27/04/2010
Mạng tin Scribd vừa đăng bài phỏng vấn Giáo sư Carlyle A.Thayer, giảng viên bộ môn Chính trị học tại Đại học New South Wales thuộc Học viện Quốc phòng Ôxtrâylia ở Canbơrơ, xung quanh việc Việt Nam tổ chức Hội nghị thượng đỉnh ASEAN 16 tại Hà Nội, trong đó đưa ra những đánh giá về một số điểm nổi bật nhất của Hội nghị thượng đỉnh lần này và những vấn đề mà Việt Nam trên cương vị Chủ tịch ASEAN cần chú ý. Giáo sư Thayer là một quan sát viên và là nhà phân tích chuyên về Việt Nam được nhiều người biết tiếng trên thế giới, hiện ông là giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Ohio (Mỹ) về môn Đông Nam Á học. Dưới đây là nội dung bài phỏng vấn.
- Hỏi: Ông đánh giá thế nào về Hội nghị thượng đỉnh ASEAN 16 vừa được tổ chức tại Hà Nội trong năm Việt
- Trả lời: Hội nghị thượng đỉnh ASEAN 16 được tổ chức gần đây là một trong hai
hội nghị thượng đỉnh mà Việt
- Hỏi: Một trong những ưu tiên của Chủ tịch ASEAN trong năm nay là tìm kiếm và thúc đẩy sự đồng thuận trong ASEAN về vấn đề Biển Đông, một mục tiêu được kỳ vọng là thúc đẩy Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Theo ông, liệu mục tiêu này có quá thiếu thực tế hay không?
- Trả lời: Năm 2002, khi ASEAN và Trung Quốc ký Tuyên bố về ứng xử của các bên tại Biển Đông, ASEAN đã tuyên bố rằng đây là bước đi đầu tiên hướng tới một Bộ quy tắc ứng xử. Trong năm tiếp theo, khi ASEAN thông qua Tuyên bố Thỏa ước Bali II (2003), một lần nữa ASEAN lại tuyên bố tổ chức này ủng hộ một bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông. Thật thất vọng khi Tuyên bố của Chủ tịch ASEAN có đoạn "các bộ trưởng và các quan chức cấp cao nhất trí tăng cường tận dụng các công cụ và cơ chế hiện có của ASEAN như ...Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC)... nhằm đảm bảo hòa bình và an ninh trong khu vực". Điều này cho thấy rằng sau tám năm, ASEAN vẫn không đạt được đồng thuận trong việc thúc đẩy một bộ quy tắc ứng xử, đồng thời cho thấy một khía cạnh sâu xa hơn nữa là không phải tất cả các thành viên ASEAN đều nhất trí về sự cấp bách của vấn đề này. Nguyên nhân của sự bất đồng này có thể tìm thấy ở những khác biệt về lợi ích quốc gia và áp lực ngoại giao của Trung Quốc nhằm duy trì các tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông là vấn đề song phương.
- Hỏi: Liệu việc thực thi DOC, vốn không phải bắt buộc về mặt pháp lý, có thể phát huy hiệu quả trong việc duy trì hòa bình và an ninh ở Biển Đông hay không?
- Trả lời: DOC được xếp vào trong số các văn kiện mà ASEAN sử dụng nhằm đạt mục tiêu thành lập một Cộng đồng Chính trị-An ninh, một trong ba trụ cột làm nền tảng của Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. DOC không phải là một văn kiện ràng buộc về mặt pháp lý. Văn kiện này không tính đến quần đảo Hoàng Sa, cũng như không định nghĩa khối đá nào và những điểm đặc trưng nào khác tạo nên quần đảo Trường Sa. DOC là thành quả tốt nhất mà ASEAN có thể thu nhận được sau bảy năm đàm phán với Trung Quốc. DOC đã không ngăn cản được Trung Quốc có những hành động đơn phương trái với tinh thần của văn kiện này. DOC có những sự thiếu hoàn chỉnh, và hòa bình và an ninh ở Biển Đông chỉ có thể đạt được thông qua các thoả thuận mang tính bắt buộc hơn và sự hợp tác chung giữa các bên liên quan.
Hỏi: Một trong những trở ngại trong các nỗ lực quốc tế hoá tranh chấp ở Biển Đông là việc ASEAN không thể đạt được sự đồng thuận trong vấn đề này và những khác biệt về mức độ ưu tiên của các nước thành viên. Theo quan điểm của ông, cách tiếp cận nào là hiệu quả để Việt
- Trả lời: Chỉ bốn trong 10 nước thành viên ASEAN can dự trực tiếp vào những tranh chấp ở Biển Đông là Việt
Hỏi: Việt
- Trả lời: Việt
- Hỏi: Một số nhà quan sát đánh giá cao vai trò của Việt
- Trả lời: Về vấn đề Mianma, rõ ràng là Việt
Hỏi: ASEAN đang nỗ lực lấy lại vai trò trung tâm trong các mối liên kết khu vực, với việc mời EU tham gia TAC, hoặc tỏ ý mời Nga và Mỹ tham gia cơ cấu Đông Á. Theo quan điểm của ông, những nỗ lực này có thể thành công hay không? Liệu có cản trở tiềm tàng nào từ phía những cường quốc này? Giả thiết nếu thành công trong vấn đề này sẽ có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển của ASEAN?
- Trả lời: EU đã là thành viên của Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF). Vì châu Âu thúc đẩy một chính sách đối ngoại chung nên sẽ là một bước tích cực đối với ASEAN khi cho EU tham gia TAC. Điều này sẽ ràng buộc Anh và Pháp, hai nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, với các chuẩn mực của TAC.
Khi Hội nghị thượng đỉnh Đông Á (EAS) được thành lập, Liên bang Nga tìm cách trở thành thành viên của tổ chức này. Đây là một vấn đề khó khăn chưa được giải quyết. Chính quyền Bush đã bày tỏ sự lo ngại về việc EAS lặp lại những trách nhiệm của các tổ chức khu vực khác. Chính quyền Bush kết luận rằng EAS không gây tổn hại đến an ninh khu vực và Mỹ sẽ theo dõi sự phát triển của thể chế này. Chính quyền Obama đã tăng cường vị thế của Mỹ tại Đông Nam Á bằng việc tham gia TAC. Ngoài ra, Mỹ cũng tuyên bố sẽ nghiên cứu khả năng trở thành thành viên trong EAS. Có những báo cáo cho thấy một số thành viên của EAS phản đối việc chấp nhận Mỹ vì nước này không phải là một quốc gia Đông Á. Tuyên bố của Chủ tịch ASEAN cho thấy các nước Đông Á đã đạt được sự đồng thuận và đưa ra quyết định mang tính "thắng lợi kép" nhằm khuyến khích Nga và Mỹ cùng tham gia. EAS chắc chắn sẽ phải trải qua một số căng thẳng khi tiếp nhận hai siêu cường này. ASEAN muốn sẽ vẫn là trung tâm của EAS; nhưng sự xáo trộn của ASEAN sẽ khiến việc này trở nên khó khăn. Và có thể trong một số vấn đề, các siêu cường sẽ hành động quả quyết hơn và thậm chí là đơn phương khi lợi ích quốc gia của họ mách bảo phải làm như vậy.
Hỏi: Trong bối cảnh Trung Quốc trỗi dậy và tăng cường các bước đi nhằm chứng tỏ ảnh hưởng của nước này trong khu vực, trong khi một số nước thành viên chủ chốt của ASEAN đang vướng phải một số vấn đề, chẳng hạn như Thái Lan đang chìm trong khủng hoảng và Inđônêxia phục hồi chậm chạp, theo ông thì ASEAN phải làm gì để đối phó với sự chuyển giao quyền lực trong khu vực?
- Trả lời: Sự trỗi dậy của Trung Quốc thể hiện trên một số khía cạnh - kinh tế, chính trị, quân sự và văn hoá. Trung Quốc và ASEAN đã ký Hiệp định Thương mại tự do (FTA); có hiệu lực đối với các nền kinh tế phát triển trong ASEAN từ đầu năm 2010. ASEAN phải củng cố và xây dựng khu vực thương mại tự do cho riêng mình nhằm tự lớn mạnh khi làm ăn kinh tế với Trung Quốc. Quy mô kinh tế đã được vạch ra rõ ràng. Có một khuôn khổ tích cực cho khía cạnh văn hoá trong quan hệ ASEAN-Trung Quốc.
Nhưng khía cạnh chính trị và quân sự thì khó khăn hơn nhiều bởi vì sự bất ổn trong bất kỳ nước thành viên ASEAN nào cũng gây khó khăn cho việc tăng cường tình đoàn kết trong các vấn đề về chính trị và an ninh. ASEAN cần nỗ lực ngăn ngừa không để bất kỳ cường quốc nào gây được ảnh hưởng áp đảo về chính trị và/hoặc quân sự. ASEAN cần khuyến khích sự can dự của tất cả các cường quốc trong việc xây dựng Đông Nam Á thành một khu vực "hòa bình, hợp tác và phát triển". Một ví dụ như xây dựng dựa trên sáng kiến của Mỹ về việc hỗ trợ các nước hạ nguồn sông Mê Công để phát triển tiểu vùng này.
- Hỏi: Việt
- Trả lời: Với điều kiện Việt
Trong hai ngày 16-17/11/2022, Học viện Ngoại giao đã tổ chức các Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 14 về chủ đề “Biển hoà bình – Phục hồi bền vững”.
Sáng ngày 16/11/2022, Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 14 do Học viện Ngoại giao, phối hợp tổ chức cùng các đối tác đồng bảo trợ trong và ngoài nước, đã khai mạc tại Đà Nẵng với chủ đề “Biển Hòa Bình – Phục hồi bền vững”.
Ngày 12-13/9/2022, Viện Biển Đông, Học viện Ngoại giao đã phối hợp với Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội tổ chức Khóa học Nâng cao Năng lực Biển lần thứ hai thuộc khuôn khổ Trung tâm Ngoại giao Biển (MDC).
Ngày 23/9, Học viện Ngoại giao phối hợp với Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam tổ chức tọa đàm trực tuyến An ninh biển và Luật pháp quốc tế ở Biển Đông.
Ngày 19/8/2021, Học viện Ngoại giao phối hợp với Đại sứ quán Anh và Quỹ Konrad Adenauer Stiftung (KAS), Đức tại Hà Nội tổ chức Đối thoại Biển lần thứ 7 (trực tuyến) với chủ đề “Đánh giá các vấn đề biển đang nổi lên từ góc độ luật pháp quốc tế”.
Thông cáo báo chí: Bộ trưởng Quốc phòng Vương quốc Anh Robert Ben Lobban Wallace thăm và thảo luận tại Học viện Ngoại giao Việt Nam, ngày 22/7/2021)