Trong lễ duyệt binh ngày 3/9 kỷ niệm 70 năm chiến thắng phát xít, Chủ tịch Tập Cận Bình đã bất ngờ tuyên bố Trung Quốc sẽ cắt giảm 13% quân số của lực lượng quân đội nước này (tương đương với 300.000 quân). Hiện Trung Quốc có khoảng 2,3 triệu quân. Một quan chức chính phủ cho biết một số nhân vật thuộc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) cho rằng quyết định của ông Tập Cận Bình quá vội vã và hầu như ông ta chỉ tham khảo ý kiến của các thành viên Quân ủy Trung ương Trung Quốc - cơ quan cũng do ông Tập Cận Bình đứng đầu. Quan chức giấu tên này nói: "Mọi chuyện diễn ra quá đột ngột. Mọi người rất lo ngại. Nhiều sỹ quan có năng lực sẽ bị mất việc và không thể trang trải cuộc sống. Sắp tới sẽ là một giai đoạn khó khăn đối với nhiều binh sỹ".

Trong một văn bản gửi cho Reuters, Bộ Quốc phòng Trung Quốc khẳng định "đông đảo" sỹ quan và binh sỹ "cương quyết tôn trọng và tuân thủ quyết định quan trọng của Trung ương Đảng (Cộng sản Trung Quốc) và Quân ủy Trung ương". Theo văn bản này, kế hoạch cắt giảm quân nói trên (đây là lần thứ 4 kể từ thập niên 80 của thế kỷ trước) về cơ bản sẽ hoàn tất vào cuối năm 2017.

Giới chuyên gia cho rằng động thái này nhiều khả năng là một phần trong kế hoạch cải tổ đã được đề cập tới từ lâu, bao gồm cả việc thay đổi cơ cấu điều hành PLA để dần thoát khỏi mô hình thời hậu Xôviết và đầu tư nhiều ngân sách hơn vào lực lượng hải-không quân trong bối cảnh Bắc Kinh đẩy mạnh hoạt động khẳng định chủ quyền tại Biển Đông và Biển Hoa Đông.

Ngay sau tuyên bố của Chủ tịch Tập Cận Bình, hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã đã công bố một bài báo khá dài, trong đó trích dẫn những bình luận mang tính ủng hộ của nhiều sỹ quan quân đội. Tân Hoa Xã khẳng định: mọi đơn vị thuộc lực lượng vũ trang đều tin tưởng rằng kế hoạch cắt giảm quân số sẽ giúp tăng cường chất lượng cho quân đội Trung Quốc. Trong khi đó, tờ "Nhật báo Quân Giải phóng Nhân dân" cảnh báo rằng việc cắt giảm quân số khó có thể diễn ra một cách thuận lợi.

Kế hoạch cắt giảm quân số được đưa ra trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đối mặt với nhiều thách thức, từ tăng trưởng chậm, khủng hoảng trên thị trường chứng khoán và các cải cách kinh tế khắc nghiệt nhưng cần thiết. PLA hiện cũng gặp nhiều biến động từ cuộc chiến chống tham nhũng mà Chủ tịch Tập Cận Bình tiến hành, có liên quan tới hai cựu Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương.

Gần một tuần sau lễ duyệt binh tại Bắc Kinh, tờ báo của PLA đăng bài bình luận cho rằng kế hoạch cắt giảm quân số và các cải cách quân sự khác mà Chủ tịch Tập Cận Bình đang muốn thúc đẩy chỉ có thể thành công nếu có "một cuộc tấn công mạnh mẽ vào các thành trì tư tưởng vững chắc" và nhổ tận gốc rễ các lợi ích nhóm. Tác giả bài viết khẳng định điều này chắc chắn sẽ kéo theo những thách thức "chưa từng có". Cũng theo bài báo, nếu cải cách này thất bại, những biện pháp khác sẽ chỉ là "muối bỏ biển", song không đề cập chi tiết những cải cách đã được chính quyền Trung Quốc lên kế hoạch tiến hành.

Trong khi đó, truyền thông nhà nước cho biết kế hoạch cắt giảm quân số có thể giúp gắn kết các đơn vị thuộc PLA chặt chẽ hơn. Theo kế hoạch này, 7 quân khu với cơ cấu điều hành khác nhau, chủ yếu tập trung vào các chiến dịch trên bộ, sẽ dần dần được thu hẹp.

Một bình luận khác trên "Nhật báo Quân Giải phóng Nhân dân" được đăng tải sau đó đã chỉ ra những thách thức mà Chủ tịch Tập Cận Bình phải đối mặt. Tác giả của bình luận này viết: "Nhiều đơn vị thuộc PLA có sự trì trệ lớn và ngại thay đổi. Một số ngại gian khổ, thường đổ lỗi cho hoàn cảnh, hay cho những người khác... Họ thường né tránh trách nhiệm và khó khăn".

Một nguồn tin chính phủ thứ hai, có mối quan hệ thân thiết với PLA, cho rằng các đơn vị quân nhạc nên là lực lượng đầu tiên được cắt giảm. Nguồn tin này nói: "Ngân sách quốc phòng sẽ không bị cắt giảm, mà thay vào đó còn dần dần được nâng lên". Ngân sách quốc phòng Trung Quốc trong năm nay đã tăng 10,1% lên 886,9 tỷ nhân dân tệ (tương đương 139,39 tỷ USD), vươn lên hàng thứ hai thế giới, chỉ sau Mỹ.

Một số sỹ quan quân đội về hưu đã lên tiếng ủng hộ kế hoạch cắt giảm quân số. Ba ngày sau tuyên bố của ông Tập Cập Bình, Tướng La Viện - một nhân vật nổi tiếng trong giới quân đội Trung Quốc - viết trên tờ "Thời báo Hoàn cầu": "Một lực lượng vũ trang cồng kềnh chỉ làm lãng phí tiền của và khiến các cuộc chiến ở tiền phương thiếu hiệu quả". Trong khi đó, Thiếu tướng nghỉ hưu Từ Quang Dụ - hiện là cố vấn cấp cao của Hiệp hội Giải trừ Quân bị và Kiểm soát Vũ khí - nói: "Quân đội Trung Quốc cần từng bước tiến tới hiện đại hóa... Cắt giảm quân số là một trong những biện pháp hiệu quả để đảm bảo chúng ta đang đi đúng hướng và nâng cao chất lượng thay vì số lượng".

Theo Reuters

Trần Quang (gt)