Ngay trước khi Đảng Cộng Sản Trung Quốc bế mạc Đại hội Đảng lần thứ 18, một trong những tướng lĩnh quân sự hàng đầu của nước này đã cảnh báo rằng chiến lược xoay trục của Mỹ sang châu Á là “sự can thiệp” vào công việc nội bộ Trung Quốc. Việc tướng Ren Haiquan, người đại diện cho Trung Quốc tại diễn đàn Shangri-La vào tháng 6/2012, đưa ra nhận xét mạnh mẽ như trên vào một thời điểm nhạy cảm cho thấy tầm quan trọng của Quân đội Trung Quốc hiện nay. Quân đội Trung Quốc cũng đang tiến hành quá trình chuyển giao lãnh đạo của mình và đây là quá trình mà ít người được biết đến.

Quân đội Trung Quốc không phải là một quân đội quốc gia mà là quân đội của Đảng, do đó quá trình chuyển giao lãnh đạo hàng đầu của nó cũng cùng thời điểm với lãnh đạo Đảng. Hiện nay, 7 thành viên của Quân ủy Trung ương Trung Quốc đang sắp nghỉ hưu. Giới lãnh đạo mới của Quân đội Trung Quốc sẽ chỉ huy một lực lượng thường trực lớn nhất trên thế giới với các khả năng đang được cải thiện nhanh chóng. Nhiều câu hỏi đang được đặt ra về sự phát triển của Quân đội Trung Quốc dưới thời lãnh đạo của Tập Cận Bình như:

(1) Hồ Cầm Đào sẽ tiếp tục vị trí Bí thư Quân ủy TW sau khi bàn giao chức Tổng Bí thư hay Tập Cận Bình nhờ mối quan hệ tốt hơn với Quân đội sẽ sớm tiếp quản vị trí đó hơn? Tập Cận Bình được cho là có quan hệ tốt hơn với quân đội có thể sẽ sớm nắm lấy quân đội, Nhưng điều này không ai dám chắc;

(2) Vai trò của Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc sẽ được tăng cường hơn so với thời kỳ Hồ Cầm Đào cầm quyền? Vai trò của Bộ trưởng Quốc phòng thường gắn với lễ tân và ngoại giao quân đội hơn là quản lý quân đội nhân dân Trung Quốc. Đây là một phần của lý do tại sao Lương Quang Liệt không phải Phó Chủ tịch của quân ủy TƯ;

(3) Ngoại trưởng Trung Quốc sẽ được tăng cường vai trò và có ghế trong Bộ Chính Trị, thậm chí Thường vụ Bộ Chính Trị?; Từ năm 2002, không có Ngoại trưởng nào của Trung Quốc nằm trong Bộ Chính Trị. Ngược lại, quân đội Trung Quốc có được sự tiếp cận tốt hơn với lãnh đạo cấp cao Trung Quốc. Trong số những người được dự đoán là sẽ vào Bộ Chính Trị, không có ai có kinh nghiệm về đối ngoại, điều này có thể dẫn tới căng thẳng gia tăng với các nước láng giềng.

4) Giới lãnh đạo quân sự mới của Trung Quốc sẽ tác động như thế nào đến quan hệ Trung - Mỹ? Lãnh đạo dân sự dường như có kiểm soát chặt chẽ với quân đội. Tuy nhiên, quân đội rất có ảnh hưởng đối với các vấn đề an ninh quốc gia, và gần như độc quyền về thông tin an ninh. Liệu lãnh đạo dân sự mới của Trung Quốc có thể tiếp cận được với các thông tin an ninh hay không, ngoài quân đội còn cơ quan nào sẽ cung cấp thông tin về an ninh cho lãnh đạo.

Theo “Foreign Policy” (ngày 12/11)

Viết Tuấn (gt)