Vào lúc khối ASEAN khởi sự hợp tác về quốc phòng, Tổng thống Aquino của Philíppin cảnh báo Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc về nguy cơ chạy đua vũ trang tại Đông Nam Á vì vấn đề chủ quyền tại Biển Đông. Vậy nguy cơ ấy phát xuất từ đâu? 

ASEAN hợp tác tăng cường quốc phòng

Ngày 24/5, Tổng thống Philíppin Benigno Aquino cho biết ông đã cảnh báo Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lương Quang Liệt về nguy cơ chạy đua vũ trang trong khu vực nếu tình trạng căng thẳng trở nên trầm trọng vì vấn đề tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông. Nhà lãnh đạo Philíppin đã lên tiếng khi Bộ trưởng Lương Quang Liệt sang thăm Manila vào lúc các quốc gia ASEAN vừa đồng ý gia tăng hợp tác quốc phòng và Trung Quốc dường như vẫn muốn thực hiện cho bằng được kế hoạch “đường lưỡi bò” thôn tính Biển Đông. 

Theo Tổng thống Benigno Aquino, nguy cơ chạy đua vũ trang trong khu vực có thể thành hiện thực nếu xảy ra thêm những cuộc đụng độ liên quan đến quần đảo Trường Sa, nơi được coi là phong phú về dầu mỏ. Và ông lưu ý rằng mặc dù quân đội Philíppin hiện được trang bị vũ khí chiến đấu yếu kém so với Trung Quốc, nhưng chính những vụ gây căng thẳng gần đây liên quan đến tàu chiến, máy bay tại vùng quần đảo Trường Sa khiến Manila phải gia tăng khả năng quân sự. 

Lãnh đạo Philíppin lên tiếng giữa lúc Bắc Kinh ngày càng phô trương sức mạnh của một cường quốc đang lên và không ngại đưa ra những quyết định cùng hành động tuỳ tiện, đơn phương ngoài khuôn khổ Công ước Liên hợp quốc về luật biển năm 1982, gây bất lợi cho những nước láng giềng như Philíppin, Việt Nam. Đây là một trong những lý do khiến Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tăng cường hợp tác an ninh-quốc phòng để “ứng phó với những thử thách mới”. Hội nghị các Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mới đây ở thủ đô Giacácta (Inđônêxia) đã đưa ra tuyên bố chung nhấn mạnh đến vấn đề an ninh hàng hải cùng những vấn đề quan trọng khác liên quan Biển Đông, nhất là tái cam kết thực hiện đầy đủ và hiệu quả Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông mà chính Trung Quốc đã ký với ASEAN tại Phnôm Pênh hồi tháng 11/2002 nhưng không thực hiện. 

Đơn phương áp đặt "đường lưỡi bò"

Bản tuyên bố chung trên cũng khẳng định quyền tự do hàng hải và hàng không trên vùng Biển Đông theo quy định của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước LHQ về luật biển năm 1982, giữa lúc Trung Quốc dường như ngày càng thực hiện cho bằng được “đường lưỡi bò” mà họ công bố cách đây 60 năm, qua đó, Bắc Kinh tuỳ tiện xác định chủ quyền gần trọn Biển Đông. 

Về vấn đề này, Thạc Sĩ Hoàng Việt, người tham dự cuộc Hội thảo Biển Đông bao gồm nhiều học giả, nhà nghiên cứu tại Hà Nội hồi tháng 4, nhận xét: “Cho đến bây giờ Trung Quốc vẫn cho rằng họ “được sự thừa nhận rộng rãi của cộng đồng quốc tế”, thế nhưng tất cả các quốc gia ASEAN liên quan tới cuộc tranh chấp đều phản đối đường lưỡi bò này. Việt Nam , Malaixia và Philíppin đều phản đối yêu sách đường lưỡi bò này của Trung Quốc”. 

Ngày càng ngang ngược 

Mặc dù tham vọng bành trướng lãnh thổ và bá quyền của Bắc Kinh đã có từ lâu, nhưng từ 4 năm nay, hành động của Trung Quốc ngày càng bất chấp “Quy tắc ứng xử” như họ đã cam kết, thậm chí còn tuỳ tiện, cứng rắn, quyết liệt hơn, sẵn sàng gây hấn với cả tàu hải quân Mỹ, và dĩ nhiên là cả tàu của các nước nhỏ, nhất là Việt Nam. Trung Quốc đơn phương, tuỳ tiện ra lệnh cấm đánh cá ở khu vực “đường lưỡi bò”, từng nã súng vào tàu đánh cá Việt Nam gây thương vong, từng dùng “tàu lạ” đâm chìm, bắt giữ tàu cá Việt Nam ngay trong ngư trường lâu nay của Việt Nam và đánh đập ngư dân Việt Nam, đòi tiền chuộc.

Về vấn đề này, nhà nghiên cứu về Trung Quốc, nguyên Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Quảng Châu, ông Dương Danh Dy, nhận xét: “Chúng tôi không bao giờ chống lại nhân dân Trung Quốc, mà chúng tôi chống sự bành trướng bá quyền, chống cái đại ác nước lớn của Trung Quốc mà thôi. Điều đó là phải khẳng định. Việc Trung Quốc không có chủ quyền mà họ lại cấm đánh cá, cho tàu đi vào vùng biển không phải của họ để tuần tra, đâm tàu Việt Nam là những điều ngang ngược, bá quyền, không ai có thể chịu được”. 

Đánh trống-ăn cướp 

Song song với hành động ngang ngược bất chấp luật pháp quốc tế như vậy, Bắc Kinh còn tìm cách hình thành cơ sở pháp lý, xúc tiến tuyên truyền cho điều gọi là chủ quyền Biển Đông của họ; thiết lập những cơ quan quản lý hành chính đối với các quần đảo tranh chấp, ngăn cản hoạt động khai thác tài nguyên, hải sản của các nuớc nhỏ hay kế hoạch hợp doanh của những nước này với các tập đoàn dầu khí nuớc ngoài; và nhất là tiếp tục gia tăng đáng kể ngân sách quốc phòng cho mục tiêu hiện đại hoá quân đội, đặc biệt là hải quân và không quân. Những sự việc như Trung Quốc xây dựng căn cứ hải quân Tam Á ở đảo Hải Nam cho tàu ngầm hạt nhân, xây dựng căn cứ tên lửa ở Quảng Đông, tăng cường hạm đội Nam Hải... đều thuộc ý đồ chiến lược “Nam tiến” Biển Đông. 

Theo tạp chí “The Economist”, “Trung Quốc đang tăng cường vũ khí xem chừng như nhiều hơn cần thiết”. Qua bài “Sự giảm sút quyền lực của Mỹ tại châu Á”, tạp chí Kinh tế Viễn Đông nhận xét rằng “Trung Quốc đang tăng cường quân sự toàn diện. Hạm đội tàu ngầm của nuớc này gia tăng nhanh hơn bất kỳ nước nào khác trên thế giới. Bắc Kinh hiện giữ một kho lớn những tên lửa đạn đạo nguy hiểm, và đã công bố những kế hoạch bố trí hàng không mẫu hạm...cũng như đang trên đà đạt tới số máy bay chiến đấu, chiến hạm, tàu ngầm nhiều nhất trong khu vực”. 

Vẫn theo bài báo, “Trung Quốc đã làm thay đổi thế tương quan quân sự tại vùng châu Á-Thái Bình Duơng, khiến các đồng minh và thân hữu của Mỹ như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và cả Ấn Độ cảm thấy ngạc nhiên. 
Giữa bối cảnh như vậy, Bắc Kinh luôn khẳng định rất muốn chung sống hoà bình chứ không có tham vọng nào khác. Lên tiếng nhân chuyến viếng thăm Mỹ cách đây không lâu, Tướng Từ Tài Hậu, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc nhất mực cho rằng Trung Quốc không nuôi tham vọng bành trướng, không bao giờ tìm kiếm bá quyền, mở rộng quân đội hay chạy đua vũ trang, mà theo ông, Bắc Kinh chỉ muốn có mối hợp tác quốc tế, quyết tâm góp phần phát triển hòa bình và không muốn cũng như không thể thách thức hay đe dọa bất kỳ nước nào khác. Bên cạnh đó, Trung Quốc vẫn theo đuổi lập trường giải quyết tranh chấp với từng nước ASEAN để dễ dàng thực hiện tham vọng “đường lưỡi bò” ở Biển Đông, nơi Bắc Kinh cho là “quyền lợi cốt lõi” của họ cũng giống như Tây Tạng, Đài Loan.

Việc Mỹ cần làm 

Trước tình hình này, chuyên gia về Việt Nam, Giáo sư Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Ôxtrâylia nhận định rằng rõ ràng là những lời khẳng định về quân sự gần đây của Trung Quốc liên quan tới vùng Tây-Thái Bình Duơng và Biển Đông là động lực thúc đẩy sự hợp tác quân sự giữa Mỹ và Việt Nam. Theo Giáo sư Carl Thayer, hai nước Việt-Mỹ cùng quan tâm tới nỗ lực ngăn chặn Trung Quốc hay bất kỳ nước nào khác muốn khống chế tuyến đuờng biển hay áp đặt chủ quyền ở Biển Đông. Việt Nam coi sự hiện diện của Mỹ là hàng rào ngăn chặn thế mạnh quân sự trỗi dậy của Trung Quốc. 

Qua tác phẩm mới của cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger có tựa đề “On China”, tạm dịch là “Nhận định về Trung Quốc”- Kissinger cảnh báo rằng chiến tranh lạnh tiếp tục tiềm ẩn ngăn chặn sự tiến bộ của cả Mỹ lẫn Trung Quốc, trong khi bản chất cạnh tranh của họ có thể là kinh tế hơn là quân sự. Ông nhất mực cho rằng quyền lợi chung của 2 cường quốc này là phải nâng tình trạng cùng phát triển lên một nền tảng toàn diện hơn. Và ông hình dung ra giới lãnh đạo khôn khéo sẽ thiết lập “Cộng đồng Thái Bình Duơng” cũng tựa như “Cộng đồng Đại Tây Dương”, qua đó, các nước châu Á sẽ tham gia để cùng phát triển. 

Theo Đài tiếng nói Hoa Kỳ ngày 2/6 thì giữa lúc những hành động được xem là hung hãn của Trung Quốc ở Biển Đông thời gian gần đây làm cho nhiều người, đặc biệt là người Việt Nam, cảm thấy hoài nghi về tuyên bố trỗi dậy hòa bình của Bắc Kinh, hai học giả ở Mỹ đang chuẩn bị ra mắt cuốn sách nói về điều mà họ cho là mối đe dọa lớn nhất đối với hòa bình thế giới kể từ thời Đức quốc xã. Trong cuốn sách “Death by China” (chết duới tay Trung Quốc), phát hành vào đầu tháng Sáu, Tiến sĩ Peter Navarro của Đại học California ở Irvine và chuyên gia về Trung Quốc Greg Autry cho rằng những nhà cai trị tàn bạo ở Trung Nam Hải đang đe dọa tới kế sinh nhai của người dân ở các nước phát triển, gây nguy hại cho sức khỏe và tính mạng của vô số người trên khắp thế giới, kể cả những người dân bình thường ở Trung Quốc. 
Trong cuốn sách được ra mắt vào ngày 7/6, hai tác giả của cuốn “Death by China” cho rằng “hòa bình, thịnh vượng, và sức khỏe của thế giới đang đối mặt với mối đe dọa lớn nhất kể từ thời Đức quốc xã: (đó là) một Đảng Cộng sản Trung Quốc hùng mạnh, giàu có, thối nát và trở nên táo bạo hơn vì chủ nghĩa dân tộc cực đoan mỗi ngày một tăng”. 

Trong cuộc phỏng vấn mới đây dành cho Đài Tiếng nói Hoa Kỳ, Thạc sĩ Autry nói rằng ông và ông Navarro chỉ trình bày sự thật và không hề có ý định bài xích Trung Quốc hay không muốn cho Trung Quốc trở thành một quốc gia giàu mạnh. Ông nói thêm như sau: “Chúng tôi muốn thấy một nước tôn trọng các qui phạm của thế giới văn minh và các qui phạm của mậu dịch tự do. Chúng tôi không thấy như vậy. Chúng tôi chỉ thấy một chủng loại mới của chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc Trung Quốc. Và chúng tôi xem đó là một mối đe dọa cho cộng đồng toàn cầu”. 
Cùng với nhiều nhà kinh tế khác và các nhà lập pháp ở Mỹ, ông Autry tố cáo rằng Trung Quốc thao túng tỉ giá đồng nhân dân tệ để hàng hóa Trung Quốc chiếm ưu thế cạnh tranh trên thị trường thế giới, xuất khẩu các loại sản phẩm thiếu an toàn - kể cả các loại thực phẩm và đồ chơi trẻ em, và thực hiện nhiều quyết định khác có hại cho cộng đồng quốc tế. 

Ông Autry cho rằng Trung Quốc đang mưu toan hủy hoại các ngành công nghiệp ở Mỹ bằng nhiều cách thức khác nhau. Ông nói: “Họ đang thận trọng nhắm tới các ngành công nghiệp chiến lược và tìm mọi cách để các ngành công nghiệp đó được phát triển ở Trung Quốc, gây phương hại cho các ngành công nghiệp đó ở Mỹ qua một mạng lưới của những chương trình trợ cấp xuất khẩu trái phép, thao túng tiền tệ, làm hàng giả, hàng nhái, đánh cắp quyền sở hữu trí tuệ; bằng cách để cho môi trường bị hủy hoại ở Trung Quốc và ở những nước mà Trung Quốc tiến hành các hoạt động kinh doanh; bằng cách giữ cho các tiêu chuẩn an toàn và sức khỏe lao động ở mức rất thấp để không ai có thể cạnh tranh, và bằng cách tạo ra mọi loại rào cản để ngăn không cho doanh nghiệp Mỹ tiến vào thị trường Trung Quốc”. 

Thạc sĩ Autry cho rằng các chính sách kinh tế và thương mại của Trung Quốc chẳng những đe dọa tới các nước khác mà còn gây thiệt hại trực tiếp cho chính người dân nước họ. Ông giải thích thêm như sau: “Trung Quốc đang tạo ra một áp lực lạm phát vô cùng lớn trong nền kinh tế của chính họ qua việc thao túng tỉ giá. Khi làm như vậy họ làm giảm tới 40% sức mua của người lao động Trung Quốc đối với các loại hàng hóa nhập khẩu và những loại nông khoáng sản được mua bán trên thị trường quốc tế. Đó chính là lý do tại sao tài xế xe tải đình công ở Thượng Hải và công nhân ở Thẩm Quyến biểu tình đòi tăng lương để có thể có đủ tiền mua rau”. 
Ông Bchung Tsering, Phó Chủ tịch tổ chức chiến dịch Quốc tế cho Tây Tạng ở Mỹ, tán đồng các nhận định trong cuốn “Chết dưới tay Trung Quốc”. Trang web quảng cáo cho cuốn sách này trích lời ông Tsering nói rằng “Trung Quốc dường như không sẵn sàng để trở thành một thành viên có trách nhiệm trong đại gia đình các nước trên thế giới”. Ông nói thêm rằng “việc cộng đồng quốc tế không xem xét tới thực tế này không những sẽ là một việc bất lợi cho các nước khác mà còn bất lợi nhiều hơn cho người Trung Quốc, người Tây Tạng và những người khác đang phải đối mặt với hậu quả của tình trạng này trong cuộc sống hàng ngày”. 

Ông Autry, đồng tác giả cuốn “Death by China ”, cho rằng giới lãnh đạo ở Trung Nam Hải tạo ra một xã hội kim tiền trong đó đạo đức bị suy đồi, người dân phải sống trong sợ hãi, và các quyền dân sự, xã hội và môi trường bị chà đạp. Ông nói thêm như sau: “Trong quá khứ, khi có những nước khác trải qua những phép lạ kinh tế giống như vậy, chẳng hạn như những con Hổ châu Á như Hàn Quốc, Nhật Bản và các nước khác; chúng ta thấy xuất hiện những cộng đồng dân chủ và những nước chia sẻ các giá trị với chúng ta có thể trở thành những đối tác thương mại có qua có lại với chúng ta. Chúng ta không nhận thấy điều này ở Trung Quốc và vì vậy đó là một điều rất đáng lo ngại”. 

Ông Autry cho biết điều làm cho ông và ông Navarro lo ngại nhiều hơn nữa là Trung Quốc đang tìm cách xuất khẩu mô hình phát triển này, đe dọa các nước láng giềng, và bóc lột các nước đang phát triển trên khắp thế giới với chủ nghĩa đế quốc mới. 

Ông Jon Gallinetti, Thiếu tướng Thủy quân Lục chiến Mỹ về hưu, tán thành nhận định của cuốn “Death by China” cho rằng Trung Quốc đang dùng các loại vũ khí kinh tế kết hợp với hoạt động gián điệp, chiến tranh mạng, vũ khí không gian, chiếm độc quyền khai thác và kinh doanh tài nguyên thiên nhiên và đánh cắp công nghệ để giành quyền chế ngự thế giới. Tướng Gallinetti cho rằng trong quá trình này những sức mạnh cơ bản về kinh tế và địa chính trị, vốn là cột trụ của ưu thế quân sự của Mỹ, đã bị xói mòn một cách có hệ thống trong lúc Trung Quốc ngày càng hung hãn hơn trong những vụ tranh chấp khu vực. Ông nói thêm rằng: “Các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự phương Tây nên đọc cuốn sách này. Ngay bây giờ!”./ .

NCBĐ tổng hợp