Đại sứ Mỹ tại Phillippines Harry Thomas Jr.

Nội dung chính như sau: Đại sứ Mỹ tại Philippines cuối tuần qua đã bày tỏ, Mỹ sẽ không chọn bên đứng trong cuộc xung đột khu vực. Điều này khiến Philippines cảm thấy bị thất bại. Tiếng nói cực đoan của quan chức và báo chí Philippines đã có sự lùi bước. Nhưng tại Việt Nam, tình hình dường như ngược lại, ngày 12/6 đã diễn ra biểu tình chống Trung Quốc tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Nhiều hãng báo chí quốc tế cho rằng, biểu tình được chính quyền Việt Nam chấp nhận. Việt Nam còn tuyên bố sẽ tiến hành diễn tập bắn đạn thật tại khu vực Biển Đông vào ngày 13/6. Rất nhiều người cho rằng, Việt Nam đang “thị uy sức mạnh” đối với Trung Quốc. Đài Phát thanh quốc tế của Pháp cho biết, tinh thần chủ nghĩa dân tộc cực đoan đang tràn lan trên các mạng của Việt Nam và chính quyền Việt Nam có thời gian đã dung túng cho các hành vi này. Phe chống Trung Quốc có ý đồ nhân cơ hội này gia tăng sức ép đối với Chính phủ, đòi Chính phủ cứng rắn hơn với Việt Nam.

Mỹ sẽ không tiếp viện cho Philippines

Trung Quốc - Philippines gần đây liên tục xảy ra tranh chấp về các đảo ở Biển Đông, Tổng thống và giới quân sự Philippines hy vọng sẽ dựa vào Mỹ, nhưng phát biểu ngày 11/6 của Đại sứ Mỹ tại Philippines đã khiến Philippines cảm thấy bị thất bại. Đại sứ Mỹ bày tỏ, Mỹ sẽ không đứng về bất cứ bên nào trong cuộc xung đột, có nghĩa là nếu tranh chấp Trung Quốc - Philippines leo thang thành xung đột quân sự thì đồng minh lớn nhất của Philippines sẽ không tiếp viện.

Có cư dân mạng của Philippines viết: “Hiện nay người Philippines đã được nếm mùi bị đồng minh Mỹ từ chối, chúng ta đều đã rõ Mỹ chỉ quan tâm đến lợi ích của họ”. Nguyên Chủ tịch Ủy ban an ninh quốc phòng của Thượng viện Philippines Francis ngày 11/6 đã bày tỏ: “Điều chúng ta không muốn nhìn thấy nhất là mạo hiểm khai chiến do được đồng minh khuyến khích, nhưng đến khi xảy ra chiến tranh mới biết mình bị đơn độc trên chiến trường. Bởi vì do chúng ta chưa làm rõ những điều mập mờ trong quan hệ với Mỹ. Chính phủ Philippines không nên dựa vào Mỹ trong tranh chấp với Trung Quốc.

Một số báo chí và quan chức Philippines dường như chưa hoàn toàn từ bỏ kỳ vọng đối với Mỹ. Tờ “Tinh báo” của Philippines ngày 12/6 đưa tin, Mỹ và Philippines ngày 28/6 tới sẽ tiến hành diễn tập quân sự liên hợp trên biển. Địa điểm diễn tập hiện chưa được công bố, nhưng tàu khu trục “Chung-hoon” của Mỹ sẽ tham gia. Các quan chức của Philippines bày tỏ, Philippines và Mỹ đã ký kết Hiệp ước phòng thủ chung từ lâu, Mỹ là đồng minh của Philippines, hy vọng khi Philippines cần sự giúp đỡ Mỹ sẽ đến; tuy nhiên, vấn đề giữa Philippines và Trung Quốc vẫn có thể thông qua phương thức hòa bình giải quyết.

Việt Nam biểu tình chống Trung Quốc

Philippines có dấu hiệu hòa dịu, nhưng Việt Nam thì không như vậy. Ngày 12/6, tại Việt Nam đã xảy ra biểu tình chống Trung Quốc. Theo hãng tin AFP, đây là ngày cuối tuần thứ 2 liên tiếp xảy ra hoạt động phản đối như vậy. Khoảng 50 người đã tiến hành hoạt động chống đối bên ngoài ĐSQ/Trung Quốc tại Hà Nội, vẫy quốc kỳ Việt Nam, hát những bài hát yêu nước, tuyên bố chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo tại Biển Đông. Số lượng người biểu tình ít hơn rất nhiều so với số lượng cảnh sát chống bạo động và nhân viên an ninh mặc quân phục và thường phục, cuộc biểu tình diễn ra trong 30 phút rồi giải tán. Một người theo theo dõi sự việc cho biết, tại TP. Hồ Chí Minh, có khoảng 250 người đã tổ chức hoạt động tụ tập tương tự, nhưng cảnh sát đã phong tỏa khu vực TLSQ/Trung Quốc không để người biểu tình tiếp cận. Theo AP, Chính phủ Việt Nam cho phép có hạn chế tụ tập về quyền lợi đất đai, nhưng những nhà phản đối chính trị khác có thể bị bắt. Do vậy, lần biểu tình này rõ ràng khác với những lần trước. Reuter cho rằng, đương cục Việt Nam đã cho phép biểu tình “phản Hoa” tại Thủ đô vào ngày chủ nhật.

Ngày 13/6, Việt Nam sẽ tổ chức diễn tập bắn đạt thật tại khu vực biển Biển Đông. Mạng tin tức truyền hình số dẫn nguồn tin của hải quân Việt Nam cho biết, diễn tập bắn đạt thật sẽ được diễn ra trong khoảng 6 giờ từ 18h - 24h, địa điểm cách bờ biển Việt Nam khoảng 40km. Người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Việt Nam Nguyễn Phương Nga cho biết, diễn tập là “hoạt động huấn luyện bình thường được tổ chức hàng năm theo kế hoạch và nội dung của hải quân Việt Nam”.

Ngày 12/6 “Thời báo Ấn Độ” cho rằng, việc Việt Nam đưa ra “tín hiệu kiểu chiến tranh” sẽ làm Trung Quốc đột nhiên phải đối diện với hàng loạt uy hiếp. Do Việt Nam tuyên bố tiến hành diễn tập bắn đạn thật tại biển Biển Đông, Bắc Kinh cần phải đưa ra quyết định bảo vệ ngư dân tại vùng biển đang có tranh chấp.

Theo báo “Tin tức Quốc phòng” Mỹ, ngày 10/6, Người phát ngôn Chính phủ Mỹ cho biết, Mỹ không ủng hộ bất cứ cách làm nào gây căng thẳng tình hình hiện nay, phô trương vũ lực hoặc các hành động tương tự chỉ làm cho tình hình thêm căng thẳng.

Hãng thông tấn Đức cho rằng, trong khi nảy sinh tranh chấp với Trung Quốc, ngày 11/6 Việt Nam đã khởi động “Tuần lễ Biển đảo”, nâng cao ý thức của người dân đối với việc bảo vệ chủ quyền biển.

Theo Bloomberg ngày 12/6, BNG/Việt Nam tuyên bố, hoan nghênh các lực lượng bên ngoài tham gia vào công việc tại Biển Đông. Thời báo Tài chính Anh thì cho rằng, Việt Nam đang tìm kiếm sự ủng hộ của Mỹ, nhưng quan điểm này không thể được Bắc kinh chấp nhận, Bắc Kinh kiên trì thông qua kênh song phương giải quyết tranh chấp Biển Đông.

Ngày 12/6, mạng Dân trí Việt Nam dẫn lời một chuyên gia luật nói, Trung Quốc có khả năng thách thức các nước khác, nếu những những quốc gia này không có phản ứng kiềm chế thì Trung Quốc có khả năng sẽ nắm cơ hội sử dụng lực lượng vũ trang và rất có khả năng dẫn đến tình hình tương tự như “Sự kiện Vịnh Bắc Bộ”. 

Vietnamnet ngày 10/6 kêu gọi “sợ hãi không thể đẩy lùi sự nguy hiểm”, cho rằng lịch sử Việt Nam đã từng trải qua nhiều lần đổ máu: năm 1974, 1979, 1988… nhưng sợ hãi không thể đẩy lùi sự nguy hiểm. Bài viết dẫn lời một người dân Việt Nam nói “nếu gặp phải một con cá mập, bạn cần phải dũng cảm đối diện nó, nhìn thẳng vào mắt nó, như vậy nó mới không tấn công bạn”.

Đài RFI đưa tin, thông qua “hiệu ứng mặt nạ”, kích thích chủ nghĩa dân tộc đang được lây lan trên các trang mạng của Việt Nam, chính quyền Việt Nam trên thực tế đã ủng hộ cho hành động này, phe “phản Hoa” âm mưu dùng phương thức này gây áp lực lên Chính phủ, nhằm để cho những người khác cứng rắn hơn với Trung Quốc, nhưng không ít các chuyên gia về vấn đề quốc tế như chuyên gia về vấn đề Việt Nam người Australia, ông Thayer cho rằng, cách làm này có thể tạo ra phản ứng ngược, làm cho chính quyền Trung Quốc cảnh giác và phẫn nộ, đồng thời sẽ tạo nên những áp lực không thể chống đỡ đối với Chính phủ Việt Nam. Mà Trung Quốc cũng tồn tại vấn đề chủ nghĩa dân tộc, trước tình hình phức tạp này, Chính phủ Mỹ không thể và không dám can thiệp quá sâu.

Lập trường của Mỹ đang có thay đổi?

Mạng “Chính sách Ngoại giao” Mỹ bình luận rằng, năm 2010, Ngoại trưởng Mỹ H. Clinton nói Mỹ cho rằng tự do hàng hải là lợi ích chiến lược của Mỹ, đây là một tín hiệu rõ ràng, Mỹ ủng hộ các nước nhỏ tại châu Á chống lại Trung Quốc; nhưng năm 2011, Mỹ đang có những bước lùi trong việc đối kháng với Trung Quốc, phần lớn chỉ đưa ra phản ứng đối với những quan tâm tại Đông Nam Á. Bài viết cho rằng, tại khu vực này, tranh chấp lãnh thổ có thể có những diễn biến không thể dự đoán trước - năm 2010, Trung Quốc đã cắt đứt việc cung cấp đất hiếm cho Nhật Bản vì sự kiện va chạm tầu. Hiện nay, Mỹ bắt đầu kiến nghị giảm nhiệt tranh chấp.

“Báo 20 phút” của Pháp cho rằng, những phát biểu mới của Mỹ về tranh chấp tại Biển Đông ngầm thể hiện hy vọng duy trì hiện trạng tại Biển Đông, do vậy mới bày tỏ thái độ không hài lòng trước việc diễn tập của Việt Nam. Báo “Le Nouvel Observateur” Pháp thì bình luận rằng, trên thực tế Mỹ vẫn đang âm thầm thúc đẩy chủ trương can dự điều đình tranh chấp tại Biển Đông. Theo hãng tin Kyodo Nhật Bản, sáng ngày 12/6, hàng không mẫu hạm hạt nhân USS George Washington đã rời căn cứ hải quân Yokuzuka của Mỹ tại Nhật Bản. Trước khi rời Nhật Bản, thuyền trưởng Lausman không chỉ đích danh tên quốc gia nào, nhưng bày tỏ: “sứ mệnh của chúng tôi là cùng tác chiến với các quốc gia đồng minh tại khu vực Thái Bình Dương nhằm ổn định tình hình khu vực”.

Học giả Tô Hạo thuộc Học viện Ngoại giao Trung Quốc bày tỏ với “Thời báo Hoàn cầu” ngày 12/6, Mỹ mong muốn duy trì tình hình căng thẳng tại Biển Đông nhưng không muốn Biển Đông trở nên xung đột thực sự, đây có thể là nhu cầu chiến lược hiện nay của Mỹ. Điều này có thể giải thích được tại sao Chính phủ Mỹ bày tỏ thái độ trấn áp Việt Nam, cũng như thái độ “không đứng về bên nào” về xung đột Biển Đông của ĐS Mỹ tại Philippines. Tô Hạo cho rằng, Mỹ không có thay đổi căn bản gì về thái độ đối với vấn đề Biển Đông. Mỹ chủ trương xây dựng cơ chế đa phương, đồng thời phát huy tác dụng trong cơ chế này nhằm đạt được mục đích khống chế sự ảnh hưởng của Trung Quốc. Thái độ không lựa chọn bên nào của Đại sứ Mỹ lần này là có mục đích nhằm tránh tạo nên sự phán đoán sai lầm của các quốc gia Đông Nam Á.

Tờ “China Press” của Mỹ ngày 12/6 cho rằng, Trung Quốc luôn kiên trì một cách kiềm chế chiến lược “gách tranh chấp, cùng khai thác” tại khu vực tranh chấp Biển Đông. Nhưng Việt Nam lại không ngừng mở rộng khai thác, năm 1986 Việt Nam đã khoan giếng dầu đầu tiên tại đây, đến nay đã có 3 giếng khoan, đã khai thác 100 triệu tấn dầu và một lượng lớn khí đốt trong 25 năm qua với tổng lợi nhuận vào khoảng 25 tỷ USD. Bài báo cho biết, giữa Trung Quốc và Việt Nam, kết quả của việc giải quyết bằng vũ lực không có gì khó suy đoán, Trung Quốc đã từng xảy ra 2 lần hải chiến với Việt Nam vào năm 1974 và 1988 và thắng lợi đều thuộc về Trung Quốc. Nhưng ngoài tranh chấp với Việt Nam, Trung Quốc còn đứng được một bàn cờ lớn hơn. Đối với Trung Quốc hiện nay, chiến lược lớn nhất đó là ngoài việc phải bảo vệ chủ quyền, còn phải giữ được các đối tác chiến lược tại Đông Nam Á. Nếu tùy tiện sử dụng biện pháp chiến tranh, không cẩn thận sẽ làm cho cả Đông Nam Á đứng về một bên, đẩy các nước Đông Nam Á ra xa hơn. Nói như vậy không phải là Trung Quốc không cần bảo vệ chủ quyền đối với Biển Đông. Giữa chiến và hòa, nắm chắc được nó là hết sức nhạy cảm.

Tiến Minh Tổng Hợp

Đề nghị chỉ được dẫn đường link mọi thông tin, bài viết  trên www.nghiencuubiendong.vn, không đăng lại khi chưa có sự đồng ý của Ban Biên tập NCBĐ.