Trong bài báo đăng trên trang web ngày 11/8, Tân Hoa Xã dẫn lời một nhà phân tích người Nga nói rằng chiếc hàng không mẫu hạm tân trang lại từ chiếc mua lại của Ukraina hiện đang chạy thử không phù hợp cho việc tác chiến. Ông Ruslan Pukhov, Chủ tịch Trung tâm Phân tích Công nghệ và Chiến lược Moscow, nhận định rằng con tàu gọi là Varyag đã lỗi thời kể cả trước khi được mua. Theo ông Pukhov: “Đây chỉ là vấn đề an ninh và tự hào dân tộc”. Từ lâu, TQ đã mong muốn sở hữu chiếc hàng không mẫu hạm bởi là thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc duy nhất không có tàu sân bay. Hiện Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Tây Ban Nha, Ý, Ấn Độ, Bra-xin và Thái Lan có tổng cộng 21 chiếc hàng không mẫu hạm trên toàn thế giới. Chuyên gia Nga cũng nhấn mạnh rằng để hàng không mẫu hạm này trở thành tàu chiến thực sự sẽ tương đối khó. Nga đã hỗ trợ TQ trong nhiều chương trình quân sự trong đó có cả việc hoàn chỉnh hàng không mẫu hạm này. “Nga là người láng giềng duy nhất của TQ cảm thấy quan ngại ít nhất về sự lớn mạnh của hải quân TQ. Nga không có ý định mở rộng hạm đội các hàng không mẫu hạm hoặc tăng sự hiện diện tại các đại dương trên toàn cầu”.

Bản tin của Tân Hoa Xã đưa ra dường như nhằm xoa dịu quan ngại của các nước láng giềng TQ rằng chiếc hàng không mẫu hạm có thể là một yếu tố trong các cuộc tranh chấp lãnh hải ở Biển Đông. Cho đến nay, Bắc Kinh luôn luôn xác định rằng tàu Varyag chỉ được dùng vào việc huấn luyện. Thế nhưng, chỉ vài giờ sau khi tàu sân bay đầu tiên của TQ thử nghiệm, ĐL đã tiết lộ thông tin cho biết tàu sân bay TQ thực sự là hàng không mẫu hạm dành cho chiến đấu và cũng trong ngày 11/8, một ngày sau khi chiếc Varyag được hạ thủy, Bắc Kinh đã gián tiếp đe dọa là có thể sử dụng chiếc tàu sân bay này trong các tranh chấp vùng biển. Trong một bài viết đăng trên trang web Bộ Quốc phòng TQ, một biên tập viên cao cấp của tờ Giải phóng Quân báo, cơ quan ngôn luận của quân đội TQ đã không ngần ngại cho rằng chiếc tàu sân bay của TQ cần phải được dùng vào các chiến dịch bảo vệ chủ quyền lãnh thổ. Theo giới phân tích, bài viết này có thể được xem là một tín hiệu hù dọa mới của TQ nhắm vào các nước đang có tranh chấp với họ tại vùng Biển Đông như Việt Nam hay Philippines chẳng hạn, hay tại vùng biển Hoa Đông như Nhật Bản.

Hãng tin Pháp AFP nhận định: báo chí hay các trang web nhà nước TQ luôn luôn được kiểm tra chặt chẽ, do đó bài viết được đăng tải trên tờ Giải Phóng Quân chắc chắn đã được thông qua ở cấp cao hơn, cho dù là không hẳn là phản ánh đúng quan điểm chính thống của Bắc Kinh. Theo AFP, một số chuyên gia phân tích độc lập cho rằng TQ đang muốn lợi dụng việc chiếc tàu được hạ thủy để chơi trò chiến tranh tâm lý trong khu vực, vào lúc mà họ đang tranh chấp chủ quyền với hầu hết các nước có cùng một vùng biển với họ.

Dụng ý của TQ lẽ dĩ nhiên, cũng đang được Mỹ theo dõi tìm hiểu. Ngày 10/8, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Victoria Nuland nói: “Mỹ mong chờ phía TQ sẽ giải thích rõ về nhu cầu và ý đồ cần sở hữu tàu sân bay này đồng thời bày tỏ quan ngại của Mỹ về việc này, cho rằng TQ không minh bạch trong việc công khai mua sắm quân sự và công khai ngân sách quốc phòng như quốc gia khác, khẳng định Mỹ muốn có mối quan hệ cởi mở, minh bạch trong các vấn đề quân sự giữa hai nước”. Đồng thời, Mỹ đã cho hàng không mẫu hạm của mình đến Biển Đông tập luyện, thậm chí ghé cảng một số nước Đông Nam Á. Chiếc tàu sân bay nguyên tử George Washington, biểu tượng của hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ hiện đang ghé cảng Thái Lan trong một chuyến viếng thăm hữu nghị. Theo hãng tin Mỹ AP, ngày 13/8, hàng không mẫu hạm này sẽ ghé thăm Việt Nam, neo lại ngoài khơi TP. Hồ Chí Minh. Đến Việt Nam khoảng một tháng sau 3 chiến hạm khác, sự kiện này, theo AP, chứng tỏ mối quan hệ quân sự ngày càng được tăng cường giữa Mỹ và Việt Nam vào lúc Hà Nội đang phải đối phó với các đòi hỏi chủ quyền của TQ tại khu vực Biển Đông.

Ngọc Vinh (gt)