Visioning.jpg

Hải quân Mỹ thông báo tàu USS Curtis Wilbur đã tiến vào khu vực 12 hải lý xung quanh đảo Tri Tôn thuộc quần đảo Hoàng Sa, nhằm bác bỏ yêu sách chủ quyền phi lý của Trung Quốc. Người phát ngôn Lầu Năm Góc Bill Urban nói: "Tôi xác nhận Bộ Quốc phòng Mỹ thực hiện quyền tự do hàng hải trên Biển Đông vào ngày 30/1, đặc biệt là tại khu vực đảo Tri Tôn thuộc quần đảo Hoàng Sa, nhằm thách thức các tuyên bố chủ quyền trên biển phi lý". Đảo Tri Tôn là một trong nhiều khu vực đang nằm trong tâm điểm các cuộc tranh cãi về chủ quyền giữa Trung Quốc và các nước láng giềng. Mỹ cũng có những lợi ích nhất định trong khu vực này, bởi Biển Đông là khu vực có nhiều tuyến đường biển trọng yếu đi qua.

Căng thẳng ở Biển Đông gần đây liên tục leo thang khi Trung Quốc ngày càng cương quyết trong việc củng cố chủ quyền của mình bằng cách triển khai chương trình xây dựng quy mô tại những khu vực mà họ chiếm được, trong đó đáng chú ý phải kể đến các đường băng đủ sức tiếp nhận các máy bay quân sự. Tạp chí “The Economist” bình luận: “Lo ngại việc Trung Quốc không ngừng tăng cường sự hiện diện của nước này với tham vọng chiếm hữu toàn bộ vùng biển này là điều không phải bàn cãi”. Một phân tích của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) có đoạn: “Chính quyền Mỹ không đứng về phía bất kỳ bên nào trong các tranh cãi chủ quyền tại khu vực Quần đảo Trường Sa song mạnh mẽ phản đối tuyên bố chủ quyền đối với các vùng biển xung quanh những thực thể này”. Các diễn biến này chỉ phản ánh một phần bức tranh thế giới nơi Trung Quốc đang vươn lên trở thành một cường quốc và trở thành một nhân tố có khả năng thách thức sự thống trị của Mỹ. Mỹ có nhiều đồng minh trong khu vực, và một số nước này cũng đã có các hiệp định quốc phòng với Mỹ, bởi vậy căng thẳng leo thang trong khu vực có thể sẽ buộc Mỹ phải cân nhắc can thiệp. Trong khi hy vọng về một sự dàn xếp hòa bình ngày càng lụi tàn, thì có lẽ điều cuối cùng mà Tổng thống Barack Obama muốn trong nhiệm kỳ cuối cùng là kích động một cuộc đối đầu với Trung Quốc.

Trên thực tế, từ nhiều tháng trước khi diễn ra các cuộc tuần tra hồi tháng 10/2015 và hôm 30/1 vừa qua, mà giới chức Mỹ khẳng định là để bảo vệ “tự do hàng hải và hàng không trong khu vực” này, Lầu Năm Góc đã sẵn sàng có những hành động cụ thể song Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao lại tỏ ra hết sức chần chừ. Trong bài phân tích nói trên, viết cho CSIS, các tác giả Michael J. Green, Bonnie S. Glaser và Gregory B. Poling đã lưu ý tới chiến lược của Mỹ. Họ cho rằng mục đích của việc triển khai các cuộc tuần tra trên biển, là vừa để khẳng định “quyền tự do hàng hải”, vừa “để đảm bảo rằng các tàu hải quân, tàu tuần tra và tàu dân sự của Mỹ cũng như của các quốc gia khác, có quyền đi lại hợp pháp trên biển”, vừa làm thế nào để tránh xung đột quân sự với Trung Quốc. Trên tạp chí “The Age”, John Garnaut viết: “Giới tướng lĩnh quân đội Trung Quốc muốn chúng ta tin rằng Chủ tịch Tập Cận Bình sẵn sàng thách thức một cường quốc hạt nhân để bảo vệ tự tôn dân tộc tại Biển Đông. Họ sẵn sàng đánh phủ đầu các tàu nước ngoài dám đe dọa chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc khi tiến sát 5 hòn đảo nhân tạo mà họ xây dựng ở ngoài khơi Philippines”.

Tuy nhiên, khi Mỹ đưa tàu USS Curtis Wilbur vào vùng biển tranh chấp xung quanh đảo Tri Tôn, Trung Quốc chỉ có những phản ứng hết sức giới hạn. Hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc dẫn lời người phát ngôn Bộ Quốc phòng nói: “Hành động của Mỹ đã vi phạm nghiêm trọng luật pháp Trung Quốc, hủy hoại hòa bình, an ninh và trật tự vùng biển này cũng như toàn bộ khu vực”. Quan chức này nhấn mạnh Bộ Quốc phòng Trung Quốc “mạnh mẽ phản đối” hành động của Mỹ. Những phản ứng này của Trung Quốc được coi là cách hành xử khá thận trọng, với quan điểm cho rằng Mỹ chắc chắn sẽ phản đối song chỉ ở mức độ giới hạn nhằm tránh nguy cơ đối đầu trực tiếp. “Japan Times” dẫn lời ông Euan Graham – Giám đốc Chương trình An ninh Quốc gia tại Viện Lowy Sydney – nói: “Việc Mỹ lựa chọn đảo Triton để tiến hành tuần tra có thể là bởi khu vực này ít nhạy cảm hơn Đá Vành khăn (ở khu vực quần đảo Trường Sa), vốn là nơi mọi người dự đoán sẽ là địa điểm diễn ra cuộc tuần tra bảo vệ tự do hàng hải và hàng không thứ hai”.

Theo “Csmonitor.com” (Ngày 31/1)

Nhật Linh (gt)