Biển Đông Tuần Qua (từ 18/5-24/5)

Động thái các quốc gia

+ Trung Quốc:

Trung Quốc mời thầu dầu khí quốc tế năm 2020. Tập đoàn Dầu khí Hải dương Trung Quốc (CNOOC) ngày 18/5 thông báo CNOOC tiến hành mời thầu quốc tế thăm dò tại 15 lô dầu khí với tổng diện tích khoảng 9.453 km2, tại biển Bột Hải, Hoa Đông, vùng biển tỉnh Quảng Đông, đảo Hải Nam và Vịnh Bắc Bộ. Thông báo cho biết, việc mời thầu quốc tế trên biển năm 2020 dựa trên tinh thần hợp tác cùng thắng, đổi mới phương thức hợp tác đối ngoại, mở rộng phạm vi đối tác hợp tác. Thời gian mở thầu đến ngày 31/10/2020.

Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc và Philippines trao đổi về Biển Đông. Trong cuộc điện đàm ngày 20/5, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa kêu gọi quân đội hai bên tăng cường đối thoại và hợp tác cùng bảo vệ môi trường hòa bình, ổn định Biển Đông. Bộ trưởng Quốc phòng Philippines ông Delfin Lorenzana cảm ơn sự hỗ trợ của Trung Quốc đối với hoạt động chống dịch của Philippines. Philippines sẽ tăng cường trao đổi và hợp tác giữa quân đội hai nước để duy trì ổn định ở Biển Đông.

Trung Quốc phản ứng với báo cáo mới của Nhà Trắng. Tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 22/5, người phát ngôn Triệu Lập Kiên cho hay, “Báo cáo này, giống như Chiến lược An ninh Quốc gia Mỹ năm 2017 cố tình thông tin sai lệch về chế độ và ý đồ chiến lược của Trung Quốc, tuyên truyền mối đe dọa của Trung Quốc, lấy đó làm cớ để thúc đẩy chính sách cứng rắn, tiếp tục gây áp lực toàn diện đối với Trung Quốc. Trung Quốc nhiều lần tuyên bố lập trường và đáp trả mạnh mẽ. Sự thật chứng minh chính sách Mỹ theo đuổi mang nặng tư duy Chiến tranh Lạnh và đinh kiến về ý thức hệ, ngay từ đầu đã phạm những sai lầm cơ bản và sẽ thất bại.”

Trung Quốc bác cáo buộc nước này lợi dụng Covid 19 để hành động ở Biển Đông. Tại họp báo về Chính sách đối ngoại bên lề kỳ họp Lưỡng hội ngày 24/5, Ủy viên Quốc vụ Viện kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị cho rằng việc các nước bên ngoài cử máy bay và tàu quân sự tới khu vực nhằm phá vỡ ổn định ở Biển Đông mới đáng lo ngại. Về tiến trình đàm phán COC, ông Vương cho hay Trung Quốc-ASEAN đang bước vào vòng đàm phán thứ 2 và sẽ sớm đạt được nhận thức chung về vấn đề này. Trung Quốc sẽ tiếp tục thúc đẩy hợp tác với từng nước ASEAN, tìm kiếm phương thức hợp tác trên biển mới, duy trì hòa bình ổn định ở Biển Đông.

+ Philippines:

Philippines sẽ hoàn tất việc xây dựng ở Thị Tứ năm 2021. Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana hôm 22/5 cho hay Philippines đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc nâng cấp các cơ sở trên đảo Thị Tứ, nhưng phải mất thêm một năm nữa mới hoàn thành việc xây dựng. Việc nâng cấp này đã diễn ra trong ba năm, trong đó, đường băng trên đảo đã được hoàn thành 95%.

Hải quân Philippines tiếp nhận tàu chiến mới. Lực lượng hải quân Philippines ngày 23/5 thông báo, tàu chiến trang bị tên lửa FF-150 đầu tiên của nước này đã về đến căn cứ tại Subic sau 5 ngày rời cảng Hàn Quốc. Lễ ra mắt, bàn giao tàu dự kiến được tổ chức vào ngày 19/6. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến lớn trong việc hoàn thành mục tiêu xây dựng hệ thống và cơ sở trang thiết bị vũ khí hiện đại, trở thành một lực lượng đa năng của Hải quân Philippines.

+ Malaysia:

Quốc vương Malaysia lưu ý về cạnh tranh nước lớn ở khu vực. Quốc vương Malaysia Billah Shah ngày 18/5 phát biểu tại phiên họp đầu tiên của Hạ viện Malaysia dưới thời chính quyền Muhyiddin, nêu Malaysia cần lưu ý đến 3 điểm: (i) tầm quan trọng của ngoại giao quốc phòng, chính sách đối ngoại thực dụng, các hiệp ước quốc tế và vị thế địa chính trị quốc tế của Malaysia ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương; (ii) tính nhạy cảm của các vấn đề biển khi hoạch định chiến lược hiện thực hoá mục tiêu địa chính trị của quốc gia; (iii) chú ý tới hoạt động gia tăng của các nước lớn ở Biển Đông.

+ Ấn Độ:

Ấn Độ khẳng định lợi ích đối với hòa bình Biển Đông. Trong họp báo ngày 21/5, Người phát ngôn Bộ Ngoại Ấn Độ Anurag Srivastava khẳng định Ấn Độ có lợi ích nhất quán về hòa bình và ổn định ở Biển Đông. Ấn Độ ủng hộ tự do hàng hải, hàng không và thương mại không bị cản trở tại các vùng biển quốc tế, phù hợp với luật pháp quốc tế. Các bên liên quan cần giải quyết hòa bình tranh chấp theo tiến trình ngoại giao và pháp lý, không sử dụng hay đe dọa sử dụng vũ lực.

+ Mỹ:

Nhà trắng ra Báo cáo khẳng định cách tiếp cận chiến lược với Trung Quốc. Ngày 20/5, Báo cáo nhan đề "Cách tiếp cận chiến lược của Mỹ với Trung Quốc" nêu rõ Mỹ đang có cách tiếp cận cạnh tranh hơn với Trung Quốc, trên cơ sở nhận thức rõ hơn về ý đồ và hành động của Bắc Kinh. Về Biển Đông (cùng với vấn đề Biển Hoàng Hải, Biển Hoa Đông, Eo biển Đài Loan và biên giới Trung-Ấn), báo cáo lên án Trung Quốc sử dụng lực lượng quân sự, bán quân sự thực hiện nhiều hành vi khiêu khích và cưỡng ép. Báo cáo kết luận, "Chiến lược đối với Trung Quốc phản ánh sự đánh giá lại của Mỹ và những phản ứng trước thách thức từ Trung Quốc. Theo phương châm của Chiến lược An ninh quốc gia, thông qua chiến lược toàn diện của chính phủ cùng các nguyên tắc của chủ nghĩa hiện thực; chính phủ sẽ tiếp tục bảo vệ lợi ích của Mỹ và tăng cường ảnh hưởng của Mỹ.”

Quan chức Mỹ cảnh báo mối đe dọa Trung Quốc. Phát biểu tại hội thảo của Atlantic Council ở Washington D.C ngày 20/5, Quyền Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Nam và Trung Á Alice Wells nhấn mạnh “mối đe dọa Trung Quốc” do cách hành xử quyết đoán cả trên đất liền và trên biển và đánh giá, “Dù ở Biển Đông hay ở dọc biên giới giáp với Ấn Độ, chúng ta liên tục chứng kiến những hành động khiêu khích và gây căng thẳng của Trung Quốc dẫn đến nghi ngại về cách thức nước này sử dụng sức mạnh. Tôi muốn thấy một hệ thống quốc tế mang lại lợi ích cho mọi người. Vì vậy, tôi nghĩ các tranh chấp biên giới là sự nhắc nhở về mối đe dọa từ Trung Quốc”.

Hải quân Mỹ, Singapore diễn tập chung ở Biển Đông. Cuộc diễn tập từ ngày 24-25/5 với sự tham gia của tàu tác chiến duyên hải Mỹ USS Gabrielle Giffords (LCS 10) và khinh hạm tàng hình đa năng RSS Steadfast (FFS 70) của Singapore. Mục tiêu nhằm nâng cao năng lực tác chiến giữa hải quân hai nước, tập trung vào các phương thức liên lạc và phối hợp. Hoạt động diễn tập giữa hai nước gần nhất là tháng 10 năm 2019 ở Guam.

Tàu sân bay USS Theodore Roosevelt chính thức hoạt động trở lại. Hải quân Mỹ cho biết tàu sân bay USS Theodore Roosevelt trở lại hoạt động vào cuối tuần này sau 2 tháng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Theo một quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc, trong 2 tháng tàu sân bay của Mỹ dừng hoạt động, quân đội Trung Quốc “liên tiếp có hành vi nguy hiểm và với mức độ ngày một leo thang”. Trong khi đó, Lực lượng Không quân Thái Bình Dương ngày 19/5 thông báo vừa triển khai máy bay ném bom B1 tới Biển Đông. Hoạt động này thể hiện khả năng của Không quân Mỹ trong môi trường an ninh đa dạng và nhiều bất ổn.

+ Nhật Bản:

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản trao đổi về Biển Đông với người một số người đồng cấp. Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản và Bộ trưởng Quốc phòng Niu Di Lân ngày 19/5 nhất trí duy trì liên lạc chặt chẽ. Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Taro Kono bày tỏ phản đối mạnh mẽ hành động đơn phương thay đổi nguyên trạng bằng vũ lực. Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản và Bộ trưởng Quốc phòng Singapore ngày 19/5 nhất trí về tầm quan trọng của trật tự trên biển tự do và rộng mở dựa trên sự tuân thủ luật pháp. Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản và Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia ngày 19/5 điện đàm về những vụ việc phát sinh tại Biển Đông và Biển Hoa Đông. Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia khẳng định nước này có lập trường giải quyết vấn đề lãnh thổ một cách hòa bình, không sử dụng vũ lực và dựa trên luật pháp quốc tế. Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản tái khẳng định phản đối mạnh mẽ hành vi gia tăng căng thẳng trên biển./. 

Thực hiện: Đinh Anh