LCS3SeaTrial_02462.jpg

Theo tuyên bố đăng trên trang mạng của hải quân Mỹ, tàu USS Fort Worth - một trong số các tàu hiện đại nhất của hải quân Mỹ - đã cho máy bay trinh sát không người lái và trực thăng Seahawk đến tuần tra vùng trời khu vực này.

Hành động của tàu USS Fort Worth cho thấy khả năng phản ứng của Washington trong trường hợp Bắc Kinh tuyên bố thiết lập Vùng Nhận dạng Phòng không (ADIZ) trong khu vực - động thái mà các chuyên gia và một số quan chức quân đội Mỹ cho là ngày càng có khả năng xảy ra. Một chỉ huy cấp cao Mỹ hiểu rõ về tình hình châu Á nói: "Tôi chắc rằng Trung Quốc cuối cùng cũng sẽ tuyên bố thiết lập ADIZ, chỉ là chưa biết khi nào".

ADIZ hiện được một số quốc gia thiết lập để mở rộng sự kiểm soát bên ngoài biên giới quốc gia. Trong ADIZ, các máy bay quân sự và dân sự nước khác phải “xin phép” nếu không sẽ đối mặt với khả năng bị quân đội nước thiết lập ADIZ chặn lại. Trung Quốc đã hứng chịu sự chỉ trích của Mỹ và Nhật Bản khi thiết lập ADIZ ở biển Hoa Đông, trên các đảo không người sinh sống đang tranh chấp với Tokyo hồi cuối năm 2013.
Một chỉ huy quân đội Mỹ yêu cầu giấu tên cho rằng các tiền đồn quân sự của Trung Quốc - vốn đang được xây dựng trên đảo đá Chữ thập ở Trường Sa, bao gồm đường băng dài 3.000m và các trạm rađa cảnh báo sớm - có thể được đưa vào sử dụng vào cuối năm nay. Các hình ảnh vệ tinh mới đây cũng cho thấy hoạt động cải tạo đất trên đảo đá Subi nhằm tạo ra vùng đất rộng lớn mà nếu hợp nhất lại, có thể đủ để xây dựng một đường băng dài tương tự.

Trung Quốc - Cường quốc châu Á đang nổi lên này tuyên bố chủ quyền đối với phần lớn Biển Đông, tuyến đường vận chuyển hàng hóa với giá trị lên tới 5 nghìn tỷ USD mỗi năm. Philippines, Việt Nam, Malaysia, Đài Loan và Brunei cũng có các tuyên bố chủ quyền chồng chéo.

Trung Quốc cho rằng họ có quyền thiết lập ADIZ ở Biển Đông nhưng điều kiện hiện tại chưa cho phép. Các quan chức quân sự và chuyên gia trong khu vực cho rằng, việc thiết lập ADIZ sẽ là rất khó khăn ngay cả khi có được 2 đường băng có khả năng phục vụ các máy bay chiến đấu ở khu vực quần đảo Trường Sa cũng như một đường băng mở rộng trên đảo Phú Lâm ở phía Bắc quần đảo Hoàng Sa bởi khoảng cách các đảo này là quá xa Trung Quốc đại lục. Richard Bitzinger, nhà phân tích tình hình an ninh khu vực của Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam (Singapore), nói: "Thậm chí với các công trình mới này, sẽ vẫn là quá sức với Trung Quốc trong việc thiết lập ADIZ ở khu vực cách xa về phía Nam như vậy".

Quân đội Nhật Bản và Mỹ, cũng như hai hãng hàng không lớn của Nhật là ANA Holdings và Japan Airlines, đã phớt lờ ADIZ của Trung Quốc trên biển Hoa Đông. Một nghiên cứu được công bố đầu năm nay bởi Cơ quan Nghiên cứu độc lập của Quốc hội Mỹ nhấn mạnh rằng, mặc dù không quân Trung Quốc đang giám sát vùng trời trên biển Hoa Đông bằng các rađa trên bờ biển nước này, song họ cũng tỏ ra kiềm chế trong việc thực thi. Không quân Mỹ nhấn mạnh rằng các máy bay Trung Quốc khó có thể duy trì sự hiện diện liên tục ở biển Hoa Đông. 

Đối với Trung Quốc, vấn đề Biển Đông dường như còn khó giải quyết hơn, bởi bản chất phức tạp của các tranh chấp và khả năng thách thức của hải quân và không quân Mỹ. Ngày 12/5, một quan chức Mỹ cho biết Lầu Năm Góc đang xem xét điều động máy bay và tàu quân sự tới để đảm bảo tự do hàng hải quanh các đảo nhân tạo của Trung Quốc.

Tuần trước, một chỉ huy quân đội Philippines phụ trách khu vực này cho biết Trung Quốc mới đây đã cảnh báo không dưới 6 lần rằng không quân và các máy bay của hải quân Philippines phải rời khỏi khu vực quần đảo Trường Sa. Tuy nhiên, các máy bay này đã phớt lờ cảnh báo đó.
Zhang Baohui, một chuyên gia an ninh tại Đại học Lĩnh Nam (Hong Kong), cho biết ông rất lo ngại về nguy cơ đối đầu nếu Mỹ phô trương lực lượng tại đây. Ám chỉ các kế hoạch mới nhất của Washington, ông nói: "Đó là các kế hoạch thiếu thận trọng. Nó sẽ kích động sự leo thang không thể dự tính. Liệu Mỹ có sẵn sàng gánh chịu hậu quả của việc leo thang này?"

Trên biển, căng thẳng đã hiện rõ. Thông báo của hải quân Mỹ về tàu USS Fort Worth - vốn có khả năng săn ngầm và hỗ trợ đổ bộ - đã nhấn mạnh rằng con tàu này "đã chạm trán với rất nhiều tàu chiến của lực lượng hải quân thuộc Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc" trong khi tuần tra. Tuy nhiên, thông báo này không đưa thêm chi tiết.

Theo Reuters 

Thùy Anh(gt)