Lực lượng Ukraine đang phải đối phó với các khả năng tác chiến điện tử đáng gờm của Nga, mà theo giới phân tích, thậm chí khiến cho ngay cả lục quân Mỹ cũng phải bối rối. Lục quân Mỹ cũng đã phá sóng thông tin liên lạc trên không và trên bộ trên cơ sở hạn chế của lực lượng nổi dậy, cũng đang phát triển kho các hệ thống gây nhiễu hùng hậu, tuy nhiên các hệ thống này phải tới năm 2023 mới hoàn tất.

Tướng Ben Hodges bình luận: "Những người lính chúng ta đang huấn luyện người Ukraine và chúng ta đang học hỏi nhiều điều từ người Ukraine. 1/3 binh sĩ (Ukraine) đã phục vụ trong... vùng chiến sự, và không người Mỹ nào nằm dưới làn đạn của pháo binh hay tên lửa Nga, hay phải chịu chiến tranh điện tử, gây nhiễu hay thu thập (thông tin) đáng kể của Nga mà những người Ukraine đã trải qua. Thật thú vị khi nghe những gì họ lĩnh hội được". Ông Hodges thừa nhận quân đội Mỹ học hỏi từ người Ukraine về khả năng tầm, chủng loại gây nhiễu và cách thức Nga sử dụng chúng. Trước đó, ông đã mô tả chất lượng và sự tinh xảo của hệ thống chiến tranh điện tử Nga là "khó chịu".

Theo Laurie Buckhout, cựu Chỉ huy bộ phận tác chiến điện tử Lục quân Mỹ, nay là Giám đốc điều hành tập đoàn Corvus, Nga vẫn duy trì khả năng phá hủy các mạng chỉ huy-kiểm soát qua gây nhiễu liên lạc vô tuyến, radar và các tín hiệu GPS. Trái ngược với Mỹ, Nga có các đơn vị lớn chuyên về chiến tranh điện tử (EW), để tấn công điện tử, gây nhiễu liên lạc, radar và các mạng chỉ huy-kiểm soát dưới mặt đất.

Buckhout cho rằng mặc dù binh sĩ Ukraine thiếu trang thiết bị bảo vệ mình trước hình thức tấn công này, kiến thức của quân đội Ukraine, do từng là một nước cộng hòa thuộc Liên Xô trước đây, giúp họ biết cách thức Nga tác chiến và binh sĩ nước này cũng đã học được cách tác chiến khi bị gây nhiễu. Đó là điều mà lực lượng trên bộ của Mỹ có thể học hỏi. Buckhout đánh giá: "Vấn đề lớn nhất của chúng ta là chưa từng chiến đấu trong môi trường thông tin xuống cấp trong nhiều thập kỷ, vì vậy chúng ta không biết làm thế nào. Chúng ta thiếu không chỉ chiến thuật, kỹ thuật, trình tự mà cả việc huấn luyện chiến đấu khi thông tin xuống cấp".

Không khó để hiểu nguyên nhân EW là lựa chọn hấp dẫn đối với Nga khi toàn thế giới đang dõi theo nước này. Đó không chỉ vì giao thức chiến tranh này đạt hiệu quả cao, mà nó còn là hình thức tấn công phi động lực, khó giám sát và ít có khả năng được xem như hành động xâm lược công khai, và như vậy, ít có khả năng kích động sự giận dữ của cộng đồng quốc tế.

Trong giao chiến, lực lượng Nga có thể ngăn khả năng đáp trả của mục tiêu, ví dụ như họ có thể tấn công kẻ địch mà không bị trừng phạt. Lực lượng Ukraine sẽ không thể phối hợp để phòng thủ chống lại rốc-két và tên lửa bay tới, hoặc đáp trả. Buckhout giảng giải: "Nếu radar không thấy tên lửa bay tới, bạn không thể phối hợp để đáp trả". Bà cũng cho biết Mỹ chưa có khả năng lớn về tấn công điện tử. Bà nói: "Chúng ta có tín hiệu tình báo dồi dào, chúng ta có thể nghe (lén) cả ngày, nhưng chúng ta không thể ngăn chặn chỉ 1/10 điều họ làm với chúng ta. Chúng ta không được bảo vệ trước các cuộc tấn công của họ vào mạng của chúng ta".

EW đa năng

Đại tá Jeffrey Church, Chỉ huy Sư đoàn chiến tranh điện tử của Lục quân Mỹ, thừa nhận kể từ Chiến tranh Lạnh, các kẻ thù tiếp tục hiện đại hóa khả năng EW của họ, trong khi Lục quân phải tái đầu tư các khả năng của mình cho Iraq và Afghanistan. Ông Church gọi việc trang bị cho Lục quân các thiết bị tác chiến điện tử là "ưu tiên số 1". Ông nói: "Lục quân phải có các khả năng tác chiến điện tử có thể sử dụng để chi phối địa hình chủ chốt trong dải điện từ chống lại bất kỳ kẻ thù nào".

Trung tá Gregory Griffin, người đứng đầu bộ phận các chương trình và yêu cầu của Sư đoàn Chiến tranh Điện tử cho biết hiện Lục quân Mỹ đang phát triển một chương trình có tên gọi Chiến tranh Điện tử Đa năng (MFEW), nhằm tạo ra khả năng tấn công điện tử, có thể phá sóng điện thoại di động, tín hiệu vệ tinh và GPS. Tuy nhiên, trọng tâm của chương trình cho tới những năm gần đây là về "phòng thủ tấn công điện tử", cụ thể là các thiết bị chống IED điều khiển bằng radio để tạo ra bong bóng chống nhiễu quanh xe và người, và thu tín hiệu cho mục đích tình báo.

Lục quân Mỹ đã cho thấy một số khả năng đối phó với hoạt động thông tin liên lạc của kẻ thù, không theo các chương trình mua sắm chính thức mà là các khả năng phản ứng nhanh. Tại Afghanistan, Lục quân Mỹ sử dụng một vài máy bay C-12 trang bị các thiết bị gây nhiễu Thông tin, Tấn công Điện tử, Giám sát và Do thám (CEASAR) để phá sóng radio của lực lượng nổi dậy, và hai hệ thống cố định - máy gây nhiễu GATOR và Duke V2 EA - để phá sóng radio và các tháp phát sóng.

Theo ông Griffin, trên cơ sở đặc biệt, binh sĩ Mỹ ở Afghanistan sử dụng GATOR - nhằm bảo vệ các căn cứ tác chiến tiền tiêu - để phá các tháp phát sóng khi tuần tra hoặc huấn luyện lực lượng Afghanistan, để lực lượng này có thể tự do cơ động trong khi kẻ thù tiềm tàng không bắt được tín hiệu liên lạc. Griffin nói: "Đó là khả năng không hạn chế, bị giới hạn bởi số lượng các hệ thống. Chúng ta đã không có đủ để hỗ trợ nhu cầu hiện có của Lục quân".

Ông Griffin cho biết Lục quân Mỹ có tổng cộng 813 chuyên viên về chiến tranh điện tử, nắm lý thuyết nhiều hơn phần cứng, trừ phi chúng được triển khai. Trong doanh trại, các binh sĩ này thường được bố trí công việc khác, khiến cho EW được nói đùa là chữ viết tắt của "Nhân viên bổ sung" (extra worker) - dù điều này đã thay đổi khi Lục quân tăng cường chiến lược chiến tranh điện tử.

MFEW, chỉ đạt khả năng tác chiến ban đầu vào năm 2023 và hoạt động đầy đủ vào năm 2027, được thiết kế để tạo ra các cảm biến và máy gây nhiễu tinh vi và mạnh mẽ, triển khai trên không, trên các phương tiện mặt đất và ở những vị trí cố định. Lục quân sẽ xem xét một tài liệu thiết kế năng lực "lớn trên không" giống như CAESAR, lắp đặt trên máy bay C-12 hoặc máy bay không người lái MQ-8 Fire Scout. Năm ngoái, Mỹ đã thử nghiệm thiết bị gây nhiễu trang bị cho máy bay không người lái Gray Eagle NERO.

Bộ Quốc phòng Mỹ hồi tháng 3 đã thành lập bộ phận giải quyết những thiếu hụt về chiến tranh điện tử, theo ông Griffin, cơ quan này đã thảo luận việc đẩy nhanh thời gian biểu của MFEW.

Chiến tranh tương lai là ở Ukraine

Konstiantyn Liesnik, cố vấn cho văn phòng cải cách Bộ Quốc phòng Mỹ và đứng đầu nhóm công tác về hậu cần và mua sắm, lưu ý rằng kinh nghiệm của quân đội Mỹ trong những năm gần đây liên quan đến lực lượng nổi dậy ở Iraq và Afghanistan, vốn là kẻ thù không mạnh, không được tổ chức và trang bị tốt như Nga. Liesnik nói: "Tương lai của chiến tranh là ở Ukraine, tôi cho rằng trong trường hợp này kinh nghiệm của chúng ta rất quan trọng đối với binh sĩ Mỹ về hình thức của chiến tranh trong thế kỷ này và thế kỷ tiếp theo". Theo Liesnik, ngoài chiến tranh điện tử, tên lửa phòng không của Nga đã khiến lực lượng Ukraine không thể sử dụng máy bay, họ đã phải xem xét sử dụng áo giáp dành cho binh sĩ có thể bảo vệ chống lại đạn pháo.

Lực lượng Ukraine khi giao tiếp với lính Mỹ đã nói thẳng về những khó khăn của họ, điều mà theo Hodges, ông đã tận mắt thấy khi chỉ huy quân đội Ukraine, tại một sự kiện có lãnh đạo cấp cao các nước khác tham dự, đã thảo luận với một nhóm sĩ quan các kinh nghiệm chiến trường và hạn chế của họ. Ông Hodges nói: "Tôi rất ấn tượng với sự nghiêm túc của quân đội Ukraine trong việc giải quyết những thiếu sót và cải thiện khả năng của mình. Đó là một trong những điều chuyên nghiệp nhất tôi từng thấy ở bất kỳ đội quân nào, và họ rất thẳng thắn khi nói chúng tôi không được chuẩn bị cho điều này và đây là cách chúng tôi thích nghi".

Theo Defense News

Trần Quang (gt)