TNS Jim Webb đã giới thiệu nghị quyết này hôm 13/6 cùng với người đứng đầu đảng CH tại Tiểu ban này James Inhofe. Các TNS Joseph Lieberman và Daniel Inouye đồng bảo trợ nghị quyết. Nội dung của Nghị quyết gồm:

1- Tái khẳng định sự ủng hộ mạnh mẽ của Mỹ đối với một giải pháp hòa bình đối với tranh chấp chủ quyền vùng biển tại Biển Đông. Cam kết tiếp tục những nỗ lực nhằm tạo thuận lợi cho quá trình đa phương, hòa bình nhằm giải quyết các tranh chấp này.

2- Phê phán việc sử dụng vũ lực bởi tàu hải quân và hải giám Trung Quốc tại Biển Đông.

3- Kêu gọi tất cả các bên liên quan đến tranh chấp lãnh thổ kiềm chế việc đe dọa sử dụng vũ lực nhằm khẳng định các tuyên bố chủ quyền của mình.

4- Ủng hộ việc tiếp tục hoạt động của lực lượng vũ trang Mỹ nhằm hỗ trợ quyền tự do hàng hải trong vùng biển và không phận quốc tế tại Biển Đông.

Theo BBC, bản nghị quyết không mang tính ràng buộc pháp lý.

Phát biểu sau đó, ông Webb ca ngợi bản nghị quyết là “bước phát triển quan trọng nhằm thúc đẩy giải pháp đa phương cho các tranh chấp lãnh thổ một cách hòa bình, tôn trọng chủ quyền của tất cả các bên tuyên bố chủ quyền”. Theo TNS Webb: “Ngày càng có nhiều quốc gia khu vực Biển Đông đang bày tỏ quan ngại sâu sắc đối với các hành vi đe dọa của Trung Quốc. Các quốc gia này bao gồm cả Philippines, Việt Nam và một số nước khác như Singapore, vốn không có liên quan đến tranh chấp lãnh thổ tại đây”. “Mỹ có lợi ích chiến lược rõ ràng trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho cách tiếp cận đa phương như vậy, đảm bảo việc tự do tiếp cận đối với các tuyến đường biển và đường không quốc tế, thúc đẩy tôn trọng luật quốc tế”. TNS Webb đã bày tỏ những quan ngại về vấn đề chủ quyền tại khu vực này trong hơn 15 năm qua. Buổi điều trần đầu tiên của ông để nhận chức Chủ tịch Tiểu ban các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương là về các tranh chấp lãnh thổ biển và các vấn đề chủ quyền tại châu Á hồi tháng 7/2009.

Theo RFI, Bắc Kinh đã lập tức phản bác với lập luận chỉ có những quốc gia liên can mới có thẩm quyền lên tiếng, và phải giải quyết song phương với Trung Quốc. NFN/BNG/Trung Quốc Hồng Lỗi phản bác rằng giao thông trên Biển Đông không bị ảnh hưởng, và các cuộc tranh chấp chủ quyền phải giải quyết bằng thương lượng “trực tiếp và song phương”. Ông Hồng Lỗi nói, nghị quyết của Thượng viện Mỹ là không có cơ sở, và “hy vọng các thượng nghị sĩ Mỹ có liên quan sẽ hành động nhiều hơn để xúc tiến hòa bình và ổn định trong khu vực”.

Theo Thời báo tin tức hàng đầu Philippines (Inquirer News) ngày 28/6, việc Thượng viện Mỹ thông qua Nghị quyết nói trên đã ủng hộ việc tiếp tục duy trì hoạt động của lực lượng quân đội Mỹ nhằm bảo đảm quyền tự do hàng hải tại các vùng nước quốc tế và không phận tại khu vực Biển Đông. Các nhà làm luật Mỹ đã tái khẳng định “sự ủng hộ mạnh mẽ” đối với “nghị quyết hòa bình” về tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông và kêu gọi tất cả các bên cần tránh tranh cãi và kiềm chế đe dọa sử dụng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực để khẳng định tuyên bố chủ quyền lãnh thổ.

Trần Anh tổng hợp