Ông Tạ Trường Đình là đại diện cấp cao nhất của đảng Dân Tiến (DPP) đối lập - một đảng ủng hộ Đài Loan độc lập - đến thăm Trung Quốc Đại lục trong chuyến thăm 5 ngày. Chuyến thăm của ông Tạ Trường Đình được coi như một sự công nhận của Bắc Kinh đối với sự cần thiết phải xây dựng một mối quan hệ với DPP trong trường hợp đảng này trở lại nắm quyền trong nhiệm kỳ 4 năm. Đại diện Văn phòng Công tác Đài Loan Quốc vụ viện Trung Quốc nhấn mạnh rằng ông Tạ Trường Đình đến thăm Trung Quốc Đại lục với tư cách cá nhân. Thông cáo của cơ quan này cũng cho biết ông Vương Nghị đã giới thiệu sơ lược với ông Tạ Trường Đình về sự phát triển của Trung Quốc Đại lục và giải thích về chính sách của Đại lục đối với Đài Loan, đồng thời nhấn mạnh cả hai bên đều nhất trí rằng cuộc gặp này là có lợi. Bắc Kinh đang theo dõi chuyến thăm Đại lục của cựu Thủ tướng Tạ Trường Đình, với chặng dừng chân đầu tiên ở Hạ Môn hôm 4/10. Đây là chuyến thăm có nhiều khả năng mang lại những cơ hội tốt cho DPP. Trước đó, cũng trong ngày 6/10, sau cuộc gặp với giới học giả Trung Quốc nghiên cứu các vấn đề Đài Loan, cựu Thủ tướng Tạ Trường Đình cho biết cả hai bên đều thừa nhận rằng quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan đang bế tắc. Đây là một lời thừa nhận hiếm hoi từ một nhà lãnh đạo cấp cao của DPP. Phát biểu với các phóng viên sau cuộc gặp kín với Giáo sư Dư Khắc Lễ - người đứng đầu cơ quan nghiên cứu Đài Loan thuộc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc - ông Tạ Trường Đình nói: “Cả hai bên đều phải đối mặt, tôn trọng và giải quyết những bất đồng trong tương lai”. Các chuyên gia phân tích của Đại lục cho rằng tình trạng bế tắc trong quan hệ hai bờ eo biển là do sự do dự của Tổng thống Đài Loan Mã Anh Cửu trong việc thúc đẩy các cuộc thương lượng với Bắc Kinh theo hướng bàn bạc về nhiều vấn đề chính trị nhạy cảm hơn. 

Giáo sư Từ Bác Đông, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đài Loan thuộc Đại học Liên hợp Bắc Kinh, lại tỏ ra bi quan về triển vọng các mối quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan, khi nói rằng DPP ủng hộ Đài Loan độc lập đã đóng một vai trò chủ chốt trong việc gây ra tình trạng bế tắc trong quan hệ giữa Đại lục và Đài Loan. Giáo sư Từ Bác Đông nêu rõ: “Chính quyền Mã Anh Cửu đã do dự khi đụng đến những vấn đề chính trị nhạy cảm do lo ngại thái độ thù địch về mặt tình cảm của DPP đối với Bắc Kinh”. Tuy nhiên, các chuyên gia về Đại lục nói rằng ông Tạ Trường Đình đã tạo được một ấn tượng tốt đẹp đối với công chúng cũng như những học giả đã đón tiếp chính trị gia này tại Bắc Kinh và Hạ Môn. Ông Tạ Trường Đình trở thành chính trị gia cấp cao nhất của đảng đối lập theo chủ nghĩa hoài nghi Trung Quốc có chuyến thăm Đại lục. Ông Tạ Trường Đình là Thủ tướng Đài Loan từ năm 2005 đến 2006 và vẫn còn ảnh hưởng lớn trong DPP. Chuyến thăm, được truyền thông Đài Loan mô tả là "làm tan băng" quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan, diễn ra trong bối cảnh DPP đang tranh luận về việc liệu có nên thay đổi chính sách với Trung Quốc hay không. Phát biểu hôm 1/10 trước khi đến thăm Trung Quốc, ông Tạ Trường Đình cho biết "mục tiêu của chuyến thăm này là nhằm xây dựng lòng tin lẫn nhau." Tháng 1/2012, việc ông Mã Anh Cửu của Quốc dân Đảng tái đắc cử Tổng thống Đài Loan cho thấy các cử tri tán thành những chính sách thân thiện với Bắc Kinh mà vị tổng thống này theo đuổi từ khi nắm quyền vào năm 2008. Kể từ đó, các thành viên hàng đầu của DPP đã tranh luận về việc có nên thay đổi chính sách với Trung Quốc hay không. 

Theo "Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng" (ngày 7/10)

Lê Sơn (gt)