Mặc dù việc thông qua Bộ Hướng dẫn nhằm thúc đẩy việc sớm ký kết một Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông và kết thúc lần đọc thứ hai của Dự thảo Văn kiện đàm phán COC duy nhất không thể được coi là một tiến bộ thực sự về mặt nội dung, đây vẫn là những tín hiệu rất tích cực để cho thế giới thấy là các bên liên quan vẫn quyết tâm tiếp tục tham vấn với nhau.
Xu hướng cạnh tranh khoáng sản chiến lược có thể làm thay đổi tương quan lực lượng, quá trình tập hợp lực lượng hay cách đánh giá đối tác – đối tượng – điểm nóng của Mỹ và Trung Quốc, từ đó tác động đáng kể đến cục diện khu vực. Là quốc gia giáp Thái Bình Dương - địa bàn Mỹ - Trung đang thúc đẩy ảnh hưởng mạnh mẽ, Việt Nam có thể gặp những thách thức và cơ hội nhất định từ cạnh tranh khoáng sản chiến lược.
Năm 2023, “khoáng sản chiến lược” hay “khoáng sản thiết yếu” trở thành từ khóa phổ biến trên toàn cầu. Đây là hệ quả của hai nhiều yếu tố, bao gồm: (i) nhu cầu về khoáng sản gia tăng, song hành với nhu cầu chuyển đôi công nghệ số - công nghệ xanh; (ii) cạnh tranh giữa các cường quốc lan sang lĩnh vực khoáng sản. Việt Nam không đứng ngoài dòng chảy này. Việt Nam là quốc gia sở hữu trữ lượng khoáng sản lớn với nhiều tiềm năng chưa được khai mở (bao gồm tại Biển Đông) và nhu cầu ngày sử dụng ngày càng cao. Cạnh tranh khoáng sản giữa các cường quốc có thể ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến an ninh – kinh tế - phát triển của Việt Nam. Trong bối cảnh đó, Việt Nam cần nắm bắt được cơ hội và thách thức, hướng tới phát triển và tự chủ hóa chuỗi cung ứng khoáng sản bền vững, đa dạng và linh hoạt.
Vào ngày này, cách đây tròn 50 năm, ngày 19/1/1974, quân đội Trung Quốc đã pháo kích vào các đảo và mở những cuộc tấn công dữ dội, đổ bộ chiếm đóng các đảo thuộc Quần đảo Hoàng Sa. Cũng trong ngày này, chính quyền Việt Nam cộng hoà tuyên bố lên án Trung Quốc xâm phạm toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. Vào thời điểm đó, quan sát viên của Việt Nam Cộng hoà tại Liên hợp quốc yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc xem xét vấn đề. 50 năm qua đi, chưa bao giờ, Việt Nam chưa bao giờ ngừng đấu tranh, khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa với những bằng chứng và cơ sở pháp lý vững chắc
Từ năm 2022, trong bối cảnh an ninh phức tạp bất thường do các hoạt động thử tên lửa nhiều chưa từng có của Bắc Triều Tiên, Chính quyền của Tổng thống Yoon Suk-yeol đã tìm cách tạo ra đột phá trong việc tìm cách cải thiện quan hệ hợp tác song phương với Nhật Bản thành công, từ đó đạt được thượng đỉnh cấp cao ba nước Mỹ - Nhật - Hàn tại Trại David, Mỹ trong năm 2023, thống nhất cùng phối hợp ba nước trong các vấn đề an ninh khu vực.
Là một trong các nước có yêu sách biển chính ở trong khu vực Biển Đông, trong nhiều năm qua Philippines đã phải đối phó với nhiều hoạt động thực thi yêu sách chủ quyền "quá lớn" trong đường lưỡi bò của Trung Quốc đặc biệt là chiến lược "vùng xám" đối với các vùng biển và đảo mà Philippines có yêu sách.
Trong những năm gần đây, Mỹ có xu hướng thúc đẩy hiện diện cảnh sát biển (CSB) tại Thái Bình Dương thông qua nhiều biện pháp. Bên cạnh việc tăng cường chuyển giao tàu, tuần tra hay huấn luyện chung với các đối tác , Mỹ đang thúc đẩy đàm phán để ký kết các thỏa thuận “shiprider” và “shiprider nâng cao” với các nước trong khu vực .
Đứng trước cạnh tranh chiến lược giữa hai cường quốc, Việt Nam mong muốn duy trì khu vực hoà bình và ổn định để tập trung phát triển kinh tế.
QUAD và EU cần cải thiện các sáng kiến về “nhận thức biển” (MDA) của mình nếu muốn được ASEAN đón nhận rộng rãi hơn.
Hiện nay, khoảng 486 tuyến cáp quang biển mang từ 97% - 99% lưu lượng truy cập Internet quốc tế (chỉ 3% còn lại được dự phòng qua vệ tinh). Chính vì tầm quan trọng này, cáp ngầm dưới biển trở thành một mặt trận cạnh tranh chiến lược mới giữa Mỹ và Trung Quốc, với hệ luỵ sâu sắc tới an ninh và phát triển của Việt Nam, nhất là trong thời đại chuyển đổi số và cách mạng công nghiệp 4.0.
Thúc đẩy một Bộ Quy tắc ứng xử cho các hoạt động hàng hải ở Đông Nam Á không chỉ giúp đạt được hòa bình và an ninh một cách toàn diện trong toàn bộ các vùng biển ở Đông Nam Á mà còn giúp thúc đẩy tính trung tâm của ASEAN trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương như được nêu trong Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
.jpg&w=300)
Trong một vài tháng qua, một số bên liên quan đến tranh chấp Biển Đông có xu hướng “gia tăng minh bạch” các diễn biến thực địa ở Biển Đông, đặc biệt là các động thái của đối phương. Xu hướng này có thể giúp cộng đồng quốc tế gia tăng nhận thức – thông tin về các diễn biến trên biển nhưng có thể là chiến thuật để các nước giành được lợi thế trên mặt trận đấu tranh dư luận.
