Bài phân tích trên cho rằng nhiều chuyên gia phương Tây lâu nay vẫn ví cuộc chạy đua tìm kiếm năng lượng ở Trung Á thời kỳ hậu Xôviết là “trò chơi lớn”. Tuy nhiên, thực tế cho thấy trong cuộc chạy đua tranh giành nguồn dầu khí, thiết lập căn cứ quân sự và gây dựng ảnh hưởng ở Trung Á hiện nay, đã xuất hiện một nhân tố bất ngờ đối với tất cả các bên, đó là Trung Quốc. Đối thủ bị đánh giá thấp này lặng lẽ xuất hiện và mang về nước rất nhiều tài sản của khu vực.

Đối với Nga, nước này sở hữu hệ thống ống dẫn khí đốt tự nhiên chạy từ Tuốcmênixtan, qua Udơbêkixtan và Cadắcxtan để tới Nga. Sau khi Liên Xô sụp đổ vào năm 1991, cơ hội duy nhất để Trung Á xuất khẩu năng lượng là thông qua sự kiểm soát của Nga, phải bán khí đốt cho tập đoàn Gazprom của Nga với giá rẻ. 

Với Mỹ, quốc gia này xuất hiện trong khu vực sau năm 1991, trong tay là những cuốn séc và các bài thuyết giảng về dân chủ và nhân quyền. Oasinhtơn cũng quyết tâm không kém Nga trong các cuộc mặc cả mua năng lượng ở Trung Á với giá rẻ mạt. 

Thực tế trên khiến các quốc gia Trung Á tức giận với cả Nga lẫn Mỹ. Đúng lúc đó, Trung Quốc xuất hiện với tiền mặt trong tay và không kèm theo các bài giảng khó chịu về thể chế chính trị hay nhân quyền. Ngày 14/12/2009, Trung Quốc và Tuốcmênixtan chính thức khai trương đoạn đầu tiên của đường ống dẫn khí dài 1.139 dặm, công suất vận chuyển 40 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên/năm, do Tập đoàn Dầu khí Quốc doanh (CNPC) lớn nhất của Trung Quốc tài trợ. Kể từ đó, đường ống này đã được mở rộng để vận chuyển khí đốt từ Udơbêkixtan và Cadắcxtan tới Trung Quốc. Nhiều tuyến đường ống khác từ khu vực Trung Á hướng tới Bắc Kinh cũng đang được xây dựng.

Một bài học đơn giản có thể rút ra được từ câu chuyện trên: Một Bắc Kinh với tiền mặt trong tay và sẵn sàng ký các hợp đồng đôi bên cùng có lợi, sẽ được chào đón hơn là một điện Cremli đang hy vọng có được sự kính nể sau 1 thế kỷ thống trị, hay một Phố Uôn tìm cách kiếm chác trên lưng người dân địa phương trong khi vẫn rao giảng cho họ về thị trường tự do và dân chủ. Cuộc chạy đua tìm kiếm năng lượng ở Trung Á vẫn còn xa mới về đích, nhưng ở thời điểm hiện nay người Trung Quốc đang dẫn đầu.

  Theo Oilprice

 Viết Tuấn (gt)