Phát biểu tại Quốc hội Indonesia, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói rằng nước này nguyện cùng các nước ASEAN đàm phán ký kết Hiệp ước Hợp tác Hữu hảo Láng giềng Thân thiện. Tại Hội nghị ASEAN+1 vào chiều 9/10, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã đưa ra “Khung hợp tác 2+7” về việc phát triển quan hệ giữa Trung Quốc và ASEAN, trong đó bao gồm việc Trung Quốc và ASEAN ký kết Hiệp ước này. Sau đó một ngày, tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN+3, ông Lý Khắc Cường tiếp tục tuyên bố "chúng tôi nguyện tích cực tìm kiếm ký kết Hiệp ước Hợp tác Hữu hảo Láng giềng Thân thiện Trung Quốc-ASEAN để kiên định bảo vệ hòa bình ổn định trong khu vực". 

Ông Lý Khắc Cường nói: “Chính phủ khóa mới ở Trung Quốc rất coi trọng ASEAN, coi ASEAN là hướng ưu tiên trong các hoạt động ngoại giao. Chúng ta cần trồng hoa chứ không nên trồng gai, mãi mãi làm láng giềng tốt, bạn bè tốt, đối tác tốt. Trước đây không lâu, tại Hội nghị Đặc biệt Ngoại trưởng Trung Quốc-ASEAN, hai bên đã tìm kiếm khả năng ký kết Hiệp ước Hợp tác Hữu hảo Láng giềng Thân thiện Trung Quốc-ASEAN. Tiến trình này được thúc đẩy thuận lợi sẽ có lợi cho việc thể hiện niềm tin và quyết tâm cùng nỗ lực bảo vệ hòa bình ổn định trong khu vực, trong đó có Biển Đông, tăng cường hợp tác cùng có lợi. Nếu các bên có thể đạt được nhận thức chung và cuối cùng ký kết được Hiệp ước này thì nó sẽ là sự bảo đảm về mặt pháp lý đối với hợp tác chiến lược Trung Quốc-ASEAN. Hiệp ước này sẽ trở thành ngọn cờ dẫn dắt sự phát triển của quan hệ song phương”. 

Theo trang tin “Đa chiều”, quan hệ giữa Trung Quốc và ASEAN đã trải qua 10 năm hoàng kim. Tuy nhiên, thông qua chuyến thăm Đông Nam Á của Tập Cận Bình và Lý Khắc Cường, Trung Quốc muốn có “10 năm kim cương” với ASEAN. Vấn đề là nhiều năm qua Trung Quốc và ASEAN luôn hô hào thúc đẩy sự tin tưởng chính trị lẫn nhau và Trung Quốc cũng liên tục thể hiện quan niệm hòa bình của mình, thậm chí Trung Quốc còn không nói tới “trỗi dậy hòa bình”, thay vào đó là cụm từ “phát triển hòa bình”. Nhưng tranh chấp trên Biển Đông liên tục xảy ra trong những năm gần đây chứng tỏ Trung Quốc và ASEAN chưa có đủ sự tin tưởng lẫn nhau. 

Nếu Trung Quốc và ASEAN ký kết Hiệp ước trên, ASEAN sẽ trở thành đối tác thứ ba sau Nga và Pakistan ký kết Hiệp ước đó với Trung Quốc. Tuy Hiệp ước này giữa Trung Quốc và Nga cũng như giữa Trung Quốc và Pakistan có một số nội dung khác nhau ở những lĩnh vực cụ thể, nhưng đều có điều khoản hai bên ký kết không tham gia bất cứ liên minh nào làm tổn hại chủ quyền, an ninh và sự toàn vẹn lãnh thổ của bên ký kết còn lại, không được có bất cứ hành động nào gây tổn hại tới bên ký kết còn lại, bao gồm việc ký kết Hiệp ước tương tự với nước thứ ba. Bất cứ bên ký kết nào cũng không được cho phép nước thứ ba lợi dụng lãnh thổ của mình làm tổn hại chủ quyền, an ninh và sự toàn vẹn lãnh thổ của bên ký kết còn lại. Bất cứ bên ký kết nào cũng không được cho phép thành lập tổ chức hoặc cơ quan trong lãnh thổ của mình làm tổn lại tới chủ quyền, an ninh và toàn vẹn lãnh thổ của bên ký kết còn lại. Bên ký kết này ủng hộ những nỗ lực và chính sách bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và độc lập của bên ký kết còn lại. 

Những điều khoản trên về căn bản đã ràng buộc Nga và Pakistan không bắt tay với nước khác để đối phó với Trung Quốc, thể hiện sự tin tưởng lẫn nhau về chính trị. Nếu Trung Quốc và ASEAN ký kết Hiệp ước trên, ASEAN sẽ trở thành đồng minh của Trung Quốc như Nga và Pakistan, không thể liên kết về chính trị với Mỹ-Nhật. Cục diện lúc nghiêng bên này lúc ngả bên kia giữa Mỹ và Trung Quốc của ASEAN và việc Mỹ kích động ASEAN đối kháng với Trung Quốc sẽ không còn tồn tại. Đồng thời, những nước ASEAN có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông sẽ thoát khỏi ảnh hưởng của nhân tố Mỹ. 

Việc Trung Quốc và ASEAN ký kết Hiệp ước trên cũng sẽ mở ra cục diện mới thúc đẩy hợp tác hơn nữa giữa Trung Quốc và ASEAN và ASEAN sẽ trở thành “đồng minh gần gũi” của Trung Quốc, giúp nước này ổn định biên thùy phía Đông Nam, chống lại sự can dự của Mỹ vào vấn đề Biển Đông và Hiệp ước này sẽ trở thành vũ khí lợi hại đối phó với việc Mỹ "trở lại châu Á-Thái Bình Dương". 

Theo mạng tin "Đa chiều" (HongKong)

Thùy Anh (gt)