15 năm trước đây, thuật ngữ "toàn cầu hóa" có lẽ là từ thông dụng nhất được đề cập tại hầu hết các lớp học, thậm chí cả các chiến dịch tranh cử . Ý tưởng về một sân chơi thống nhất về thương mại - kinh tế là một giấc mơ đã và đang trở thành sự thật đối với các quốc gia lớn. Đó là cơ hội kinh tế tốt nhất cho các nước lớn trong khu vực, còn đối với các nước có nền kinh tế yếu kém hơn, “toàn cầu hóa” có thể sẽ gây cảm giác khó chịu đầy bất lực. 15 năm trước đây, sự sợ hãi này có lẽ được cho là cần thiết để bảo vệ nền kinh tế mới phục hồi sau khủng hoảng. Đó cũng là sự thật đối với hầu hết các nước láng giềng của quốc gia “vạn đảo”, với chủ nghĩa dân tộc đã trực tiếp hay gián tiếp chống lại ý tưởng “toàn cầu hóa” do những “gã khổng lồ” phương Tây khởi xướng. Tuy nhiên, hiện các nước láng giềng của Indonesia lại cùng trương lên biểu ngữ "hội nhập" - một phiên bản nhỏ hơn và được cho là phiên bản trước của “toàn cầu hóa”.

Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) có sự tham gia của các nước thành viên có "tư duy toàn cầu" và "phát triển thịnh vượng trong khu vực". Sáng kiến này cùng với vô số sáng kiến nhỏ kèm theo được đề ra với mục đích biến Đông Nam Á thành một trung tâm kinh tế mạnh, phát triển thịnh vượng và sẽ tỏa sáng trên trường thế giới. Về lý thuyết, mục tiêu này hoàn toàn có ý nghĩa thiết thực khi mà khu vực Đông Nam Á có đầy đủ điều kiện cần thiết để trở thành một thế lực lớn trên thế giới. Đông Nam Á là một trung tâm thương mại phát triển, sở hữu lượng dầu mỏ và khoáng sản lớn , có các trung tâm sản xuất công nghiệp thực sự chưa kể đến khu vực này đang có dân số vàng mà nhiều nước phát triển đang khao khát. Một khu vực Đông Nam Á hội nhập sẽ trở thành một thế lực đáng gờm.

Tuy nhiên, sự hội nhập này thực sự không khác gì một sự toàn cầu hóa ở một quy mô nhỏ hơn, điều này khiến nguy cơ cạnh tranh giữa các quốc gia sẽ vẫn tồn tại. Một quốc gia tiến bộ với nền kinh tế hiệu quả hơn sẽ tận dụng và khai thác lợi thế về nguồn lực của quốc gia láng giềng kém phát triển hơn. Thật không may cho Indonesia, quốc đảo nghiêng nhiều hơn về vế sau của câu chuyện, chẳng hạn như trên thị trường vốn. Indonesia hiện có thể trở thành nước có nhiều nhà đầu tư ra nước ngoài nhất khi chứng kiến dòng vốn ồ ạt chảy ra ngoài, tìm đến các nhà quản lý tài chính tốt và có thương hiệu hơn ở Malaysia và Singapore.

Dưới góc độ của nhà đầu tư, xu hướng này không phải hoàn toàn xấu. Hội nhập khu vực là cần thiết cho ASEAN để cạnh tranh trên toàn cầu, nhưng cần lưu ý rằng hội nhập khu vực có thể khiến một số ngành công nghiệp trong nước trở thành “cây cảnh”. Sự thay đổi quan điểm là cần thiết, không nên tiếp tục tránh né và trì hoãn, mà phải tham gia vào quá trình này và phải có tiếng nói trong việc định hình cấu trúc hội nhập. Chính phủ, các nhà quản lý thị trường và các ngành công nghiệp nhận ra rằng ưu tiên hiện nay là xác định các điều kiện tiên quyết để tham gia bất kỳ nỗ lực hội nhập nào.

Tuy nhiên, trong quá khứ , Indonesia đã luôn đòi hỏi các điều kiện tiên quyết rất cao như một công cụ bảo hộ và tấm khiên che chắn trước hội nhập. Indonesia phải xây dựng ngành công nghiệp trong nước với các mục tiêu phát triển thực tế để hưởng lợi từ hội nhập. Xác định và đáp ứng được các điều kiện này không phải là nhiệm vụ đơn giản, trước hết Indonesia cần phải phân tích thấu đáo các điều kiện hiện tại của khu vực, nơi đang chứng kiến sự bất lợi trong việc phải thay đổi chỉ trong một vài năm để thích nghi với sự cạnh tranh quá lớn. Sau đó, Indonesia cần phải xác định được các lĩnh vực chiến lược phù hợp để tập trung nỗ lực giành lợi thế trong những lĩnh vực đó. Với nhận thức cần phải tiến hành quá trình hội nhập thành công, Indonesia cần phải chấp nhận những điểm yếu khi hội nhập và phát huy những điểm mạnh của mình .

Yosua Nainggolan , chuyên gia của Cơ quan Giám sát Dịch vụ Tài chính Indonesia (OJK). Bài viết được đăng trên Jakarta Globe.

Trần Quang (gt)