Triển lãm hàng không Farrnborough 

Nhật Bản vốn đang có bất đồng với Trung Quốc tại khu vực biển Hoa Đông, đã có một động thái mới để nâng cấp kho vũ khí của mình tại Triển lãm Quốc tế Farrnborough tổ chức ở Anh giữa tháng 7/2016. 

Lực lượng phòng vệ trên không của Nhật Bản đang tìm kiếm một loại máy bay để thay thế phi đội máy bay F-2 lạc hậu của mình dự kiến sẽ ngừng hoạt động vào khoảng 2030. Tập đoàn Mitsubishi Heavy Industries đang phát triển một loại máy bay tàng hình nội địa, đã có chuyến bay thử nghiệm đầu tiên hồi tháng 8/2015. Tuy nhiên, dự án này tiêu tốn khoản kinh phí khổng lồ và Nhật Bản vẫn tụt hậu so với Mỹ trong lĩnh vực radar và các công nghệ tinh vi khác cần thiết cho một cuộc chiến tranh điện tử hiện đại. Vì vậy, tại triển lãm hàng không ở Anh, Chính phủ Nhật Bản và Mitshubishi đã có những cuộc đàm phán với Boeing. 

Kế hoạch phát triển chung với tập đoàn Boeing của Mỹ nếu thành sự thực sẽ tăng đáng kể cơ hội thành công của dự án chế tạo máy bay tàng hình của Nhật Bản. 

Do Boeing sẽ chuyển giao công nghệ Mỹ cho một số nước, chính phủ nước này sẽ bật đèn xanh cấp phép cho hoạt động nói trên. Phó Chủ tịch phụ trách kinh doanh và marketing quốc tế về quốc phòng, vũ trụ và an ninh của Boeing, Jeffrey Kohler, cho biết ông đã đề nghị Nhật Bản bắt đầu tiến trình đàm phán giữa hai chính phủ về vấn đề chuyển giao các công nghệ cần thiết trong thời gian sớm nhất. Trả lời phỏng vấn của báo Nikkei tại Farnborough, ông Jeffrey Kohler nói rằng: “Theo hiểu biết của tôi thì Nhật Bản đã bắt đầu tiến trình đối thoại cấp thấp với Mỹ”. 

Lực lượng phòng vệ trên không của Nhật Bản dự kiến mua khoảng 100 máy bay chiến đấu mới để thay thế đội máy bay F-2. Nhật Bản có thể sẽ sớm đưa ra quyết định sẽ mua loại máy bay nào trong năm tài chính bắt đầu từ tháng 4/2018. Tập đoàn Lockheed Martin của Mỹ cũng có phần lợi ích trong việc tham gia thay thế đội máy bay cũ F-2. Tập đoàn này đã liên doanh để phát triển F-2, vốn được phát triển từ máy bay F-16 của Lockheed Martin. 

Nhật Bản hiện cũng có một thỏa thuận với Lockheed Martin mua máy bay chiến đấu tàng hình F-35 của Lockheed Martin, để thay thế cho đội máy bay F-4 già cỗi của Lực lượng phòng vệ trên không. 

Một trong những ưu tiên của Nhật Bản là tăng cường khả năng bảo vệ các đảo biệt lập như quần đảo Senkaku ở biển Hoa Đông mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư. Điều này giải thích vì sao Nhật Bản quyết định mua máy bay trực thăng vận tải Osprey vì loại máy bay này có thể cất cánh như trực thăng và bay như máy bay cánh, cho phép điều động binh lính một cách nhanh nhất. 

Đồng thời Nhật Bản cũng mua xe quân sự đổ bộ và hối thúc Mitshubishi Heavy giới thiệu máy bay trực thăng tuần tra đời mới SH-60 với tính năng vượt trội trong việc phát hiện và tấn công tàu ngầm. Trong năm tài chính hiện nay tính đến tháng 3/2017, chi phí quốc phòng của Nhật Bản lần đầu tiên vượt qua mức 5 nghìn tỷ yên (47 tỷ USD). 

Từ Aquino tới Duterte 

Chính phủ Philippines, ghi điểm với chiến thắng quyết định khi phán quyết của Tòa trọng tài nói rằng không có cơ sở pháp lý cho các yêu sách của Bắc Kinh về chủ quyền tại phần lớn Biển Đông, cũng đang tích cực tăng cường khả năng quân sự của mình. 

Quốc gia này đã mua 12 máy bay chiến đấu FA-50 của Hàn Quốc với kinh phí lên tới 18,9 tỷ peso (400 triệu USD) hồi năm 2014 và đang từng bước triển khai tại căn cứ không quân Clark, phía Bắc thủ đô Manila. 

Sau khi Mỹ rút quân khỏi Philippines năm 1992, lĩnh vực quốc phòng trở nên bị xem nhẹ trước những cuộc khủng hoảng chính trị và tình trạng kinh tế trì trệ của quốc gia Đông Nam Á này. Cách đây khoảng một thập kỷ, quân đội Philippines đã cho dừng hoạt động đội máy bay F-5 của mình, khiến cho quốc gia này không còn một máy bay chiến đấu nào. Khi Trung Quốc bắn tín hiệu vào năm 2013 rằng quốc gia này sẽ thiết lập vùng nhận dạng phòng không tại Biển Đông, nó càng làm nổi rõ thực tế về năng lực yếu kém của Philippines trong lĩnh vực phòng không. 

Cựu Tổng thống Benigno Aquino, người vừa hoàn thành nhiệm kỳ sáu năm của mình, đã khởi động chương trình 75 tỷ pesos để hiện đại hóa quân đội trong vòng 5 năm. Chính quyền đương nhiệm của Tổng thống Rodrigo Duterte, nhậm chức cuối tháng 6/2016, tiếp tục duy trì chương trình này. 

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana cho biết chính phủ có kế hoạch tiếp tục những gì mà bộ trưởng quốc phòng tiền nhiệm đã thực hiện trong 6 năm ông đảm nhận cương vị này, vì “điều này là nhằm tăng cường năng lực và khả năng sẵn sàng chiến đấu của quân đội Philippines, tăng thêm tàu và cải thiện năng lực của lực lượng hải quân để chúng tôi có đủ khả năng bảo vệ tốt hơn các nguồn tài nguyên biển của mình”. 

Bộ trưởng Lorenzana nói: “Chúng tôi cần thêm tàu, có thể không nhất thiết là tàu lớn mà là những tàu cỡ vừa có thể tuần tra vùng biển sâu trong nội địa”. Theo Bộ trưởng Lorenzana, các tàu lớn hơn có thể chỉ tuần tra được ở giới hạn trong vùng kinh tế đặc quyền 370 km của Philippines. 

Trong khi đó, Việt Nam, cũng có tranh chấp với Trung Quốc trên Biển Đông, cũng đang phát triển kho vũ khí của mình. Quan ngại lớn nhất của Việt Nam là đội tàu ngầm của Trung Quốc, ước tính có khoảng hơn 70 tàu. Hà Nội đã mua 6 tàu ngầm lớp Kilo của Nga từ năm ngoái nhưng hỏa lực ngầm dưới biển của Việt Nam vẫn chưa đuổi kịp Trung Quốc. Việt Nam đang tìm cách bù đắp nhược điểm này bằng năng lực phòng không-không quân. Có nguồn tin cho biết Việt Nam rất quan tâm đến máy bay tuần tra chống tàu ngầm P-3 Orion của Mỹ. 

Những đôi mắt trên bầu trời 

Khi Tổng thống Mỹ Barack Obama thăm Việt Nam vào tháng 5/2016, ông đã dỡ bỏ lệnh cấm vận được áp đặt hàng chục năm đối với hoạt động xuất khẩu vũ khí cho Việt Nam. Hơn 95% vũ khí của Việt Nam là dựa vào Nga và cho đến nay Việt Nam vẫn đang sử dụng máy bay chiến đấu Mig vốn được sử dụng trong Chiến tranh Việt Nam. Tuy nhiên, với việc ông Obama dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu vũ khí. Việt Nam có hy vọng sẽ thay thế các vũ khí cũ nhờ vào việc hợp tác với Mỹ và Nhật Bản. 

Một bài báo cho biết Việt Nam có thể tham khảo Lockheed Martin về giá của máy bay P-3 và hỏi thông tin về tính hiệu lực của các dữ liệu chương trình bốn đến sáu năm do quân đội Mỹ quản lý. 

Vì máy bay P-3 mới ước tính sẽ có giá thấp nhất là 80 triệu USD, nên Việt Nam không đủ khả năng mua vài chiếc một lúc. Chính vì vậy, dĩ nhiên là Việt Nam cân nhắc việc mua máy bay tuần tra P-3 cũ của Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản. 

P-3 là một phiên bản của P-3 Orion. Tập đoàn Kawasaki Heavy Industries của Nhật Bản đã được cấp phép chế tạo loại máy bay này và hiện nay Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản sở hữu 80 máy bay P-3. Rất may cho Việt Nam, năm 2013, Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản bắt đầu chuyển từ máy bay P-3C cánh quạt sang máy bay P-1 trang bị động cơ. Vì việc cho ngừng hoạt động máy bay P-3C có thể mất vài năm nên Việt Nam có thể mua được vài chiếc trong số này. 

Việt Nam quan tâm không chỉ máy bay của Nhật Bản mà các kỹ năng đỉnh cao của phi công Nhật Bản. Các kỹ năng đó, ví dụ như khả năng nhận diện kẻ thù bằng âm thanh từ cánh quạt của tàu ngầm, rất cần thiết cho hoạt động tuần tra bằng máy bay. Với quan hệ tốt đẹp hiện nay giữa Việt Nam với Nhật Bản, Hà Nội cho rằng Việt Nam có thể dễ dàng được hướng dẫn kỹ năng này. 

Theo Nikkei Asean Review

Trần Quang (gt)