Các nhà quan sát thế giới tỏ ra bất ngờ trước sự lên tiếng lần đầu tiên của Malaysia, một quốc gia có tranh chấp ở Biển Đông với Trung Quốc nhưng luôn giữ im lặng trong nhiều năm qua trước sự hung hăng, lấn lướt của Trung Quốc vào Vùng Đặc quyền Kinh tế của nước này ở phía bắc đảo Borneo. Tuy nhiên, bất chấp việc Malaysia đe dọa kiện Trung Quốc lên tòa án cấp cao hơn, các chuyên gia Trung Quốc vẫn khẳng định rằng họ có quyền gửi tàu cảnh sát biển và thậm chí tiến hành tập trận trong khu vực.

Dường như, Malaysia không thể giữ im lặng lâu hơn nữa khi tàu cảnh sát biển Trung Quốc neo đậu trong vùng nước nông Lukoni - gần đảo nhỏ và cách rạn san hô khoảng 150 km về phía bắc Kalimantan. Bãi biển này thuộc Vùng Đặc quyền Kinh tế 200 hải lý của Malaysia và cách Trung Quốc 2.000 km. Trung Quốc từng đưa tàu quân sự đến diễn tập tại bãi James cách bờ biển bang Sarawak của Malaysia chỉ 80 hải lý trong năm 2013 và 2014. Tuy nhiên, trong những lần đó, Kuala Lumpur đều im lặng, thậm chí nói rằng họ không nhìn thấy tàu Trung Quốc trong vùng biển của mình. Có lẽ, Malaysia không muốn làm xáo trộn mối quan hệ kinh tế mật thiết với Trung Quốc. Riêng lần này, theo nguồn tin Reuters, Thủ tướng Malaysia Najib Razak trước mắt sẽ trực tiếp giải quyết vấn đề với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Căng thẳng ở Biển Đông ngày một gia tăng và có xu hướng kéo dài. Không chỉ có Việt Nam và Philippines, mà ngay cả Mỹ và Nhật Bản cũng lên tiếng phản đối và bày tỏ sự lo ngại trước thực tế Trung Quốc xây dựng các hòn đảo nhân tạo trong vùng với mục đích quân sự quá rõ ràng. Trung Quốc tuyên bố họ được sở hữu tới 80% diện tích mặt nước, tức là 3,5 triệu km2, trong khi cơ sở pháp lý mà họ viện dẫn chính là các tấm bản đồ cũ, vốn không được quốc gia nào công nhận.

Tình hình căng thẳng ở Biển Đông cũng đã được đưa ra thảo luận tại Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm 7 nước công nghiệp hàng đầu (G-7) tại Đức hồi đầu tuần qua. Mặc dù các đại biểu tham dự đều bày tỏ lo ngại trước việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo ở Biển Đông, nhưng vấn đề về Trung Quốc lại không được đề cập trong nghị quyết chung của hội nghị. 

Ccùng với đối tác quân sự lâu đời của mình là Washington, Nhật Bản dự định sẽ đóng vai trò tích cực hơn nữa trong việc kiềm chế Trung Quốc. Không phải tình cờ mà lực lượng hải quân Nhật Bản và Philippines tuyên bố tiến hành cuộc tập trận chung ở Biển Đông trong tháng 5 vừa qua. Tuy nhiên, tập trận chung chỉ là bước đi đầu tiên hướng tới tăng cường hợp tác quân sự giữa Nhật Bản và Philippines. Theo kế hoạch, trong tương lai, máy bay quân sự của Nhật Bản như Lockheed Martin P3-C, hoặc các thiết bị do thám sẽ thực hiện các chuyến bay tuần tra trên Biển Đông và được tiếp nhiên liệu tại các căn cứ của Philippines. Để hợp thức hóa hoạt động này, Nhật Bản và Philippines đang chuẩn bị ký kết thỏa thuận đặc biệt song phương. Trước đó, Thủ tướng Nhật Bản Sinzo Abe và Tổng thống Philippines Benigno Aquino đã nhất trí rằng Tokyo chuyển giao Manila công nghệ và thiết bị quân sự.

Đề cập về thái độ của Mỹ đối với những căng thẳng ở Biển Đông, các nhà nghiên cứu Trung Quốc cho biết Washington đang theo đuổi 3 mục tiêu: duy trì hòa bình và ổn định, tự do hàng hải thương mại, và điều tàu chiến và hải quân tới vùng biển này nhằm thu thập thông tin tình báo trong vùng đặc quyền kinh tế của các quốc gia khác. Hai mục tiêu đầu tiên không có gì đáng bàn, song mục tiêu thứ ba của Mỹ mới thực sự phản ánh "tâm đen" của các thế lực bá quyền.

Trong khi đó, Nga và Trung Quốc thời gian gần đây đã tiến hành tập trận ở vùng biển Địa Trung Hải. Hai nước cho rằng cuộc tập trận này không nhằm chống nước thứ ba và cũng không đe dọa đến nền hòa bình thế giới. Tuy nhiên, rõ ràng Mỹ cũng như nhiều quốc gia khác không phải không có lý do để quan ngại cho an ninh vùng Biển Đông. 

Rõ ràng Bắc Kinh đã không đủ minh bạch để thuyết phục cộng đồng yêu chuộng hòa bình quốc tế và các đối tác trong khu vực về chiến lược của mình. Nếu Trung Quốc thực sự mong muốn xây dựng "Con đường tơ lụa trên biển", họ phải thuyết phục được các nước về sự chân thành trong ý tưởng hợp tác kinh tế đa quốc gia.

Theo Báo Độc lập (Nga)

Thúy Bình (gt)