trả mọi hành vi gây hấn của Trung Quốc và đây chính là nguyên tắc cốt lõi của biện pháp răn đe.