27/03/2016
Những nỗ lực của Philippines vận động cộng đồng quốc tế và kêu gọi Trung Quốc tuân thủ phán quyết của PCA cho thấy Philippines khá vững tin về phán quyết cuối cùng của tòa. Điều gì khiến Philippines tự tin như vậy?
Trong bối cảnh vụ kiện Philippines-Trung Quốc về Biển Đông đang dần đến hồi kết khi Tòa Trọng tài thường trực (PCA) có thể sẽ ra phán quyết cuối cùng vào tháng 5/2016, Philippines đang tích cực vận động cộng đồng quốc tế và kêu gọi Trung Quốc tôn trọng phán quyết cuối cùng của tòa. Tổng thống Philippines Benigno Aquino tại Hội nghị cấp cao đặc biệt Mỹ-ASEAN diễn ra vào giữa tháng 2/2016 tại California (Mỹ) đã kêu gọi cộng đồng quốc tế ủng hộ phán quyết của PCA. Ngoại trưởng Philippines sau đó khẳng định Philippines đang kêu gọi Trung Quốc tôn trọng phán quyết sắp tới của tòa và nhấn mạnh thêm rằng “nếu Trung Quốc không đáp ứng lời kêu gọi tập thể thì Trung Quốc đang coi mình đứng trên cả luật pháp.”
Những nỗ lực của Philippines vận động cộng đồng quốc tế và kêu gọi Trung Quốc tuân thủ phán quyết của PCA cho thấy Philippines khá vững tin về phán quyết cuối cùng của tòa . Điều này xuất phát từ ít nhất ba lý do sau:
Thứ nhất, Philipines đã chuẩn bị rất kỹ cho vụ kiện. Về thủ tục, việc Philippines lựa chọn kiện Trung Quốc qua tòa trọng tài là một biện pháp hòa bình và qua đó khẳng định vị thế bình đẳng với Trung Quốc trước pháp luật quốc tế. Philippines chứng tỏ nước này đang thực hiện nghĩa vụ và quyền lợi của nước thành viên Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS). Điều 287 của UNCLOS quy định rõ khi ký hay phê chuẩn Công ước hoặc tham gia Công ước, hay ở bất kỳ thời điểm nào sau đó, một quốc gia được quyền tự do lựa chọn, dưới hình thức tuyên bố bằng văn bản, một hay nhiều biện pháp để giải quyết tranh chấp liên quan đến việc giải thích hay áp dụng công ước, bao gồm: (i) Tòa án công lý của Liên hiệp quốc (ICJ), (ii) Tòa án quốc tế về Luật biển (ITLOS), (iii) Tòa trọng tài theo Phụ lục VII, và (iv) Tòa án trọng tài đặc biệt.
Điều 287 cũng quy định nếu hai quốc gia tranh chấp không thống nhất về phương pháp giải quyết tranh chấp thì tranh chấp sẽ được giải quyết bằng Tòa trọng tài theo Phụ lục VII.
Ngoài ra, thực tiễn xét xử của tòa án quốc tế cho thấy sự vắng mặt (từ chối tham gia vụ kiện) của bên bị đơn không loại trừ thẩm quyền xét xử và không ảnh hưởng đến phán quyết của tòa. Trong vụ kiện Nicaragua-Mỹ (1984-1986), Tòa án Công lý quốc tế đã xử Nicaragua thắng dù Mỹ không tham gia và không chấp nhận. Do đó, Trung Quốc quyết định không tham gia vào vụ kiện không làm mất đi thẩm quyền của PCA và cũng không ảnh hưởng đến phán quyết của tòa.