BBC, RFA, RFI - 27/11: Về Hộ chiếu mới của Trung Quốc. Trước việc VN cũng như một số nước khác có tranh chấp chủ quyền lãnh thổ với Bắc Kinh sợ rằng việc đóng dấu visa lên hộ chiếu TQ chẳng khác gì công nhận bản đồ in trên đó, ngày 26/11, Mỹ đã trấn an các nước này là Washington không công nhận bản đồ “sai lạc” in trên hộ chiếu mới của TQ , cho dù đối với họ, về mặt kỹ thuật pháp lý, hộ chiếu mới của TQ vẫn có giá trị. Trả lời câu hỏi liệu việc hải quan Mỹ đóng dấu vào hộ chiếu mới của TQ có phải có nghĩa rằng Mỹ công nhận chủ quyền của TQ, NFN/BNG/Mỹ Victoria Nuland cho rằng việc đóng dấu không có nghĩa là công nhận chủ trương của TQ đối với tranh chấp lãnh thổ, bản đồ “sai lạc” in trên hộ chiếu mới của TQ không được Mỹ chấp nhận và tái khẳng định lập trường của Mỹ tại Biển Đông là vấn đề Biển Đông cần do các bên liên quan ASEAN bàn bạc với TQ, một tấm bản đồ trong hộ chiếu không thể thay đổi được việc này. Tuy nhiên, NFN/BNG Mỹ cũng cho biết bản đồ “sai lạc” in trên hộ chiếu mới của TQ không ảnh hưởng đến việc xin visa hay nhập cư vào Mỹ, vì “xét về mặt kỹ thuật pháp lý, bản đồ này không có ảnh hưởng gì đến tính hợp lệ của hộ chiếu trong việc cấp visa nhập cảnh vào Mỹ”. NFN/BNG Mỹ cũng tuyên bố: “Tôi không chắc là chúng tôi sẽ có dịp thảo luận với phía TQ hay không. Thành thực mà nói, chúng tôi chỉ bắt đầu chú ý đến vấn đề này từ cuối tuần qua, khi hộ chiếu đó bị nhiều nước phản đối. Xuất phát từ quan điểm một số nước coi hộ chiếu mới của TQ là hành động khiêu khích, chúng tôi sẽ trao đổi (với TQ) về việc này, nhưng chỉ là nói về yếu tố kỹ thuật trên hộ chiếu”.

Ngày 27/11, trả lời phỏng vấn của báo Sài Gòn Tiếp Thị, NFN của ĐSQ Mỹ tại VN cũng cho biết Mỹ không xem việc đóng dấu thị thực vào tấm hộ chiếu đang gây tranh cãi này là công nhận tấm bản đồ hình 9 đoạn.

Trong khi đó, Indonesia là nước mới nhất lên tiếng về tấm bản đố này với nhận định TQ cho in bản đồ lên hộ chiếu là không bình thường và sẽ không đạt đựơc mục đích. AP cho biết NT Marty Natalegawa nói rằng chính sách in bản đồ lên hộ chiếu sẽ gây thêm căng thẳng tại Biển Đông và cản trở mọi nỗ lực hòa giải của các nước.

Trong một tin liên quan, ngay sau khi thông tin TQ phát hành hộ chiếu in hình bản đồ có đường 9 đoạn (đường lưỡi bò), trên các trang mạng đã xuất hiện nhiều tiếng nói phẫn nộ của nhiều người Việt về hành động chứng tỏ chủ quyền bao trùm hầu hết Biển Đông của Bắc Kinh. Ngày 25/11, một bản “tuyên bố phản đối nhà cầm quyền TQ in hình “lưỡi bò” “lên hộ chiếu công dân” được lưu truyền trên internet và bước đầu đã thu hút được hàng trăm người ký tên trong đó có nhiều nhân sĩ trí thức nổi tiếng ở trong và ngoài VN. Bản tuyên bố đòi nhà cầm quyền TQ phải tôn trọng luật pháp quốc tế và chủ quyền của các quốc gia có liên quan trên Biển Đông và chấm dứt việc chia rẽ, thao túng các nước ASEAN để cản trở thảo luận về hồ sơ tranh chấp Biển Đông.

+ VOA - 27/11: Biển Đông có nguy cơ trở thành vấn đề Palestine của châu Á. Ông Surin Pitsuwan, Tổng thư ký sắp mãn nhiệm của ASEAN, nói rằng châu Á đang bước vào một giai đoạn “cam go nhất” trong những năm gần đây khi TQ tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ Biển Đông cũng như có đụng độ với VN, PLP và các nước khác trên vùng biển này. Nhà ngoại giao TL nói rằng nếu các nước không tìm cách hóa giải tình thế một cách mạnh mẽ hơn mà vẫn có tiếp tục gây căng thẳng, thì vùng Biển Đông “có thể biến thành một Palestine khác”. Nếu tình hình xấu đi, Biển Đông có thể gây cuộc xung đột bạo lực gây chia rẽ các nước và gây bất ổn toàn bộ khu vực. Ông Pitsuwan cho rằng sự trỗi dậy của TQ cùng với sự chuyển dịch trọng tâm của Mỹ sang châu Á đã đặt các quốc gia ĐNÁ vào tình thế phải chọn lựa.

ASEAN gần đây đã rơi vào tình trạng thiếu đoàn kết khi CPC, một đồng minh của Bắc Kinh và hiện là chủ tịch luân phiên của tổ chức, đã không đứng về phía PLP và VN để đoàn kết đối phó với TQ. Ông Pitsuwan cho rằng bản thân CPC cũng phải tìm cách cân bằng lại mình, và làm những gì nước này phải làm. Ông cũng cho rằng tình thế xấu đi tại vùng Biển Đông là hệ quả của “sự năng động bên trong TQ”, khi Bắc Kinh chú trọng vấn đề chủ quyền lãnh thổ vì sự thay đổi lãnh đạo gần đây, cũng như sự thịnh vượng gia tăng và tiến trình xây dựng nhà nước vẫn tiếp diễn. Nhà ngoại giao này cho rằng cách thức tốt nhất để tránh một cuộc xung đột là ASEAN và TQ phải đạt đồng thuận về một bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông.

+Nhật báo Quảng Tây ngày 27/11 đưa tin, năm 2012, tỉnh Quảng Tây đã có 159 tàu cá được cấp phép đi đánh bắt ở khu vực Trường Sa, trong đó đã có 84 tàu cá đi xuống các ngư trường ở Trường Sa đánh bắt. Tính đến đầu tháng 11/2012, các tàu cá này đã đi đánh bắt 169 lượt, 5.876 ngày và đánh bắt được 8.861,9 tấn hải sản với tổng giá trị 6.523 NDT, tăng hơn so với năm 2011 lần lượt là 33%, 85%, 21% và 17%. Các tàu cá của Quảng Tây đi đánh bắt rộng khắp ở 22 khu vực quanh Trường Sa, trong đó tập trung ở 2 ngư trường chính là phía Nam và phía Tây Trường Sa. Các tàu cá đi đánh bắt ở Trường Sa đều được lắp đặt thiết bị định vị vệ tinh Bắc Đẩu.

Các chuyên gia về nghề cá cho rằng, Đại hội 18 của TQ đã đề ra mục tiêu xây dựng cường quốc biển, Quảng Tây có vùng biển rộng lớn cần đẩy mạnh phát triển nghề cá xa bờ. Ngư trường phía Tây và Tây Nam Trường Sa có giá trị lớn, cần từng bước khôi phục lại phạm vi ngư trường đánh bắt bằng lưới rê và hoạt động đánh bắt thường xuyên ở đây. Đồng thời, TQ cần nghiên cứu xây dựng căn cứ hậu cần nghề cá ở Trường Sa, nhằm đảm bảo cho tàu cá TQ kéo dài thời gian đánh bắt và nâng cao hiệu quả kinh tế.

+Tân Hoa xã ngày 26/11 đăng bài của Cục trưởng Cục Hải dương TQ Lưu Tứ Quý cho rằng, nội hàm của việc xây dựng cường quốc biển của Trung Quốc bao gồm 5 phương diện: nhận thức về biển, lợi dụng biển, sinh thái biển, quản lý biển và vùng biển hài hòa.

Nhận thức về biển là cần tăng cường nghiên cứu khoa học biển, tăng cường đào tạo nhân tài có chuyên môn về biển và tăng cường ý thức biển cho toàn dân tộc.

Lợi dụng biển, cần khai thác và sử dụng biển một cách khoa học, hợp lý. Phát triển kinh tế biển lớn mạnh là dấu mốc quan trọng của văn minh nhân loại tiến bộ, cũng là yêu cầu tất yếu để thực hiện phát triển bền vững môi trường tài nguyên biển. Lợi dụng biển cần tăng cường vai trò định hướng của quy hoạch, cần nâng cao trình độ khai thác và sử dụng biển, cần nâng cao năng lực đánh giá và điều tra biển.

Văn minh sinh thái biển là một bộ phận cấu thành quan trọng không thể thiếu trong việc xây dựng văn minh sinh thái của TQ; cần tự giác đưa việc xây dựng văn minh sinh thái biển vào toàn bộ quá trình xây dựng ở các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội; cần thúc đẩy xây dựng khu thí điểm văn minh sinh thái biển.

Quản lý biển tổng hợp là bảo đảm quan trọng để xây dựng cường quốc biển. Ngoài lực lượng phòng thủ trên biển phù hợp với tình hình đất nước, còn cần phải xây dựng hệ thống quản lý vận dụng tổng hợp các biện pháp hành chính, pháp luật, kinh tế, kết hợp giữa Trung ương và địa phương, giữa việc chính phủ làm chủ đạo và xã hội cùng tham gia. Quản lý biển cần hoàn thiện hệ thống pháp luật, pháp quy về biển; tăng cường quản lý tổng hợp về biển; nâng cao năng lực chấp pháp bảo vệ quyền lợi biển. Trong đó cần hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các lực lượng chấp pháp trên biển, thực hiện “3 lực lượng trong một thể thống nhất” gồm: hải giám, quân đội và ngoại giao. Vững bước thúc đẩy việc xây dựng các đảo, đá trọng điểm ở Hoàng Sa, Trung Sa và Trường Sa.

Xây dựng thế giới hài hòa có nền hòa bình bền vững và cùng thịnh vượng là nguyện vọng chung của nhân dân các nước. Mặc dù nhiệm vụ bảo vệ quyền lợi biển của TQ hết sức nặng nề, nhưng TQ vẫn luôn nỗ lực để các vùng biển trở thành vùng biển hợp tác, hữu nghị và hài hòa; cần thực hiện phương châm ngoại giao biển cùng thắng; cần làm sâu sắc và mở rộng hợp tác song phương và khu vực trong lĩnh vực biển; cần tham gia toàn diện các sự vụ biển quốc tế.

+ BBC - 27/11: Lịch Đài Loan “không có đảo Ba Bình”. Ngày 26/11, Thời báo Đài Bắc (Taipei Times) cho biết lịch năm mới của BNG/ĐL đã không in hình các đảo Ba Bình (Thái Bình) ở Biển Đông và Điếu Ngư Đài (Senkaku) ở Đông Hải, những nơi mà ĐL cũng tuyên bố chủ quyền tại 2 nơi này cùng với TQ, VN và NB.

Lịch hàng năm của Bộ Ngoại giao vốn được coi như công cụ quan trọng để tuyên truyền hình ảnh đất nước cũng như chuyển tải các thông điệp chính trị ra nước ngoài. Vì vậy, Lịch 2013 của bộ này đăng hình ảnh 18 địa điểm ở trong nước cùng danh sách đề cử di sản thế giới và lời giới thiệu về ĐL dài 700 chữ. Cuốn lịch này cũng liệt kê các lãnh thổ chủ quyền của ĐL, nhưng không hiểu vì sao lại “quên” hẳn Ba Bình và Điếu Ngư.

NFN/BNG/ĐL Steve Hsia đổ lỗi cho Vụ Báo chí Quốc tế, vốn chịu trách nhiệm in ấn cuốn lịch này.

+Philippines: Biển Đông (Mạng Phượng Hoàng, Tân Hoa - 27/11): Thiếu tá Armand Balilo, NFN Lực lượng tuần duyên PLP, cho biết tàu BRP Pampanga sẵn sàng được điều động đến bãi cạn Hoàng Nham/Scarborough. Balilo cho biết việc chuẩn bị đã xong, chỉ còn đợi lệnh từ BQP và BNG/PLP. Thuộc lực lượng tuần duyên PLP, chiếc BRP Pampanga là 1 trong 2 tàu của Manila từng đối diện với 100 tàu cá lẫn tàu bán quân sự của TQ ở gần Hoàng Nham/Scarborough. Theo phát ngôn viên Lực lượng tuần duyên PLP, nếu lệnh triển khai được thông qua thì tàu này sẽ phối hợp với tàu của Cục Ngư nghiệp và các nguồn nước (BFAR) để khôi phục đội tuần phòng tại bãi cạn Hoàng Nham/Scarborough. Trong khi đó, 3 tàu công vụ TQ đang thường trực ở đây.

+ Hạ nghị sỹ Philippines thúc giục Bộ Quản lý và Ngân sách cấp vốn ngay lập tức cho xây dựng trường học trên đảo Thị Tứ (gmanetwork.com - 27/11): Ngày 26/11, ông Antonio Tinio, một thành viên Hạ viện PLP đã yêu cầu Bộ Quản lý và Ngân sách triển khai việc cấp 4,3 triệu peso để xây dựng một trường học trên đảo Thị Tứ. Ông Tinio nói rằng thông qua việc xây dựng trường học trên đảo Thị Tứ, thuộc Nhóm đảo Kalayaan (KIG), PLP sẽ cho thế giới thấy rằng PLP thực hiện chủ quyền thực sự đối với công dân của mình ở quần đảo Trường Sa.

Ông Tinio đưa ra lời kêu gọi này trong bối cảnh căng thẳng trở lại giữa PLP và TQ do các tranh chấp lãnh thổ ở Biển Tây PLP (Biển Đông).

Thị trưởng Kalayaan, Ông Eugenio Bito-onon Jr. nói rằng việc xây dựng một trường học mới trên đảo tranh chấp sẽ đảm bảo rằng các cư dân tại đây được hưởng các dịch vụ xã hội của chính phủ và cho rằng việc người PLP sinh sống trên đảo là bằng chứng rõ ràng về chủ quyền của PLP. Ông Eugenio Bito-onon nói thêm rằng Bộ Giáo dục cũng nên gửi ngay cán bộ tới đảo Thị Tứ để bảo đảm chương trình giảng dạy đúng quy chuẩn.

Tháng 6 vừa qua, trường học trên đảo Thị Tứ đã khai giảng, phục vụ cho bảy học sinh mẫu giáo và một học sinh lớp 1. Đảo Thị Tứ được PLP xem là một phần của Thị trấn Kalayaan thuộc tỉnh Palawan.

TQ đã phản đối việc xây dựng trường học của PLP. NFN/BNG/TQ Hồng Lỗi thậm chí còn mô tả việc thiết lập cơ sở giáo dục trên đảo Thị Tứ là một “hoạt động bất hợp pháp có thể vi phạm chủ quyền của TQ”.

Tuy nhiên, Chính phủ PLP cho rằng đảo Thị Tứ, nằm cách 527 km về phía tây của tỉnh Palawan, là một phần của lãnh thổ của PLP.

 

+ GIỚI LÃNH ĐẠO MỚI TRUNG QUỐC SẼ ĐI THEO CON ĐƯỜNG NGOẠI GIAO THẾ NÀO? (Nhật báo Trung Quốc ngày 27/11):  Mọi động thái của TQ đều thu hút sự chú ý rộng rãi bởi TQ là nền kinh tế thứ 2 thế giới. Thế hệ lãnh đạo mới TQ sẽ dẫn dắt TQ đi tới đâu và chính sách thế nào? Đại hội 18 ĐCS/TQ đã đưa ra câu trả lời rõ ràng, không chỉ nhấn mạnh tới đường lối và chính sách đối ngoại lâu dài của TQ mà còn cho thấy sự phát triển mới về ý tưởng ngoại giao của TQ.

(1) TQ tiếp tục chính sách ngoại giao căn bản không đổi. Báo cáo của CT Hồ Cẩm Đào tại Đại hội 18 đã nhấn mạnh TQ sẽ tuân thủ chính sách ngoại giao hòa bình, độc lập, kiên trì theo đuổi con đường phát triển hòa bình và luôn kiên định chiến lược mở cửa cùng thắng, cùng có lợi, đồng thời kiên trì phát triển hợp tác hữu nghị với tất cả các nước dựa trên 5 nguyên tắc cùng tồn tại hòa bình để xây dựng thế giới hài hòa với hòa bình lâu dài và thịnh vượng chung.

Thực tế đã cho thấy đây là những chính sách đúng đắn, phù hợp với điều kiện thực tế cũng như xu hướng phát triển hiện nay của TQ, phản ánh sự ổn định và tính kế thừa trong chính sách đối ngoại TQ. Để đạt được sự phát triển theo cách thức mở, hợp tác, cùng thắng, TQ nỗ lực không ngừng vì môi trường quốc tế hòa bình, trong khi vẫn thúc đẩy và củng cố hòa bình thế giới với sự phát triển của TQ và mở rộng điểm đồng về lợi ích của các bên. Tại Đại hội 18, TQ đã cam kết chính thức về con đường TQ sẽ đi theo.

(2) Một số tuyên bố chính sách thu hút sự chú ý lớn của thế giới không thể hiện bất kỳ sự thay đổi trong chính sách ngoại giao TQ. Báo cáo của CT Hồ tại Đại hội 18 chỉ rõ TQ kiên quyết củng cố chủ quyền, an ninh quốc gia và phát triển các lợi ích, và sẽ không nhượng bộ bất kỳ áp lực bên ngoài nào. Đây cũng là chính sách nhất quán của TQ, chưa bao giờ thay đổi và sẽ không thay đổi trong tương lai. Ngoài ra, TQ tuân thủ con đường phát triển hòa bình không có nghĩa TQ từ bỏ quyền củng cố lợi ích quốc gia.

(3) Nhấn mạnh khái niệm cùng thắng là nhân tố mới trong chính sách đối ngoại của TQ. Khái niệm cùng thắng mà TQ ủng hộ không chỉ là ý tưởng hạn chế trong lĩnh vực kinh tế mà là chiến lược được áp dụng trong tất cả các vấn đề quốc tế. Về kinh tế, TQ ủng hộ lợi ích và phát triển chung. Về chính trị, điều này có nghĩa tôn trọng lẫn nhau và đối xử bình đẳng. Về an ninh, TQ nhấn mạnh an ninh chung, an ninh tập thể và an ninh hợp tác. Về văn hóa, TQ tập trung vào sự cùng tồn tại, đánh giá cao lẫn nhau và sự toàn diện.

Thế giới đang thay đổi và TQ cũng đang thay đổi. Tuy nhiên, cam kết của TQ đối với chính sách ngoại giao nhằm củng cố, thúc đẩy phát triển hòa bình thế giới và theo đuổi tương lai tươi sáng sẽ không đổi.

+ Căng thẳng do ảnh hưởng đến vai trò của Trung Quốc (Cambodia Herld trích ANN - 26/11): Thế giới tập trung chú ý vấn đề bạo lực ở Trung Đông là dễ hiểu nhưng cũng rất quan trọng để có một cái nhìn sát sao hơn về tái cam kết quay lại châu Á của TTh Mỹ Barack Obama và va chạm Trung - Mỹ nhằm dành quyền lực và ảnh hưởng trong khu vực này.

Sự hiện diện quân sự Mỹ trong toàn châu Á làm yên lòng nhiều người đang lo lắng về TQ tăng chi phí quân sự và quả quyết tuyên bố chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông và Biển Hoa Đông. Khắp châu Á có một sự đồng thuận mạnh mẽ chính sách xoay trục về châu Á của Mỹ được công bố từ năm 2012 nhằm để kiềm chế TQ đang trỗi dậy. Washington khẳng định chính sách mới này không liên quan đến việc TQ tăng cường sức mạnh hoặc để lấy lại các căn cứ quân sự của Mỹ trước đây, nhưng đó là tăng cường sự hiện diện quân sự của Mỹ tại PLP và các khu vực khác gần tuyến đường biển quan trọng Biển Đông.

Nhiều người châu Á hoan nghênh quan tâm mới và gia tăng sự hiện diện quân sự của Mỹ trong khu vực. Nhưng nhiều người cũng không muốn vướng vào nguy hiểm dẫn đến chiến tranh giữa hai siêu cường quan trọng nhất thế giới là do:

Trước hết, mối quan hệ tốt đẹp giữa các nền kinh tế lớn thứ nhất và thứ hai thế giới là cực kỳ quan trọng cho sự ổn định châu Á cũng như nền hòa bình thế giới.

Thứ hai, trong khi có thể thích sự bao bọc quân sự ấm áp của Mỹ, hầu hết các nước châu Á phụ thuộc rất lớn vào thị trường TQ đặc biệt là đối với xuất khẩu hàng hóa và dành lấy đầu tư.

Thứ ba, trong khi sẵn sàng thảo luận, tham khảo ý kiến ​​và hợp tác với các đối tác của họ, 10 nước ĐNÁ muốn bảo đảm vai trò ASEAN là “trung tâm” kiểm soát hướng tương lai của khu vực.

Đối với trò chơi quyền lực mới ở châu Á, xem chuyến thăm của TTh Obama đến Myanmar và dự Hội nghị thượng đỉnh Đông Á tại CPC như một xác nhận tầm quan trọng chiến lược của châu Á, một dấu hiệu mạnh mẽ về ý định của Mỹ đóng một vai trò lớn hơn trong khu vực. Tuy nhiên, Obama cũng đã nhanh chóng đối mặt với thực tế khó khăn là sẽ làm gì để chống lại ảnh hưởng của TQ trong khu vực. Ông được chào đón hô vang tên mình ở TL và Myanmar, nhưng lại nhận được một buổi tiếp tân im hơi lặng tiếng hơn ở CPC - một đồng minh trung thành của TQ.

Các nhà lãnh đạo ASEAN đưa ra đề nghị thành lập một khối thương mại mới gọi là Đối tác kinh tế khu vực toàn diện (RCEP) hoặc ASEAN+6 được xem như là đối thủ của một sáng kiến ​​thương mại xuyên Thái Bình Dương của Mỹ (TPP), trong đó không bao gồm TQ - các nhà kinh tế cho là nhằm để kiềm chế TQ. Còn TQ lên tiếng ủng hộ mạnh mẽ cho sáng kiến RCEP.

Cũng không dễ dàng gì cho TQ, khi đưa ra lập trường cứng rắn trong các tranh chấp Biển Đông với với nước ĐNÁ về quyền sở hữu đảo trực tiếp chống lại đồng minh của Mỹ là PLP, VN; trong khi Brunei, ĐL và Malaysia cũng đưa ra tuyên bố chủ quyền một phần. CPC khẳng định ASEAN đã có sự đồng thuận, không muốn “quốc tế hóa” vấn đề Biển Đông, có nghĩa là Mỹ và các nước khác có lợi ích liên quan đến an ninh biển - một tuyến đường thương mại nhộn nhịp nhất thế giới sẽ không có tiếng nói trong nguyên tắc liên quan vùng biển này. Nhưng PLP, Singapore, Brunei, Indonesia và VN của ASEAN cho biết họ muốn sớm khởi động đàm phán chính thức với TQ về COC để có thể làm giảm nguy cơ xung đột trên biển. TQ ngần ngại cho rằng không vội gì.

TTh Obama kêu gọi các nhà lãnh đạo châu Á giảm căng thẳng ở Biển Đông và Biển Hoa Đông do tranh chấp lãnh thổ, nhưng dừng lại việc ủng hộ các đồng minh NB, PLP và VN, có thể không muốn tiếp tục đối kháng với TQ trong thời điểm thay đổi lãnh đạo.

Khối ASEAN tại CPC rõ ràng minh họa sự khó khăn trong việc xây dựng một sự đồng thuận khu vực ĐNÁ làm thế nào để đối phó với một TQ ngày càng quyết đoán. Họ cũng nêu lên làm thế nào nếu như không được kiểm soát sự cạnh tranh Trung - Mỹ có thể có nguy cơ căng thẳng leo thang trong khu vực.

Cạnh tranh Mỹ - Trung đang có những ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống chính trị thế giới, Đông Nam Á, trong đó Thái Lan, không phải là ngoại lệ. Sự trung dung, cân bằng ngoại giao, chính trị là bước đi đàm bảo cho nền hòa bình, ổn định khu vực.

Tổng hợp