03/02/2023
Sau gần 3 năm theo đuổi chiến lược zero-covid, ngày 8/1/2023, Trung Quốc đã chính thức mở cửa trở lại nền kinh tế, các biện pháp phong toả đã hầu như được dỡ bỏ ở nhiều khu vực.
Theo số liệu công bố ngày 17/1/2023 của chính phủ Trung Quốc, năm 2023, dự báo kinh tế Trung Quốc sẽ có sự phục hồi mạnh mẽ nhờ các chính sách phù hợp cũng như sự nới lỏng kiểm soát dịch bệnh. Theo đó, các ngành như du lịch, hàng không, bán lẻ, logistics, sản xuất công nghiệp sẽ có triển vọng phục hồi nhanh chóng.
Không quá khó để nhận thấy những dự báo lạc quan trên đều có cơ sở. Hiện nay, động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở Trung Quốc vẫn là tiêu dùng, đầu tư và xuất khẩu. Trong giai đoạn thực hiện chiến lược zero-covid vừa qua, chỉ số tiêu dùng ở Trung Quốc đã bị sụt giảm nghiêm trọng và tác động trực tiếp đến tăng trưởng kinh tế ở Trung Quốc. Song chính sách mở cửa trở lại mới được công bố vừa qua sẽ là động lực đầu tiên kích cầu nội nhu, theo đó, tốc độ tăng trưởng tiêu dùng dự kiến sẽ tăng từ 0,2% năm 2022 lên 7% năm 2023. Bên cạnh đó, số tiền tiết kiệm “bị dồn nén” của các hộ gia đình được công bố là 15,46 nghìn tỷ nhân dân tệ khi được “giải phóng” sẽ nhanh chóng trở thành động lực tăng chỉ số tiêu dùng ở Trung Quốc. “Kế hoạch thực hiện chiến lược mở rộng nội nhu giai đoạn 2022-2035” được ban hành cuối tháng 12/2022 vừa qua cũng cho thấy quyết tâm kích cầu trong nước của chính phủ Trung Quốc.
Bởi những chỉ dấu này, “Báo cáo Tình hình và triển vọng kinh tế thế giới năm 2023” của Liên Hợp Quốc dự báo Trung Quốc có thể tăng trưởng khoảng 4,8% trong năm 2023[1]. Trong khi đó, các nền kinh tế như Mỹ, châu Âu và thậm chí cả một số nước đang phát triển lại bị đánh giá sẽ chịu tác động tiêu cực bởi lạm phát, giá năng lượng và lương thực tăng cao… Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng dự báo kinh tế Trung Quốc năm 2023 sẽ tăng trưởng 4,4%[2]; Ngân hàng Thuỵ Sĩ (UBS) dự báo tăng trưởng 4,6%[3]; Ngân hàng Mỹ (BOM) dự báo là 5,5%[4]; Ngân hàng Morgan Stanley thậm chí còn đưa ra dự báo là 5,7%[5]. Các dự báo hầu hết đều cho rằng, nền kinh tế Trung Quốc nhiều khả năng sẽ tăng tốc từ Quý II năm nay khi dịch bệnh được kiểm soát và các chính sách hỗ trợ của nhà nước bắt đầu phát huy hiệu quả.
Tuy nhiên, bên cạnh nhiều dự báo lạc quan về nền kinh tế Trung Quốc, vẫn có không ít những lo ngại, ý kiến trái chiều thậm chí đánh giá bi quan về triển vọng kinh tế của Trung Quốc sau giai đoạn mở cửa.
Một số đánh giá cho rằng, tình hình bên ngoài đang diễn biến phức tạp và tác động tiêu cực đến môi trường phát triển nói chung của Trung Quốc. Cạnh tranh Mỹ-Trung có xu hướng nóng lên sau khi Hạ viện Mỹ vừa thông qua việc thành lập “Uỷ ban đặc biệt về Cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc”, cuộc chiến tranh Ukraine vẫn diễn biến phức tạp và dự kiến kéo nền kinh tế của 1/3 các nước trên thế giới rơi vào suy thoái trong năm nay.
Theo GS Xu Minqi (Viện Kinh tế Thế giới, Học viện Thượng Hải, Trung Quốc), khi tăng trưởng thế giới rơi vào suy giảm sẽ tác động tiêu cực đến nền kinh tế Trung Quốc bởi: thứ nhất, với tư cách là nước nhập khẩu năng lượng và lương thực lớn trên thế giới, Trung Quốc sẽ phải đối mặt với áp lực lạm phát nhập khẩu. Thứ hai, khi tăng trưởng của Mỹ và Châu Âu giảm sẽ kéo theo nhu cầu nhập khẩu giảm, điều này tác động tiêu cực đến chỉ số xuất khẩu của Trung Quốc. Ông cho rằng, nền kinh tế của Trung Quốc hiện đang phải đối mặt với một môi trường bên ngoài đầy thách thức[6].
GS Xia Ming, (trường Đại học City, Mỹ) còn cho rằng, Trung Quốc đã dỡ bỏ lệnh phong toả một cách “vội vàng” khi nền kinh tế Trung Quốc chưa thực sự sẵn sàng. Chính bởi vậy, làn sóng covid mới có thể sẽ nhanh chóng lây lan và khiến chính phủ Trung Quốc rơi vào trạng thái mất kiểm soát mới.
Ngoài ra, ba năm thực hiện chính sách zero-covid đã khiến nguồn vốn đầu tư nước ngoài - một trong những đầu tàu của nền kinh tế Trung Quốc đang có xu hướng bị thu hẹp, thậm chí rút khỏi đại lục. Tỷ lệ thất nghiệp ở Trung Quốc trong độ tuổi 16-25 tuổi vẫn ở mức cao hai con số, điều này khiến những chính sách kích cầu của chính phủ dù có mạnh mẽ đến mấy cũng khó có thể “kích cầu” một số lượng lớn người dân đang gặp “khó khăn tạm thời”.
Chính bởi vậy, Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF Kristalina Georgieva cũng cho rằng không loại trừ khả năng nền kinh tế của Trung Quốc năm 2023 còn tồi tệ hơn năm 2022[7].
Tuy nhiên, dù tương lai nền kinh tế Trung Quốc sẽ diễn biến theo chiều hướng nào cũng không thể phủ nhận rằng sự mở cửa trở lại của nền kinh tế Trung Quốc đang thổi một làn gió mới, thổi sức sống vào nền kinh tế đã gần như bị “đóng cửa” trong suốt ba năm qua. Đây là một tín hiệu đáng mừng và phần nào có thể giải toả nỗi lo suy thoái kinh tế toàn cầu trong bối cảnh các nền kinh tế phát triển đều đang tăng trưởng chậm lại.
Hoàng Lan, nghiên cứu viên Viện Biển Đông, Học viện Ngoại giao. Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không đại diện cho quan điểm của đơn vị tác giả đang công tác.
[1] Xem thêm tại https://news.un.org/zh/story/2023/01/1114487
[2] Xem thêm tại http://cacs.mofcom.gov.cn/article/gnwjmdt/db/imf/202302/175640.html
[3] Xem thêm tại https://iccs.org.tw/NewsContent/35
[4] Xem thêm tại https://www.chinatimes.com/newspapers/20230119000190-260203?chdtv
[5] Xem thêm tại http://paper.people.com.cn/rmrbhwb/html/2023-01/28/content_25961142.htm
[6] https://www.sass.org.cn/2023/0116/c1210a499543/page.htm
[7] Xem thêm tại https://info.51.ca/articles/1174111
Trong một vài tháng qua, một số bên liên quan đến tranh chấp Biển Đông có xu hướng “gia tăng minh bạch” các diễn biến thực địa ở Biển Đông, đặc biệt là các động thái của đối phương. Xu hướng này có thể giúp cộng đồng quốc tế gia tăng nhận thức – thông tin về các diễn biến trên biển nhưng có thể là chiến...
Trước sự quấy nhiễu của tàu Trung Quốc đối với các hoạt động dầu khí trên Biển Đông của mình, Malaysia đã phản ứng thầm lặng và nhẹ nhàng về phương thức; song kiên quyết và nhất quán về nguyên tắc
Báo cáo khảo sát tình hình Đông Nam Á thường niên (The State of Southeast Asia) của Viện nghiên cứu Đông Nam Á Yusof Ishak, Singapore (ISEAS) là báo cáo khảo sát uy tín nhất về tình hình điạ chính trị ở Đông Nam Á hiện nay. Mỗi khi công bố, kết quả của các Báo cáo được rất nhiều báo chí, truyền thông...
Ngày 29/9/2022, chính quyền Biden công bố Chiến lược Đối tác Thái Bình Dương, đánh dấu lần đầu tiên Mỹ có một văn bản chiến lược riêng với các nước đảo quốc Thái Bình Dương.
Ngày 27/11/2022, Bộ Ngoại giao Canada lần đầu ban hành bản Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (Ấn – Thái) . Dù có phần muộn hơn các văn bản tương tự của “bạn láng giềng” Mỹ và các đồng minh lịch sử Anh hay Pháp, bản của Canada vẫn có những điểm nhấn nhất định, đem lại “gam màu” mới cho tập hợp...
Ngày 30/1/2022, Sáng kiến Minh bạch Hàng hải (AMTI) thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) Mỹ đăng báo cáo về hoạt động tuần tra của tàu hải cảnh Trung Quốc tại năm thực thể trên Biển Đông. Kết luận của báo cáo có thể minh chứng cho xu hướng đẩy mạnh tần suất hoạt động của hải cảnh trên...