Chắc chắn điều đó sẽ khiến Philippines ngày càng cứng rắn hơn. Trong khi Mỹ muốn sử dụng tranh chấp của Trung Quốc với các nước láng giềng để kiềm chế và cân bằng với Trung Quốc nhưng không muốn dính líu vào bất kỳ xung đột quân sự trực tiếp nào với Trung Quốc. Việc thiếu sự ủng hộ của Mỹ đã đặt Philippines vào tình thế khó xử nếu Philippines khiêu khích xung đột quân sự, nước này sẽ phải gánh lấy hậu quả một mình, còn nếu Philippines quay đầu thì Philippines sẽ bị mất mặt. Hiện nay, tất cả những gì Philippines có thể làm là chờ Mỹ và các đồng minh khác làm giảm căng thẳng.

Qua khủng hoảng, Trung Quốc đã áp dụng chính sách rất khôn ngoan. Một mặt, Trung Quốc đã bảo vệ chủ quyền bằng việc cử các tàu chấp pháp và mặt khác Trung Quốc tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc không châm ngòi trước, đồng thời tránh cho các tàu chiến trực tiếp tham gia vào các vụ va chạm. Trong tương lai, Trung Quốc có thể tiếp tục chính sách này vừa cứng rắn và hợp lý. Theo đó, Trung Quốc cần tuân thủ 4 nguyên tắc sau: (1) Thái độ cứng rắn liên quan đến chủ quyền của Trung Quốc đối với các đảo; (2) Thông tin tốt với các hãng truyền thông thế giới để nhiều nước biết Trung Quốc đang bảo vệ lãnh thổ của mình; (3) Duy trì thông tin hiệu quả với cộng đồng quốc tế để thế giới biết đường giới hạn cuối cùng của Trung Quốc; (4) Ủng hộ việc giải quyết vấn đề thông qua biện pháp hòa bình và kêu gọi các bên tuân thủ DOC tại Biển Đông, nguyên tắc cơ bản để giải quyết tranh chấp.

Đối với Trung Quốc, khủng hoảng đảo Hoàng Nham vừa là thách thức và là cơ hội. Hy vọng khủng hoảng này sẽ chấm dứt thành công và tạo hình mẫu cho việc giải quyết các tranh chấp khác sau này. Tuần san thời cuộc (kỳ 16) đăng bài “Quân đội sẽ phối hợp với tàu hải giám bảo vệ quyền và lợi ích quốc gia”, phân tích việc ngày 22/4, tàu Ngư chính 310 và tàu Hải giám 084 rời vùng biển Scarborough là một hành động thể hiện chiến lược trí tuệ Trung Quốc trong xử lý vấn đề Biển Đông. Việc đưa tàu phi quân sự vùng biển nói trên đã truyền đi một thông điệp ngoại giao của Trung Quốc, chứng tỏ Trung Quốc đang duy trì trị an ở vùng biển thuộc chủ quyền của mình, không muốn để ASEAN có cơ hội nghĩ rằng Trung Quốc cậy lớn bắt nạt bé bằng cách đưa các tàu trang bị tối tân ra đụng độ với Philippines, Trung Quốc đang kiểm soát rất tốt tranh chấp, tránh để cục diện leo thang. Thông qua sự việc này, báo Trung Quốc nhận định việc Trung Quốc giải quyết hòa bình tranh chấp ở Biển Đông đã dạy cho cả thế giới một bài học.

Tác giả Yang Yi là đô đốc hải quân và cựu giám đốc Viện Nghiên cứu Chiến lược, Học viện Quốc phòng Trung Quốc

Theo “Nhân dân Nhật Báo” (ngày 7/5)

Quang Sáng (gt)