Ngày 26/1 vừa qua, tại Washington DC, Phó Tổng thống Joe Biden đã tổ chức Hội nghị thượng đỉnh đầu tiên về An ninh Năng lượng Caribean. Với sự tham dự của các nhà lãnh đạo đến từ các quốc gia vùng Caribean, hội nghị nhằm thảo luận để tìm ra các nguồn năng lượng sạch hơn với giá cả phải chăng hơn. Chủ đề này đặc biệt thu hút các quốc đảo có nguồn năng lượng hạn chế như Trinidad và Tobago do họ đang phải sống dựa vào nguồn dầu và gas nhập khẩu vô cùng tốn kém.

Tuy nhiên, ngoài việc đưa ra các lựa chọn cho nguồn năng lượng thay thế bền vững, hội nghị thượng đỉnh này dường như còn là một nỗ lực để tách các quốc gia Caribean ra khỏi sự phụ thuộc vào Venezuela.

Kể từ năm 2005, Venezuela đã rất hào phóng hỗ trợ cho các đồng minh cùng chung tư tưởng với mình ở Tây bán cầu. Theo EIA, bằng việc sử dụng nguồn dự trữ dầu mỏ phong phú với ước tính 298 tỷ thùng dầu - dự trữ được cho là lớn nhất trên thế giới - cố Tổng thống Hugo Chavez đã xây dựng nên một khu vực dầu mỏ lớn mạnh, có tầm ảnh hưởng ở Trung Mỹ và vùng Caribean. Ông đã tiến hành chương trình Petrocaribe mà trong đó, các nước thành viên được mua dầu của Venezuela với một mức giá đặc biệt hoặc được cho vay với lãi suất thấp để mua dầu. Có thể nói chương trình này như một “ơn huệ” cho các nước như Cuba và Nicaragua, nơi mà xăng dầu nhập khẩu chiếm quá nhiều ngân sách của chính phủ. Điều này cũng giúp duy trì sự phát triển cho nhiều nước Trung Mỹ khỏi sự ảnh hưởng của Mỹ.

Tuy nhiên, Venezuela hiện đang gặp rắc rối khi nền kinh tế Venezuela đã không còn phát triển đúng quỹ đạo kể từ thời điểm giá dầu vượt 100 USD/thùng. Giờ đây, với mức giá đã giảm một nửa trong vòng 6 tháng qua, Venezuela đang lâm vào tình trạng khó khăn nghiêm trọng. Trái phiếu doanh nghiệp đang kinh doanh giữ ở mức 40 cent trên 1 USD, và có đến 97% khả năng là Venezuela sẽ rơi vào tình trạng vỡ nợ trái phiếu trong vòng 5 năm tới.

Tổ chức phân tích “The Economist” ghi nhận trong một bài báo tháng 10 năm 2014 rằng các điều khoản cho vay ban hành theo chương trình Petrocaribe ngày càng nặng nề bởi tình hình tài chính của Venezuela đã trở nên vô cùng tồi tệ. Đơn cử như trường hợp Guatemala rút khỏi chương trình Petrocaribe trong năm 2013 như một hệ quả tất yếu.

Tệ hơn nữa, nhiều người lo ngại rằng Petrocaribe có thể sẽ như “một cú đá hất tung các quốc gia thành viên” ra khỏi “cuộc chơi một cách chóng vánh” bởi đơn giản, Venezuela có thể ngay lập tức dừng đầu tư. Không những vậy, Petrocaribe có quyền hủy bỏ các thỏa thuận mà chỉ cần thông báo trước 30 ngày. Điều đó đặt các quốc gia Caribean - một số trong đó phụ thuộc vào Petrocaribe với hơn một nửa lượng dầu nhập khẩu - vào một tình huống rất bấp bênh.

Ông David Goldwyn - cựu chuyên gia cao cấp Bộ Ngoại giao Mỹ tại Hội đồng Đại Tây Dương, đồng tổ chức Hội nghị thượng đỉnh năng lượng - nhận định: "Đó hoàn toàn là kịch bản có thể xảy ra, khi mà tình hình kinh tế Venezuela đang xuống dốc thì rủi ro lại tăng lên gấp bội đối với tất cả các quốc gia này". 

Gần như tất cả các quốc gia vùng Caribean đều tham gia vào hội nghị thượng đỉnh an ninh năng lượng do Mỹ chủ trì (ngoại trừ Cuba). Tuy nhiên, kết quả cuối cùng của hội nghị vẫn chưa rõ ràng. Một quan chức làm việc cho Phó Tổng thống cho biết Mỹ đang có kế hoạch cung cấp các phương tiện hỗ trợ kỹ thuật, tài chính và tư vấn chính sách để ngăn chặn biến dạng thị trường.

Thực tế, có thể Mỹ đang nhấn mạnh vào việc họ sẽ tập trung hơn cho xuất khẩu dầu và khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) đến vùng biển Caribean mặc dù nước này ở mức độ nào đó đã biến các sự kiện diễn ra như một diễn đàn về năng lượng bền vững.
Cựu quan chức Bộ Ngoại giao David Goldwyn – người đã tham gia rất nhiều vào việc lập kế hoạch cho Hội nghị Thượng đỉnh An ninh Năng lượng Caribean và đã cố gắng thuyết phục Quốc hội Mỹ trong một thời gian dài về tự do hoá xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt - tin rằng Mỹ có thể sẽ ưu tiên cho xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch nhiều hơn so với các nguyên liệu sạch thay thế.

Chính phủ Mỹ có thể sẽ trả tiền cho trung gian với mong muốn giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Mặc dù thông cáo báo chí chính thức của Nhà Trắng cho biết diễn đàn này là nhằm "thúc đẩy một tương lai năng lượng sạch hơn và bền vững hơn tại vùng biển Caribean", nhưng cuối cùng, nhiều khả năng đằng sau hội nghị này là việc Mỹ đang tìm cách khắc sâu tầm ảnh hưởng địa chính trị và kinh tế của mình đối với khu vực Mỹ Latinh và gây sức ép lên Venezuela.

Theo mạng tin “Oilprice”

Duy Anh (gt)