Sách trắng của TQ đã giải đáp những quan ngại của các nước khác về sự trỗi dậy của TQ và làm rõ cách tiếp cận mới của TQ đối với sự phát triển hòa bình.

Văn phòng báo chí Quốc Vụ viện đã công bố sách Trắng có tựa đề Sự phát triển hòa bình của TQ vào ngày 6/9 nhằm làm rõ sự cam kết chính thức của TQ đối với con đường phát triển hòa bình.

Chính phủ TQ lần đầu tiên công bố sách trắng về con đường phát triển hòa bình của TQ vào năm 2005. Vậy tại sao TQ lại cần phải công bố sách trắng mới với cùng chủ để sau 6 năm?

(1) Khi thế giới bước sang thế kỷ 21, các nhà lãnh đạo TQ đã nhận định rằng 2 thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21 sẽ là giai đoạn có nhiều cơ hội quan trọng chiến lược đối với TQ khi mà hòa bình và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo của thế giới. Bối cảnh quốc tế đã chứng kiến nhiều biến động lớn trong những năm gần đây. Việc xảy ra khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, sự nổi lên của hàng loạt các nước đang phát triển đã làm thay đổi tỷ lệ và sự bỏ phiếu quyền lực trong các thể chế tài chính cũng như sự hình thành những khuôn khổ mới trong quản lý kinh tế quốc tế. Chính điều này đã làm thay đổi viễn cảnh kinh tế và chính trị thế giới và đẩy nhanh đa cực hóa. Trong khi đó, với sự gia tăng toàn cầu hóa, sự đan xen giữa những khái niệm và lợi ích, mâu thuẫn và xung đột đã trở thành phổ biến hơn giữa các nước, sự tương tác giữa TQ với thế giới đang ngày càng tăng nhanh hơn.

(2) Trong thập kỷ qua, TQ đã chứng kiến sự thay đổi to lớn do sự phát triển hòa bình của TQ. Năm 2011 là năm bắt đầu thập kỷ thứ 2 của thế kỷ 21 và cũng là thời điểm quan trọng đối với sự chuyển đổi của TQ. Hơn nữa, đây cũng là năm kỷ niệm 90 năm thành lập ĐCS TQ và 9 thập kỷ qua đã chứng tỏ với thế giới cách thức mà ĐCSTQ đã biến “người đàn ông ốm yếu của Đông Á” thành cường quốc thế giới. Liệu TQ có thể tiếp tục cải cách và mở cửa đồng thời nắm bắt các cơ hội được tạo ra do sự phát triển hòa bình của TQ gắn chặt với nhận thức của Đảng cầm quyền về quan hệ của TQ với thế giới. Do đó, đây là thời điểm quan trọng trên con đường xã hội chủ nghĩa mang đặc sắc TQ và TQ cần phải nhắc lại khái niệm phát triển của mình.

(3) Hơn nữa, sự phát triển nhanh chóng về kinh tế của TQ cũng gây quan ngại trong cộng đồng quốc tế. Năm 2005, kinh tế TQ mới chỉ đứng thứ 6 thế giới thì trong vòng 5 năm TQ đã vươn lên vị trí thứ 2 vào năm 2010. Theo đó: (1) Các nước phát triển thì lo ngại TQ sẽ thách thức lợi ích và sự thống trị của họ; (2) Các nước đang phát triển thì lo sợ rằng liệu TQ sẽ theo con đường chủ nghĩa thực dân mà các nước Phương Tây đã thực hiện và liệu sức cạnh tranh toàn cầu của TQ có phá hủy các ngành công nghiệp của các nước này và (3) Các nước láng giềng lo ngại liệu việc hiện đại hóa quân sự có nghĩa TQ sẽ giải quyết tranh chấp lãnh thổ bằng vũ lực. Trong khi đó cũng có những quan ngại về sự phát triển nhanh của TQ sẽ tiêu tốn nhiều nguồn tài nguyên thiên nhiên, năng lượng của thế giới và ảnh hướng lớn đến môi trường. Trước những quan ngại đó TQ cần có phản ứng thích hợp.

Điểm mới trong sách trắng

Sách trắng đã nêu rõ con đường chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc TQ là con đường phát triển hòa bình với 6 đặc điểm:

(1) Phát triển khoa học trong đó đặt người dân lên hàng đầu và thúc đẩy phát triển cân bằng, bền vững, toàn diện; (2) Phát triển độc lập, theo đó tự dựa vào bản thân và tập trung vào phát triển trong nước hơn là chuyển các vấn đề và khó khăn sang các nước khác; (3) Phát triển mở kết hợp thị trường trong và ngoài nước, sử dụng các nguồn lực trong và ngoài nước và hội nhập với thế giới bên ngoài với thái độ cởi mở; (4) Phát triển hòa bình nhằm tạo môi trường quốc tế hòa bình và ổn định với sự phát triển là mục tiêu trung tâm trong chính sách ngoại giao của TQ và nỗ lực đóng góp hợp lý đối với sự phát triển và hòa bình thế giới; (5) Phát triển mang tính hợp tác trong đó sử dụng hợp tác là cách thức theo đuổi hòa bình, thúc đẩy phát triển và giải quyết tranh chấp và (6) Cùng phát triển nhằm bảo đảm rằng sự phát triển của TQ và của các nước khác nhằm hỗ trợ lẫn nhau và thúc đẩy sự hợp tác chung giữa các nước.

Sách trắng cũng cho thấy mục tiêu TQ cần đạt được khi theo đuổi phát triển hòa bình là hiện đại hóa được đất nước và đem lại thịnh vượng chung cho tất cả người dân. Để đạt được những mục tiêu này TQ cần nỗ lực đẩy nhanh chuyển đổi mô hình tăng trưởng, khai thác mạnh mẽ hơn các nguồn lực trong nước, thế mạnh thị trường TQ, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của doanh nghiệp nước ngoài tại TQ và thúc đẩy môi trường đầu tư công bằng và trật tự.

So với Sách trắng năm 2005, sách trắng lần này lần đầu tiên xác định rõ 6 vấn đề lợi ích cốt lõi bao gồm: chủ quyền quốc gia; an ninh quốc gia; toàn vẹn lãnh thổ; thống nhất quốc gia; chế độ chính trị và cục diện ổn định xã hội mà Hiến pháp TQ đã quy định; những đảm bảo cơ bản cho phát triển bền vững kinh tế xã hội. Đây là lần đầu tiên chính phủ TQ chính thức ra một văn kiện trong đó xác định và giới hạn rõ nội hàm vấn đề “lợi ích cốt lõi”.

Sách trắng cũng nhấn mạnh và làm rõ một số vấn đề cụ thể sau:

- Về dân chủ và nhân quyền, TQ sẽ tăng cường xây dựng dân chủ xã hội chủ nghĩa, tiếp tục thực hiện bầu cử, ra quyết sách, quản lý và giám sát dân chủ phù hợp với luật, tôn trọng quyền con người và giá trị nhân đạo, phấn đấu đạt tiến bộ trong phát triển toàn diện của người dân và bảo đảm sự phát triển vì nhân dân, do nhân dân và của nhân dân.

- Về củng cố quốc phòng, TQ là nước có biên giới lãnh thổ rộng lớn với đường biên giới biển, bộ rất dài và phải đối mặt với nhiều thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống cũng như nguy cơ khủng bố và ly khai. Do đó, ngân sách quốc phòng của TQ là hoàn toàn khiêm tốn, hợp lý và phù hợp với nhu cầu bảo vệ an ninh của TQ. TQ sẽ không tham gia chạy đua vũ trang với bất kỳ nước nào và không tạo đe dọa quân sự đối với bất kỳ quốc gia nào.

- TQ không tìm kiếm bá quyền hoặc phạm vi ảnh hưởng và không muốn loại bỏ bất cứ nước nào ra ngoài hợp tác khu vực. Sự thịnh vượng, phát triển và ổn định lâu dài của TQ tạo cơ hội hơn là thách thức với các nước láng giềng.

Con đường phát triển của TQ là lựa chọn tương lai mang tính lịch sử đối với chính phủ và nhân dân TQ và đó cũng là sự lựa chọn mà một TQ phát triển cần phải có.

Theo China Daily (World's worries addressed)

Trần Quang (gt)