Sách trắng 2011 của Nhật đã thể hiện rõ quan ngại về Trung Quốc - nước đang gấp rút tiến hành hiện đại hóa quân đội và mở rộng bá quyền trên biển Hoa Đông và Biển Đông. Tại Vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ) của Nhật Bản ở vùng biển ngoài khơi Okinawa, tàu thăm dò hải dương "Bắc Đẩu" của Trung Quốc đã tiến hành các hoạt động thăm dò, mặc dù tàu tuần tra của lực lượng bảo an trên biển của Nhật Bản đã yêu cầu tàu Bắc Đẩu ngừng hoạt động, song tàu này đã không thực hiện mà tiếp tục hiện diện tại khu vực này trong suốt 9 tiếng.

Vấn đề là Nhật Bản đã không làm gì được trước việc Trung Quốc tăng cường sức mạnh quân sự. Nguyên nhân là do cùng với việc cắt giảm ngân sách quốc phòng, Nhật Bản còn bị trói buộc bởi chính sách quốc phòng chuyên về phòng thủ và đã không xây dựng được lực lượng phòng vệ hoạt động thực sự hiệu quả.

Ngân sách quốc phòng của Nhật Bản liên tục bị cắt giảm trong 9 năm liên tiếp. Mặc dù nhiệm vụ của lực lượng phòng vệ Nhật Bản - như tham gia các chiến dịch gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc và đối phó với hải tặc - đã tăng lên, song lực lượng phòng vệ mặt đất của Nhật Bản vẫn bị giảm 1.000 người, từ 155.000 xuống còn 154.000 người.

Thời gian đầu sau khi xảy ra thảm họa động đất-sóng thần, để vận chuyển lực lượng phòng vệ mặt đất ở Hokkaido đến các khu vực hứng chịu động đất, ngoài nhận được sự hỗ trợ của tàu đổ bộ của hải quân Mỹ, Nhật Bản đã phải sử dụng cả các tàu phà dân sự. Điều đó cho thấy rõ năng lực vận chuyển và khả năng phản ứng nhanh của Nhật Bản đã không đáp ứng được yêu cầu. Trong khi đó, tàu đổ bộ Essex của Mỹ từ Xinhgapo chở lính thủy đánh bộ Mỹ chỉ mất năm ngày để tới vùng Đông Bắc Nhật Bản và tham gia khôi phục sân bay Sendai. Điều này đã cho thấy rõ sự khác biệt về tốc độ và năng lực đối phó trong trường hợp khẩn cấp của Mỹ so với Nhật Bản.

Chính sách quốc phòng chuyên về phòng thủ đã trở thành chiếc cùm chân, khiến cho Nhật Bản không có các trang thiết bị có tính năng cao mang sức mạnh tấn công và năng lực vận chuyển. Đó là nguyên nhân dẫn đến tình trạng yếu kém nói trên của Nhật Bản. Trong khi xảy ra biến cố, Nhật Bản cũng cần phải tính đến trường hợp quân Mỹ không thể hỗ trợ được, từ đó phải tính đến việc làm thế nào để khắc phục sự cố bằng thực lực của mình. Thoát khỏi chính sách quốc phòng chuyên về phòng thủ là một yêu cầu khẩn cấp đối với Nhật Bản để tránh tình trạng không thể thực hiện các hoạt động "răn đe", khiến sự an toàn của người dân Nhật Bản bị đe dọa.

Theo Sankei

Viết Tuấn (gt)