Giáo sư Lâm Trí Thông, người Philíppin gốc Hoa, cho rằng tình hình Biển Đông lần này nóng lên chủ yếu là do người Mỹ muốn trở lại Đông Nam Á để trở thành lực lượng quan trọng nhất tại châu Á. Chính vì mục đích này, Mỹ đã phối hợp cùng Philíppin và Việt Nam làm “huyên náo” vấn đề Biển Đông.

Đến hết tháng 6 này sẽ là tròn một năm Tổng thống Philíppin Benigno Aquino lên cầm quyền. Kết quả điều tra dân ý mới đây cho thấy tỷ lệ hài lòng với Tổng thống Benigno Aquino tiếp tục giảm, từ 74% hồi mới lên nắm quyền nay chỉ còn 64%. Thêm vào đó, tình hình kinh tế Philíppin trong vòng một năm qua không có sự chuyển biến tích cực, giá dầu lửa lên cao kéo theo vật giá gia tăng, dân chúng bắt đầu biểu thị sự bất mãn đối với Benigno Aquino. Lâm Trí Thông cho rằng những nhân tố này là nguyên nhân chủ yếu khiến Tổng thống Benigno Aquino và người phát ngôn của ông gần đây liên tục có những tuyên bố khá gay gắt liên quan vấn đề Biển Đông, mục đích nhằm chuyển sự tập chung bất mãn của dư luận trong nước đối với chính phủ. 

Theo Lâm Trí Thông, Mỹ tuy tuyên bố ủng hộ Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển để giải quyết tranh chấp ở Biển Đông, song điều mỉa mai là bản thân Mỹ đến nay vẫn chưa phê chuẩn Công ước này. Mỹ bày tỏ với Philíppin và Việt Nam rằng nếu Biển Đông xuất hiện tranh chấp, Mỹ sẽ ủng hộ hai nước này. Tuy nhiên, theo điều khoản của Hiệp ước phòng thủ chung Mỹ-Philíppin, Hiệp ước chỉ có giá trị đối với phần lãnh thổ Philíppin nằm trong Hiệp ước Bali, không bao gồm các khu vực đang có tranh chấp. Do đó, nếu Biển Đông xuất hiện tranh chấp, Mỹ không thể căn cứ Hiệp ước phòng thủ chung Mỹ-Philíppin để áp dụng hành động trả thù đối với kẻ tấn công. Lâm Trí Thông cho rằng việc Mỹ bày tỏ thái độ ủng hộ Philíppin chỉ là lời hứa suông. Mỹ gần đây có kế hoạch rút quân khỏi Ápganixtan, rõ ràng là Mỹ đang muốn cắt giảm chi phí quân sự trong khi kinh tế Mỹ tiếp tục yếu kém. Mỹ do đó sẽ không thể kham nổi một một cuộc chiến nữa ở Đông Nam Á. Kim ngạch thương mại song phương Trung-Mỹ đã vượt quá 380 tỷ USD; tính đến cuối tháng 4, Trung Quốc đã nắm tới 1.152,5 tỷ USD nợ của Chính phủ Mỹ, là chủ nợ nước ngoài lớn nhất của Mỹ. So với Philíppin, kim ngạch thương mại Mỹ-Philíppin chưa đến 1 tỷ USD. Do đó, Mỹ không thể vì Philíppin mà giao chiến với Trung Quốc.

“Nhật báo người Tư vấn Philíppin”, tờ báo có lượng phát hành lớn nhất Philíppin, mới đây có bài xã luận với tiêu đề “Xin nói lại lần nữa được không?” Nội dung bài xã luận thể hiện sự nghi ngờ đối với phát biểu hồi tuần trước của Đại sứ Mỹ tại Philíppin Harry Thomas về việc Mỹ ủng hộ Philíppin trong tranh chấp Biển Đông. Bài xã luận chỉ ra rằng Đại sứ Thomas đã dùng những lợi lẽ đường mật để đề cập đến quan hệ đặc biệt Mỹ-Philíppin. Hiệp ước phòng thủ chung Mỹ-Philíppin năm 1951 cho thấy trách nhiệm và quyết tâm chung của Mỹ và Philíppin trong việc đối phó với tấn công vũ trang bên ngoài. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc phát động tấn công ở Biển Đông, ngay các quan chức phủ Tổng thống Philíppin cũng không thể tin rằng Mỹ sẽ thực hiện cam kết trong việc giúp đỡ “đồng minh Hiệp ước chiến lược” (chỉ Philíppin) ở Đông Nam Á.

Theo Liên hợp buổi sáng

  Vũ Hiền (gt)