Các nhà hoạch định chính sách châu Âu và Nhật Bản bỗng dưng rơi vào trạng thái có thể ví như đang "ngồi trong chảo lửa" sau khi Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC, Ngân hàng Trung ương) bất ngờ thay đổi chính sách tỷ giá, với việc giảm giá mạnh đồng nhân dân tệ (NDT) trong 3 ngày liên tiếp. 

Động thái phá giá đồng nội tệ của Trung Quốc vừa qua không tránh khỏi làm chao đảo các thị trường mới nổi và ảnh hưởng tới các đồng tiền được lấy làm căn cứ để tính giá hàng hóa, do giới đầu tư lo ngại về ảnh hưởng của sự thay đổi chính sách này đối với sức cạnh tranh xuất khẩu, thị trường cổ phiếu cũng như nguy cơ giảm phát. 

Đối với các đồng tiền mạnh, mặc dù việc đồng USD mạnh lên có thể là một lý do để Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (FED, Ngân hàng Trung ương) hoãn tăng lãi suất tại cuộc họp bàn về chính sách vào tháng 9 tới, song nhiều nhà chiến lược tiền tệ cho rằng kinh tế Mỹ được phòng vệ một cách hiệu quả trước những tác động trực tiếp của việc Trung Quốc phá giá đồng nội tệ. Trái lại, Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) và Nhật Bản không có được sự phòng vệ như vậy. Cả hai nền kinh tế này hiện ở các giai đoạn khác nhau trong việc thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng và đều đã gián tiếp đẩy đồng nội tệ xuống mức thấp hơn nhằm tạo động lực cho các nhà xuất khẩu trong nước vốn có quan hệ thương mại lớn với Trung Quốc. 

Sự xuống giá mạnh của đồng NDT rõ ràng sẽ làm tăng sức cạnh tranh cho hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc. Trong khi đó, chiều hướng tăng trưởng chậm lại của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cộng thêm sự yếu đi của đồng NDT có thể coi là tác nhân kép gây thiệt hại đáng kể cho lĩnh vực xuất khẩu của Eurozone và Nhật Bản. Hơn nữa, điều mà Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) chẳng mong muốn cũng đã xảy ra khi ngân hàng này phải chứng kiến đồng euro mạnh lên so với đồng USD ngay sau động thái phá giá đồng NDT của Trung Quốc. Điều đáng lưu ý là giá đồng euro tăng không phải vì thị trường tin tưởng vào đà tăng trưởng kinh tế tích cực của Eurozone, mà là do giới đầu tư kiếm lời thông qua việc vay bằng đồng euro nhân lúc lãi suất tại khu vực này ở mức thấp để sau đó dùng đồng tiền chung châu Âu mua vào đồng tiền của các nước có lãi suất cao hơn. 

Xét trong bối cảnh chung, động thái thay đổi chính sách tiền tệ của Trung Quốc diễn ra vào thời điểm Eurozone còn nhiều bất ổn. Bất chấp giá dầu thô ở mức thấp và ECB vẫn áp dụng chính sách tiền tệ nới lỏng, đà tăng trưởng kinh tế của khu vực này hiện còn khá mong manh. Các số liệu công bố mới đây cũng cho thấy tình hình tăng trưởng GDP đáng thất vọng của các nền kinh tế đầu tàu như Đức, Pháp và Italy, trong khi tỷ lệ lạm phát của Eurozone ở mức rất thấp. 

Tuy nhiên, sự thực là Trung Quốc đã trở thành mối quan ngại của ECB từ trước khi PBoC ra quyết định "gây sốc" nói trên. Biên bản cuộc họp hồi tháng 7 vừa qua của ECB đã có dòng cảnh báo rằng những diễn biến tài chính ở Trung Quốc "có thể gây tác động bất lợi đối với triển vọng kinh tế Eurozone". 

Trong hoàn cảnh hiện nay, việc đồng Euro mạnh lên lẽ dĩ nhiên không phải là điều Chủ tịch ECB Mario Draghi mong muốn. Vậy tới đây ECB sẽ đối phó với tình hình này như thế nào? Các nhà chiến lược tiền tệ của Ngân hàng Barclays (Anh) cho rằng động thái phá giá đồng NDT đang làm gia tăng khả năng ECB phải kéo dài thời gian thực hiện chương trình Nới lỏng định lượng (QE) dự kiến có thể kết thúc vào tháng 9/2016. Nhận định về vấn đề này, các nhà kinh tế thuộc Ngân hàng Merrill Lynch (Mỹ) cũng đồng tình rằng tình hình lạm phát yếu kém trong khu vực cũng có thể là động lực thúc đẩy liên minh tiền tệ này thảo luận việc gia hạn chương trình QE. 

Trong khi đó, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) cho biết họ có thể đưa ra cân nhắc tương tự. Bản thân việc kinh tế Nhật Bản giảm 1,6% trong quý II/2015 cũng đã tác động tới chiến lược phục hồi kinh tế của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe - thường được biết đến với tên gọi là "Abenomics" - được triển khai trong hai năm rưỡi qua. 

Theo đánh giá của các chuyên gia về ngoại hối thuộc Ngân hàng Commerz (Đức), những nguy cơ như: việc giá dầu ở mức thấp và sự xuống giá của các đồng nội tệ của các đối tác thương mại lớn như Trung Quốc đã kéo giá hàng hóa nhập khẩu đi xuống, cùng lúc gây sức ép lên Nhật Bản. Trong khi đó, có vẻ như BOJ ngày càng muốn duy trì một đồng yen yếu. Một đồng yen yếu hơn có thể có lợi cho lĩnh vực xuất khẩu của Nhật Bản, song bên cạnh đó lại gây bất lợi cho các công ty nhỏ và vừa trong nước vốn mang lại đa số việc làm cho nước này. Giới giao dịch tiền tệ ở thủ đô Tokyo (Nhật Bản) cho rằng việc các đồng tiền châu Á mất giá sẽ là một vấn đề đối với Thủ tướng Nhật Bản, trong bối cảnh chính sách kinh tế "Abenomics" chưa thực sự phát huy hiệu quả. 

Vào thời điểm hiện nay, các nhà phân tích thuộc Ngân hàng Nomura (Nhật Bản) cho rằng, tác động trực tiếp trước mắt đối với kinh tế Nhật Bản sẽ ở mức hạn chế. Lý do là xuất khẩu của Nhật Bản vào thị trường Trung Quốc có xu hướng tập trung vào lĩnh vực hàng công nghệ cao vốn có mức độ giao động về giá tương đối thấp. Tuy vậy, nhà kinh tế Tomo Kinoshita thuộc Ngân hàng Nomura lưu ý rằng do sự thay đổi chính sách tỷ giá của PBoC phản ánh tốt hơn điều kiện cung-cầu trên thị trường, nên khả năng giá đồng NDT tiếp tục đi xuống cũng có thể gây ảnh hưởng lớn hơn đối với kinh tế Nhật Bản. Theo nhà chiến lược tiền tệ Shin Kadota thuộc Ngân hàng Barclays tại Tokyo, trước khi Trung Quốc phá giá đồng NDT, tỷ giá đồng USD/yen được dự báo sẽ dao động trong khoảng 121-123 yen/1 USD cho tới cuối năm. 

Nhìn chung giao dịch đồng yen trên thị trường tương đối "lặng sóng" sau quyết định thay đổi chính sách tỷ giá của PBoC. Tuy nhiên, trước nhận định mới rằng đồng NDT sẽ tiếp tục giảm giá khoảng 6% trong năm nay, dự báo về biên độ dao động tỷ giá giữa đồng USD và yen có thể có sự thay đổi và giao dịch đồng yen trên thị trường cũng khó giữ được sự yên tĩnh như vừa qua. 

Tại châu Âu và Nhật Bản, các nhà kinh tế sẽ tiếp tục đương đầu với những vấn đề nảy sinh từ sau quyết định của PBoC để thị trường can thiệp nhiều hơn vào việc xác định tỷ giá đồng NDT. Liệu rằng sự thay đổi này có thể được coi là một phần trong chương trình cải cách cơ cấu của chính phủ Trung Quốc hay chính là sự thừa nhận ngầm rằng kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại nhanh hơn mức mà nước này dự báo trước đó? Trong khi đó, giới phân tích tiền tệ ví von rằng nhiệt độ trong "chảo" đang gia tăng và chẳng còn lâu nữa các nhà hoạch định chính sách của châu Âu và Nhật Bản sẽ bắt đầu "nhảy" ra ngoài.

Theo The Financial Times

Trần Quang (gt)