Nếu Duterte đàm phán với Trung Quốc trên quan điểm trái với quyết định của tòa trọng tài thì Philippines sẽ mất niềm tin của các đồng minh, trong đó có Mỹ và Nhật Bản, gây thiệt hại cho an ninh khu vực. Ông Duterte phải hết sức thận trọng trong đàm phán các vấn đề trên biển.
Cho dù Trung Quốc và Nga không đề cập một cách rõ ràng, nhưng người ta có thể hiểu rằng nhiều nội dung của tuyên bố chung hôm 25/6 hướng trực tiếp vào cuộc khủng hoảng an ninh vẫn đang diễn ra trên bán đảo Triều Tiên, khu vực nhạy cảm nhất đối với Bắc Kinh và Moskva.
Chủ nghĩa dân tộc trong vấn đề chủ quyền lãnh thổ là con dao hai lưỡi. Nếu không có khả năng duy trì yêu sách, hoặc nếu không sẵn sàng đáp ứng những lời kêu gọi có hành động cứng rắn, thì Đảng Cộng sản Trung Quốc có nguy cơ bị xem là quá yếu kém. Thậm chí, nếu sức ép về tinh thần dân tộc chủ nghĩa trở nên quá cấp thiết, Chính phủ Trung Quốc có thể bị thúc ép hành động liều lĩnh hơn.
Những phản ứng leo thang của Trung Quốc dễ xảy ra nếu họ cảm thấy bị Mỹ và các nước đồng minh dồn vào chân tường. Vì vậy, Philippines cần phải khiêm tốn với chiến thắng của mình và các quốc gia khác cũng nên kiềm chế việc bôi nhọ, cô lập Trung Quốc.
Cần phải có cái nhìn sâu hơn về con người và chính sách của vị tân Tổng thống Rodrigo Duterte. Ông Duterte là Tổng thống Philippines đầu tiên không xuất thân từ tầng lớp địa chủ truyền thống, vốn đã thống trị các trung tâm quyền lực quan trọng của thủ đô Manila từ khi giành độc lập.
Trung Quốc có thể trả đũa Philippines, ngăn cản các quốc gia yêu sách khác có dấu hiệu kiện Trung Quốc như Philippines đã làm, cải tạo bãi cạn Scarborough, ngăn cản Philippines tiếp tế bãi Cỏ Mây, đẩy nhanh quân sự hóa các thực thể, thiết lập ADIZ ở Biển Đông, vạch đường cơ sở thẳng ở quần đảo Trường Sa.
Nếu không kiểm soát được tình hình, chỉ trong 5 năm nữa Bắc Kinh sẽ có một chuỗi các căn cứ, sân bay, quân cảng trên các đảo nhân tạo trên Biển Đông. Mỹ cần phải đưa ra quyết định khó khăn, hoặc chấp nhận hành động của Trung Quốc như một sự đã rồi hoặc kiên quyết chống lại những hành động quyết đoán này.
Biển Đông không chỉ là tuyến vận tải biển chính mà còn là một khu vực có nguồn năng lượng vô cùng dồi dào. Do đó, Mỹ cũng sốt sắng can thiệp vào tranh chấp này. Philippines, Brunei, Việt Nam, Malaysia và Đài Loan có các tuyên bố chủ quyền chồng lấn. Do vậy có sự căng thẳng trong khu vực.
Đông Á đang ở tại một thời điểm lịch sử quan trọng khi hai xu hướng địa chính trị lớn nổi lên: sự gia tăng chiến lược của Trung Quốc và tác động từ sự trỗi dậy của Trung Quốc đối với vị thế lâu dài của Mỹ ở khu vực Đông Á. Vậy, những xu hướng này có tác động như thế nào đến khu vực Đông Á? ASEAN cần phải làm gì?
Bất chấp những nhận định lộn xộn của giới truyền thông về Hội nghị ngoại trưởng đặc biệt ASEAN-Trung Quốc vừa mới kết thúc tại Côn Minh (Trung Quốc), những gì diễn ra và ý nghĩa của các hiện tượng này đã trở nên rõ ràng.