Nhiều lần tôi đã viết những bài báo, bình luận khác nhau cảnh báo về cái cách mà Bộ Quốc phòng Mỹ bỏ qua mối đe dọa hiện hữu của quân đội Trung Quốc. Điều đặc biệt là trong khi Washington  chỉ tập trung vào năng lực phong tỏa/chống tiếp cận (A2/AD) mà Trung Quốc đang phát triển, thì lúc này Bắc Kinh lại đang chia cắt các vùng biển tại Biển Đông và Hoa Đông bằng chiến thuật lát cắt salami.

Cho đến hiện tại, hầu như các hành động của Lầu Năm góc có vẻ như không coi chiến thuật này là vấn đề cần đối phó. Thay vào đó, Lầu Năm góc vẫn tiếp tục định hình một lực lượng trong tương lai hướng tới thực hiện khái niệm ASB (Không Hải chiến). Để có thể ngăn chặn cuộc xâm lược rất tinh vi của Trung Quốc rõ ràng là nhiệm vụ cần thiết và có lẽ là cấp thiết nhất trong thời gian tới đây.

Tuy nhiên, có ít nhất hai vấn đề trong cách tiếp cận của quân đội Mỹ. Thứ nhất, ngay khi Trung Quốc có thể đạt được được những mục tiêu chính sách bằng chiến thuật lát cắt salami, có vẻ nước này sẽ không thực hiện các cuộc xâm lược như vậy thêm nữa, chẳng hạn như đối với Đài Loan, quần đảo Senkaku, Okinawa. Trên hết là việc Trung Quốc từ lâu đã cam kết trỗi dậy hòa bình. Rất khó để nghi ngờ cam kết này vì miễn là Trung Quốc vẫn có thể đạt được những mục tiêu chính sách mà không cần phải khởi động một cuộc chiến.

Vấn đề thứ hai trong cách tiếp cận của Lầu Năm góc, thực sự là họ đang định hình sai lầm một lực lượng để đối phó với chiến thuật lát cắt salami của Trung Quốc. Để hình thành khái niệm ASB, Lầu Năm góc chấp nhận hy sinh số lượng để đổi lấy chất lượng. Điều đó có nghĩa là họ chấp nhận một lực lượng với quy mô nhỏ hơn nhưng chất lượng hơn và có lợi thế về về công nghệ. Mặc dù điều này có thể cho phép quân đội Mỹ thành công trong việc hìn thành ASB, nhưng thực sự đó lại không phải là một dạng lực lượng để đối phó với chiến thật lát cắt salami. Đối phó với chiến thuật này của Trung Quốc cần phải có một lượng lớn lực lượng tuần tra thương xuyên tại phần lớn các vùng biển ở Biển Đông và Hoa Dông. Lực lượng này không nhất thiết phải quá hiện đại, bởi Trung Quốc chủ yếu dựa vào các tàu dân sự để thực hiện chiến lược lát cắt salami.

Tin vui là Lầu Năm góc cuối cùng cũng đã nhìn nhận thực tế này. Tuần trước, hai báo cáo đăng trên Thới báo Tài chính đã nhận định rằng, Lầu Năm góc đang nghiên cứu giải pháp đối phó với chiến thuật lát cắt salami của Trung Quốc.

Trong báo cáo, Geoff Dyer và Richard McGregor nhận định: “Mỹ đang nghiên cứu những chiến thuật quân sự mới nhằm đối phó với sự xâm lấn lãnh thổ chậm mà chắc của Trung Quốc ở Biển Đông” và “Thách thức đối với quân đội Mỹ là phải tìm ra giải pháp đối phó với những hành động quy mô nhỏ của Trung Quốc mà không được đẩy các tranh chấp cụ thể leo thang tành một cuộc xung đột quân sự trên diện rộng.”

Tin xấu là giải pháp mà Lầu Năm góc nghiên cứu lại không thực sự là một giải pháp toàn diện đối với vấn đề. “ Việc tăng cường sử dụng tàu dân sự trong khu vực có thể được kết hợp với  hoạt động công khai các hình ảnh hoặc video về hoạt động trên biển của Trung Quốc. Một số quan chức Mỹ tin rằng, Trung Quốc có lẽ sẽ phải ngập ngừng và suy nghĩ nếu như hình ảnh tàu Trung Quốc quấy nhiễu ngư dân Philippines hoặc Việt Nam được công khai.”

Chắc chắn tất cả đều sai lầm. Mỹ đã cố bêu xấu những hoạt động khác của Trung Quốc, kể cả vấn đề nhân quyền. Nhưng hầu như đều chưa bao giờ thành công. Nếu Trung Quốc không thể xấu hổ với bản thân về thành tích kém cỏi trong vấn đề nhân quyền, thì rất khó đề họ thấy “nhục” rồi từ bỏ “lợi ích cốt lõi” của mình ở Hoa Đông và Biển Đông.

Ngoài ra, có lẽ Trung Quốc sẽ không cảm thấy nhục và xấu hổ bởi những hình ảnh và đoạn băng về những con tàu của mình cố bảo vệ các vùng biển mà nước này có yêu sách. Thực tế thì những đoạn video này sẽ rất phổ biến đối với những người dân trong nước ủng hộ Đảng Cộng sản Trung Quốc. Hơn nữa, hầu như các vụ đụng đổ ở Biển Đông khá mập mờ, điều đó tạo cho Bắc Kinh cái cớ để có thể tuyên bố rằng, các đoạn video mà Mỹ và các đồng mình công bố là “thiên vị” khi chỉ công bố những hoạt động đam va của tàu Trung Quốc. Tuy nhiên, Trung Quốc sẽ tuyên bố là các tàu của mình chỉ đáp trả những hành vi xâm phạm của các quốc gia khác. Đây thực sự là những gì đã diễn ra khi Việt Nam công bố những đoạn video và hình ảnh về hoạt động đam va và sử dụng vòi rồng đối với tàu của Việt Nam trong căng thẳng giàn khoan 981.

Nói cách khác thi dù vẫn khen ngợi Lầu Năm góc khi đã hiểu ra vấn đề là cần phải làm nhiều hơn nữa để đối phó với chiến thuật lát cắt salami của Trung Quốc, nhưng họ vẫn cần phải tiếp tục nghiên cứu các giải pháp hữu hiệu hơn nữa để đối phó với Trung Quốc.

Theo The Diplomat

Trần Quang (dịch)