Ông Hun Sen tuyên bố: “Quan điểm của Chính phủ Campuchia là thể hiện cho cộng đồng quốc tế thấy tính độc lập và hiệu năng của Campuchia trong việc phục vụ và bảo vệ toàn bộ quyền lợi của cộng đồng ASEAN”.

Một tuần sau khi các Ngoại trưởng ASEAN lần đầu tiên thất bại trong việc đưa ra Thông cáo chung, Campuchia đã công bố một văn bản 6 điểm của ASEAN về vấn đề Biển Đông với sự nhất trí của các thành viên trong khối.

Sự nhất trí này đạt được chỉ sau khi có hoạt động ngoại giao con thoi tích cực của Ngoại trưởng Inđônêxia Marty Natalegawa, với tư cách bề ngoài đại diện cho Campuchia, nhằm hàn gắn những chia rẽ giữa các nước ASEAN sau thất bại tại Hội nghị các Ngoại trưởng ASEAN 45.

Với việc không loại bỏ các chi tiết cụ thể của Việt Nam và Philíppin (về bãi cạn Scarborough và vùng đặc quyền kinh tế trên biển) trong bản thảo thông cáo chung, ông Hun Sen gọi sự nhất trí mới là một sự tiến bộ, đồng thời phản ánh một cách tích cực khả năng của Campuchia trong việc lái ASEAN vượt qua vấn đề hóc búa của việc tranh chấp trên biển.

Ông Hun Sen nói: “Lập trường của Campuchia dẫn tới một khúc ngoặt chính trị của ASEAN từ không đồng ý giải quyết các vấn đề trên Biển Đông đến sự nhất trí về nguyên tắc trong giải quyết các khủng hoảng với Trung Quốc, dựa trên nguyên tắc ASEAN-Trung Quốc, một việc làm có giá trị hơn là một thông cáo chung”. Tuyên bố của ông Hun Sen “coi tuyên bố 6 điểm của ASEAN về vấn đề Biển Đông là một thành công lớn của Campuchia với tư cách Chủ tịch ASEAN”.

Tuy nhiên, nếu Campuchia coi sự nhất trí này như một bước đột phá, thì dư luận vẫn cho rằng các nước liên quan trong ASEAN vẫn chua chát về tất cả những gì đã trải qua.

“Nhật báo Campuchia” ngày 23/7 cho rằng Việt Nam - một trong hai nước mà Ngoại trưởng Campuchia Hor Namhong nói thẳng vào ngày 20/7 là đã không hợp tác - đã nói rằng văn bản mới thể hiện sự đồng thuận, nhưng đã nhân cơ hội này mạnh mẽ chỉ trích Campuchia về việc không có Thông cáo chung ngay sau khi Hội nghị kết thúc.
Theo báo này, Bộ Ngoại giao Việt Nam vào ngày 21/7 nói rằng tuyên bố 6 điểm được đưa ra sau khi Hội nghị Các Ngoại trưởng ASEAN 45 kết thúc ở Phnôm Pênh ngày 13/7 đã thất bại trong việc ra Thông cáo chung vì có những khác biệt khi đề cập đến tranh chấp trên Biển Đông. Báo này trích thuật tuyên bố của Bộ Ngoại giao Việt Nam nói rằng nước chủ nhà Campuchia đã từ chối thể hiện trong Thông cáo chung những điều mà Philíppin và Việt Nam đã nêu lên tại các cuộc họp.

Theo hãng tin AP, trong khi đó, Ngoại trưởng Philíppin Albert Del Rosario đưa ra những lời ca ngợi ban đầu về văn bản mới, nhưng nói rằng trong tương lai những tuyên bố như thế cần phải bao gồm việc đề cập đến các tranh chấp lãnh thổ.

Đề cập đến những diễn biến mới nhất, Tiến sỹ Lao Monghay, cho rằng các bên liên quan, Philíppin và Việt Nam nên hài lòng với hình thức của bản tuyên bố mới vì đó là cơ sở có thể trở thành khuôn khổ cho việc giải quyết tranh chấp, mở đường cho các cuộc đàm phán đa phương trong khi Trung Quốc chỉ muốn song phương. Tuy nhiên, nhà phân tích chính trị này nói sự cay đắng của các bên liên quan vẫn còn và không loại trừ còn gay gắt trong tương lai. 

 

Thuỳ Anh (gt)