TIÊU ĐIỂM
- Hội đồng Hàng hải Quốc gia Philippines: Tàu Cảnh sát biển và dân binh Trung Quốc tăng hiện diện tại Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham và Bãi Cỏ Mây sau vụ va chạm ngày 11/8.
- Úc và Philippines tổ chức tập trận chung Exercise Alon 25 lớn nhất lịch sử, trong đó có Hoạt động Hợp tác Hàng hải (MCA) tại Biển Đông.
- Chỉ huy INDOPACOM của Mỹ và Lãnh đạo Quân đội Philippines họp tại Hawaii, phê duyệt kế hoạch thực hiện hơn 500 hoạt động hợp tác quân sự cho năm 2026.
- Thượng đỉnh Nhật-Hàn: Quan ngại về cạnh tranh nước lớn và “động thái quyết đoán ngày càng tăng” của Trung Quốc.
QUÂN SỰ-THỰC ĐỊA
Ngày 21/8, Hội đồng Hàng hải Quốc gia Philippines trích dẫn đánh giá mới nhất của Hải quân Philippines, báo cáo Trung Quốc tăng hiện diện gần Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham với bảy tàu Cảnh sát biển Trung Quốc và 13 tàu dân binh. Trong khi đó, Philippines chỉ duy trì một tàu.
- Động thái diễn ra sau vụ va chạm giữa một tàu Hải quân Trung Quốc (PLA) và tàu Cảnh sát biển Trung Quốc vào ngày 11/8 khi đang truy đuổi một tàu Philippines.
Ngày 21/8, AFP báo cáo về việc Trung Quốc gia tăng hoạt động tại Bãi Cỏ Mây. Cụ thể, năm tàu Cảnh sát biển, 11 xuồng cao tốc (trang bị súng máy) và chín tàu dân binh biển Trung Quốc diễn tập sử dụng vòi rồng tại Bãi Cỏ Mây. Người phát ngôn AFP Chuẩn Đô đốc Roy Vincent Trinidad cho biết phát hiện trực thăng và máy bay không người lái xung quanh Bãi cạn.
Ngày 21/8, Ray Powell (Giám đốc Dự án Sea Light) cho biết hai tàu khảo sát biển sâu Trung Quốc hoạt động xung quanh Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham, bao gồm Xiang Hai Yun (từ ngày 15/8 đến 22/8) và Zhu Hai Yun (vào khu vực ngày 18/8).
- Zu Hai Yun là tàu chở thiết bị không người lái phục vụ mục đích dân sự đầu tiên trên thế giới.
Từ 15 đến 29/8, Úc và Philippines tập trận Exercise Alon 25 về phối hợp tác chiến, tập trung vào các khu vực phía Tây Philippines gồm Palawan và Luzon.
- Đây là lần điều động diễn tập quy mô lớn nhất của Úc tới Đông Nam Á kể từ năm 1999.
- Tập trận có sự tham gia của khinh hạm Canada HMCS Ville de Québec và đại đội thủy quân lục chiến Mỹ từ căn cứ Darwin (Úc).
- Trong khuôn khổ Exercise Alon 25, Úc, Philippines và Canada cũng tổ chức một Hoạt động Hợp tác Hàng hải (MCA) tại Biển Đông.
- Trong họp báo ngày 20/8, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh cho biết hợp tác quân sự giữa các quốc gia cần “theo hướng đảm bảo hòa bình ổn định cho khu vực, không nhắm vào bất kỳ bên thứ ba nào”, khẳng định Trung Quốc sẽ “kiên quyết bảo vệ chủ quyền và các quyền, lợi ích trên biển” của mình.
Từ ngày 15-22/8, Malaysia tổ chức cuộc Diễn tập AMNEX 2025 tại Penang, có sự tham gia của lực lượng Hải quân Việt Nam, Brunei, Indonesia, Myanmar, Singapore, Thái Lan và Philippines, quy tụ 10 chiến hạm, ba trực thăng, một xuồng cao tốc và hơn 1,200 nhân sự.
Trong khuôn khổ Cuộc họp Hội đồng Hiệp ước Phòng thủ-An ninh chung (MDB-SEB) đầu tháng 8/2025, Chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương Mỹ Đô đốc S. Paparo và Tham mưu trưởng Quân đội Philippines Đại tướng R. Brawner đã phê duyệt kế hoạch thực hiện hơn 500 cuộc tập trận, tuần tra và huấn luyện chung vào năm 2026.
Thủ tướng Đài Loan Trác Vinh Thái cho biết Đài Loan đang xem xét tăng ngân sách quốc phòng lên 949.5 tỷ Đài Tệ (31.27 tỷ USD) cho năm 2026, tương đương 3.32% GDP, trong đó gia tăng chi tiêu cho lực lượng bảo vệ bờ biển theo “mô hình NATO” nhằm ứng phó với chiến thuật “vùng xám” của Trung Quốc.
Trung Quốc công bố tên lửa và tàu ngầm tại mới tại một số sự kiện
- Hình ảnh được chụp lại từ diễn tập duyệt binh nhân dịp 80 năm ngày Chiến thắng Phát xít cho thấy Trung Quốc chuẩn bị công bố siêu tàu ngầm không người lái (XLUUVs) được cho là mẫu AJX002, có khả năng tấn công và vô hiệu hóa mạng lưới tác chiến điện tử dưới biển của Mỹ tại khu vực.
- Video kỷ niệm 98 năm thành lập Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc công bố hình ảnh vận hành tên lửa DF-100. DF-100 là tên lửa hành trình với vận tốc tối đa Mach 4, tầm hoạt động tối đa 6000km (triển khai từ máy bay), có khả năng tấn công mục tiêu bên trong chuỗi đảo thứ nhất và chuỗi đảo thứ hai.
CHÍNH TRỊ-NGOẠI GIAO
Ngày 23/8, Tân Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung hội đàm với Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba tại Tokyo, cam kết tăng cường quan hệ song phương.
Ngày 25/8 (giờ địa phương), Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp đón Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung tại Nhà Trắng. Một số nội dung thảo luận đáng chú ý:
- Hợp tác đóng tàu: Trump cho biết đang cân nhắc mua tàu từ Hàn Quốc, khuyến khích doanh nghiệp tàu thủy Hàn Quốc đầu tư sản xuất tại Mỹ, xem xét thúc đẩy mua bán vũ khí và khai thác dầu khí với Hàn Quốc. Ông Lee bày tỏ mong muốn Hàn Quốc có thể có vai trò trong "phục hưng" nền công nghiệp Mỹ.
- Vấn đề Triều Tiên: Hai bên nhấn mạnh hòa bình ổn định ở Bán đảo Triều Tiên. Trump cho biết ông có quan hệ tốt với Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un, miêu tả Triều Tiên là đất nước "có tiềm năng", tin tưởng vào khả năng giải quyết thách thức an ninh ở Bán đảo Triều Tiên.
- Về Trung Quốc: Trump tin tưởng vào các biện pháp thuế quan, cho rằng quan hệ kinh tế Mỹ-Trung đang có nhiều tiến triển tốt.
Ngày 19/8, trong cuộc họp với quan chức các quốc gia NATO, Thứ trưởng Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Elbridge Colby tiết lộ Mỹ sẽ chỉ đóng vai trò tối thiểu trong việc đảm bảo an ninh cho Ukraine. Điều này đã làm dấy lên quan quan ngại về mức độ cam kết của Mỹ đối với an ninh Ukraine từ một số quan chức NATO.
KINH TẾ-CÔNG NGHỆ
Ngày 22/8, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc ban hành một số điều luật tạm thời, qua đó áp dụng hạn ngạch xuất khẩu với cả đất hiếm được khai thác, luyện kim và tinh luyện trực tiếp tại Trung Quốc và đất hiếm ở dạng thô được nhập khẩu vào Trung Quốc để tinh luyện.
CEO Nvidia (Jensen Huang) cho biết đang thảo luận với Chính quyền Trump 2.0 về khả năng thiết kế và sản xuất một loại chip AI mới ký hiện B30A dành cho thị trường Trung Quốc, sau khi Trump 2.0 cho phép các công ty bán dẫn tiếp tục xuất khẩu chip AI với hiệu năng thấp hơn sang Trung Quốc.
Ý KIẾN HỌC GIẢ
Ngày 23/8, báo South China Morning Post đăng bài viết “Tương lai bất định của ngành năng lượng Malaysia trên Biển Đông” của Joseph Sipalan, cho rằng Malaysia phụ thuộc nhiều vào nguồn dầu mỏ và khí đốt ngoài khơi.
Các thách thức:
- Mối đe dọa từ Trung Quốc: TQ thường sử dụng Cảnh sát biển để theo dõi hoạt động thăm dò, khai thác của Malaysia. Năng lực quốc phòng của Malaysia còn hạn chế, khó mang lại hiệu ứng răn đe trước Trung Quốc.
- Mất cân bằng tài chính: Khoảng cách nguồn thu giữa dầu khí với các ngành khác là quá lớn (năm 2024, dầu khí chiếm 20% nguồn thu nhà nước). Gián đoạn về dầu khí sẽ tác động tiêu cực tới kinh tế Malaysia, đặc biệt trong bối cảnh Malaysia bị Mỹ áp 19% thuế.
Đề xuất cho Malaysia:
- Malaysia cần tăng năng lực quốc phòng để bảo vệ nguồn dầu khí trên biển.
- Doanh nghiệp dầu khí Malaysia cần chuyển đổi năng lượng sạch, thay vì chỉ cung cấp dầu khí.
