Bản tin tuần Biển Đông (ngày 30.3-5.4.2024)
08/04/2024
Tại Hội nghị Cấp cao 27 tại Kuala Lumpur, Malaixia tháng 11/2015, các nhà lãnh đạo Đông Nam Á tuyên bố thành lập Cộng đồng ASEAN và thông qua Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, cam kết tiếp tục nỗ lực vì một cộng đồng hội nhập, hoà bình và ổn định ở khu vực. Câu hỏi đặt ra là tiến trình liên kết của ASEAN đang ở mức độ nào và kỳ vọng về một cộng đồng ASEAN gắn kết và bền vững liệu có khả năng trở thành hiện thực?
Các thành viên của ASEAN đang phát triển rất nhanh chóng cả về dân số lẫn kinh tế. Lợi thế địa lý gần nhau cũng là một trong những điểm nhấn khiến ASEAN trở thành đối tác thương mại lý tưởng của Úc.
Chắc chắn, ASEAN là quan trọng. Thiếu vắng ASEAN, các nước ở Đông Nam Á có thể tiếp tục lúng túng bởi những chia rẽ sâu sắc, sự thiếu tin tưởng và những hận thù. Không có ASEAN, có thể các nước ở Đông Nam Á sẽ vẫn là những con tốt và mục tiêu trong các cuộc tranh giành mượn tay kẻ khác của các cường quốc quan trọng ngoài khu vực.
Cơ chế Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM Plus) nên tiến hành một cuộc diễn tập đa phương để thử nghiệm và minh họa Bộ Quy tắc Ứng xử về CUES trên Biển Đông. Thông qua cơ chế ADMM Plus, hợp tác an ninh đa phương đã tiến triển xa hơn bất kỳ lĩnh vực hợp tác nào.
ASEAN đã rất khôn khéo trong việc duy trì các kênh liên lạc thiết thực với Triều Tiên, trong khi vẫn tiếp tục làm sâu sắc mối quan hệ chiến lược với Hàn Quốc, Trung Quốc và Nhật Bản. Điều này giúp ASEAN có một vị trí duy nhất để đóng vai trò xây dựng và mang lại kết quả trong việc ngăn chặn cuộc xung đột đang đến gần ở Đông Bắc Á.
Mặc dù được coi là một trong những mô hình thành công nhất hiện nay, nhưng ASEAN hiện đang tồn tại những giới hạn nhất định và không thể đáp ứng được những thách thức mà các quốc gia thành viên phải đối mặt. ASEAN cần phải làm mới và thay đổi cho phù hợp với bối cảnh chính trị hiện tại.
.gif&w=600)
Các nhà phê bình vẫn thường chỉ trích rằng ASEAN đang ngày càng trở nên không thích hợp khi đối mặt với áp lực từ Trung Quốc và các vấn đề ở châu Âu, một số người thậm chí còn dự đoán ASEAN sẽ sụp đổ. Liệu những quan điểm đó có đúng không?
Các quan chức và các nhà hoạch định chính sách của ASEAN muốn coi EU như một tài liệu tham khảo, là sự hỗ trợ hoặc nguồn cảm hứng, chứ không phải là sự hấp dẫn liên quan đến các mô hình.
Tương lai của ASEAN và chủ nghĩa đa phương do ASEAN lãnh đạo trong thời đại đa tầng sẽ phức tạp, lộn xộn và không chắc chắn trong kỷ nguyên lưỡng cực, hệ thống đa cực lỗi thời và “khoảnh khắc đơn cực”. Biện pháp tiếp cận chiến lược đối với chủ nghĩa đa phương phải bắt đầu bằng cách nhận dạng những hạn chế của cấu trúc hiện tại do ASEAN lãnh đạo.
Đã một năm trôi qua kể từ khi Cộng đồng ASEAN được hiện thực hóa, đến nay những thành tựu của Cộng đồng ASEAN vẫn còn khiêm tốn. Trong khi việc thực hiện các mục tiêu kinh tế của Cộng đồng ASEAN đạt được một số tiến bộ đáng kể thì các mục tiêu an ninh-chính trị và văn hóa-xã hội vẫn còn nhiều việc phải làm.
