Tại Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN ở Bali, Inđônêxia, ngày 15/11, Philíppin đã kêu gọi ASEAN làm trung gian để tổ chức cuộc gặp giữa các ngoại trưởng 4 nước thành viên ASEAN và Trung Quốc nhằm giúp giải quyết các tranh chấp về chủ quyền lãnh thổ đối với quần đảo Trường Sa. Philíppin cũng một lần nữa kêu gọi ASEAN ủng hộ đề xuất thành lập “Khu vực hòa bình, tự do, hữu nghị và hợp tác”, trong đó làm rõ các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc, Đài Loan và 4 nước ASEAN gồm Brunây, Malaixia, Philíppin và Việt Nam. Đề xuất này, với mục đích nhằm chống lại tuyên bố của Trung Quốc rằng nước này có “chủ quyền không thể tranh cãi” đối với biển Đông, cũng nhằm buộc Bắc Kinh phải chấp nhận giải quyết vấn đề tranh chấp lãnh thổ bằng cách sử dụng Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển. Tại hội nghị trên, Philíppin đã bày tỏ hy vọng rằng 4 nước thành viên ASEAN sẽ đạt được đồng thuận đối với đề xuất này.

Tổng Thư ký ASEAN Surin Pitsuwan cho biết đề xuất trên “vẫn đang được thảo luận kỹ hơn”. Trong khi đó, phát biểu với các phóng viên sau hội nghị, Ngoại trưởng Inđônêxia Marty Natalegawa nói một số nước ASEAN đã bày tỏ quan ngại về đề xuất của Philíppin do lo ngại rằng nó có thể gây lúng túng cho việc thực hiện các đề án theo Tuyên bố chung về cách ứng xử của các bên trên biển Đông (DOC) mà ASEAN và Trung Quốc đã ký năm 2002. Ông Natalegawa nói: “Họ lo ngại rằng đề xuất của Philíppin có thể tạo ra con đường mới có thể làm gián đoạn động lực này và xóa bỏ các thành quả mà ASEAN và Trung Quốc đã đạt được trong việc soạn thảo DOC”. Đề cập tới DOC mà ASEAN hy vọng sẽ phát triển thành Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC) mang tính ràng buộc về mặt pháp lý, ông Natalegawa nói: “Chúng tôi đã nói với Philíppin cố gắng đồng bộ hóa đề xuất của họ với DOC và COC”. Về phần mình, Ngoại trưởng Campuchia Hor Namhong nói rằng tốt hơn là “tiến từng bước một” cho đến khi đạt được COC. Tại thời điểm này, việc xây dựng lòng tin và niềm tin giữa ASEAN và Trung Quốc quan trọng hơn.

Trước đó, tại các hội nghị ngoại trưởng ASEAN và Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) ở Bali hồi tháng 7, Ngoại trưởng Philíppin Albert del Rosario cũng kêu gọi ASEAN nhất trí với đề xuất về “Khu vực Hòa bình, Tự do, Hữu nghị và Hợp tác” của Philíppin. Tuy nhiên, tại thời điểm đó, Philíppin đã không giành được sự ủng hộ tập thể của ASEAN. Theo các nhà phân tích, nguyên nhân là do ảnh hưởng kinh tế và chính trị ngày càng tăng của Trung Quốc đối với một số nước thành viên ASEAN. Tại Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần này, Philíppin đã lại nêu ra đề xuất trên và nhấn mạnh sự cần thiết của việc ASEAN đóng “vai trò quyết định” trong việc giải quyết những tranh chấp lãnh thổ kéo dài này. Thay mặt Ngoại trưởng Albert del Rosario, Thứ trưởng Ngoại giao Philíppin Erlinda Basilio nói: “ASEAN hiện đang đứng trước bước ngoặt cực kỳ quan trọng trong việc đóng vai trò tích cực và có nghĩa hơn để đóng góp cho việc giải quyết một cách hòa bình các tranh chấp ở biển Đông”.

  Theo Kyodonews (15/11)

Mỹ Anh (gt)