Khi Đông Á và Đông Nam Á bước vào giai đoạn bất ổn bắt nguồn từ những tranh chấp lãnh thổ leo thang, đòi hỏi cấp bách hiện nay là tất cả các bên tranh chấp cần kiềm chế để căng thẳng không vượt ra ngoài tầm kiểm soát. Đồng thời, có những bài học cần phải rút kinh nghiệm ngay.
Việc Trung Quốc in bản đồ chữ U lên hộ chiếu của nước này đang gây ra những phản ứng mạnh mẽ từ các quốc gia liên quan. Bài viết phân tích khía cạnh mới của vụ tranh chấp từ quan điểm của luật quốc tế, cụ thể là việc Việt Nam và Ấn Độ từ chối đóng dấu lên các hộ chiếu mới của Trung Quốc.
Bắc Kinh ngày càng cứng rắn trong các tranh chấp lãnh thổ, khiến những hy vọng ban đầu về chuyển giao quyền lực tại Trung Quốc sẽ làm giảm căng thẳng trên Biển Đông dần biến mất.
Trung Quốc thường có xu hướng tận dụng lợi thế về sự khác biệt sức mạnh để gây sức ép với các nước láng giềng nhỏ hơn. Mỹ cần phải chống lại chính sách này của Trung Quốc bằng những chính sách “phần thưởng” cho các hành động tích cực và nâng cao “giá phải trả” cho các hành động tiêu cực.
Mặc dù căng thẳng leo thang ở Biển Đông, nhưng xung đột vẫn có thể và cần phải được ngăn ngừa. Bước đầu tiên đó là nhận thức Biển Đông vừa là lợi ích toàn cầu vừa là lãnh thổ chủ quyền. Bằng cách tăng cường hơn nữa đối thoại, xây dựng lòng tin và sự minh bạch, các luật lệ không chính thức trên biển có thể tạo ra không gian hợp tác cho một Trung Quốc đang trỗi dậy và một nước Mỹ hùng mạnh.
Trào lưu chủ nghĩa dân tộc dâng cao, cộng với sự mất cân bằng quyền lực ngày càng tăng giữa giới quân đội và ngoại giao trong quá trình hoạch định chính sách an ninh/ đối ngoại đang buộc chính quyền Bắc Kinh phải thiên về xu hướng bảo vệ vững chắc các “lợi ích cốt lõi” của Trung Quốc.
Đối với Trung Quốc, tranh chấp Biển Đông sẽ là thách thức quyết định Trung Quốc có đủ khả năng vươn lên vị trí siêu cường hay không. Đáng tiếc, Trung Quốc vẫn chưa nhận thức hết mức độ tổn hại đến quan hệ với các nước láng giềng do thái độ hung hăng của họ trên Biển Đông gây ra.
Yếu tố đảo đóng vai trò trọng tâm chiến lược biển mới của Trung Quốc. Hải quân Trung Quốc phải giải quyết về mặt chủ quyền, bảo đảm an toàn các tuyến đường vận tải biển và không gian can thiệp ở nơi mà nước này coi là vùng trách nhiệm của mình.
Việc Trung Quốc yêu sách vùng biển nằm ngoài 12 hải lý tính từ các các đảo tranh chấp ở biển Đông kể từ những năm 1990 và việc họ kèm một bản đồ vẽ đường chữ U trong các công hàm gửi đến Uỷ ban Ranh giới Thềm lục địa (CLCS) năm 2009 đã làm dấy lên nhiều quan ngại và tranh luận về ý nghĩa của đường này. Bài viết này xem xét một số cách diễn giải có thể có trong bối cảnh Bắc Kinh chưa có một sự giải...
Trong khi Chính phủ Trung Quốc vẫn đang cố tình mập mờ về ý nghĩa và cơ sở pháp lý của đường lưỡi bò, dường như giới học giả đã dọn đường trước bằng một luận điểm “pháp lý” về quyền lịch sử. Vậy quyền lịch sử là gì?