Tình hình nổi bật

Báo Tencent (Trung Quốc) ngày 8/7 dẫn nguồn tin nước ngoài cho biết, ngày 1/7 vừa qua, tàu hải cảnh Trung Quốc mang số hiệu 5402 đã rời cảng Tam Á (Hải Nam) đi vào Biển Đông, ngày 2/7 đến Đá Subi thuộc Quần đảo Trường Sa, ngày 4/7 đi vào khu vực Bãi Tư Chính. Sáng 4/7, tàu hải cảnh 5402 đã đi ngang qua mỏ Lan Tây của Việt Nam, vị trí gần nhất chỉ cách mỏ Lan Tây 1,52 hải lý. Mỏ khí Lan Tây thuộc Lô dầu khí 06.01 bể Nam Côn Sơn, nằm trong phạm vi “đường 9 đoạn”. Đây là mỏ khí do Việt Nam liên doanh với nhiều nước khai thác, trong đó Công ty Dầu khí thiên nhiên Ấn Độ (ONGC) nắm giữ 45% cổ phần, Công ty Dầu mỏ Nga nắm giữ 35% cổ phần, Tập đoàn Thăm dò và Khai thác Dầu khí Việt Nam (PVEP) chỉ nắm giữ 20% cổ phần. Mỏ khí Lan Tây đi vào hoạt động từ tháng 11/2002, khí thiên nhiên khai thác được vận chuyển vào đất liền Việt Nam thông qua hệ thống đường ống do Tập đoàn BP (Anh) và Tập đoàn ConocoPhillips (Mỹ) xây dựng từ đầu thập niên 2000.

RFI đưa tin ngày 8/7, trong Hội nghị thường niên về chính sách an ninh khu vực (ASPC) lần thứ 17 (trực tuyến), Thứ trưởng Quốc phòng, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nhấn mạnh: “An ninh mạng, an ninh bán đảo Triều Tiên, an ninh biển, trong đó an ninh Biển Đông đang là điểm nóng khu vực. Vì thế phải xây dựng niềm tin, giải quyết mọi khúc mắc bằng hòa bình, vì lợi ích quốc gia và thế giới”. Thứ trưởng Bộ Quốc phòng phụ trách đối ngoại Nhật Bản Nishida Yasunori cho rằng những thay đổi hiện trạng đơn phương là không thể chấp nhận, gây ảnh hưởng tới nỗ lực hợp tác của các quốc gia trong khu vực trong bối cảnh dịch COVID19. Ông Guillaume Décot, quan chức thuộc Cơ quan hành động đối ngoại Liên minh Châu Âu kêu gọi các bên không sử dụng vũ lực, tránh gây gia tăng căng thẳng khu vực và ủng hộ quan điểm của ASEAN về thiết lập trật tự và quản trị biển dựa trên luật lệ.

Chính phủ Mỹ ngày 9/7 phê duyệt bán 105 máy bay chiến đấu F-35 cho Nhật Bản với tổng trị giá ước tính 23,11 tỷ USD. Theo thông cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ, Nhật Bản đã đề nghị mua 63 chiếc F-35A (phiên bản truyền thống) và 42 chiếc F-35B (phiên bản cất cánh ngắn và hạ cánh thẳng đứng sử dụng cho các tàu sân bay). Thông cáo nhấn mạnh: "Hỗ trợ Nhật Bản phát triển và duy trì năng lực phòng vệ vững mạnh và hiệu quả là việc làm có ý nghĩa sống còn đối với lợi ích quốc gia của Mỹ." Ngoài Nhật, Mỹ cũng duyệt gói nâng cấp tên lửa đất đối không Patriot trị giá 620 triệu USD cho Đài Loan (lần thứ 7 Chính quyền Trump bán vũ khí cho Đài Loan).

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Nhậm Quốc Cường ngày 9/7 trả lời phóng viên về việc ngày 2/7 Bộ Quốc phòng Mỹ chỉ trích quân đội Trung Quốc tiến hành diễn tập quân sự tại quần đảo Hoàng Sa: “Đây là hoạt động thường kỳ nằm trong kế hoạch huấn luyện hàng năm, mục đích nhằm nâng cao năng lực phòng vệ trên biển của quân đội Trung Quốc. Hoạt động huấn luyện này không nhằm vào bất cứ mục tiêu hay quốc gia cụ thể nào. Bộ Quốc phòng Mỹ đã bất chấp sự thật, đổi trắng thay đen, chia rẽ quan hệ các nước trong khu vực nhằm trục lợi cho mình, Trung Quốc hết sức bất bình và kiên quyết phản đối việc làm này”.

Chính quyền Trump ngày 9/7 đã có hành động trừng phạt đối với một số quan chức Trung Quốc về vấn đề nhân quyền ở Tân Cương: Hạn chế thị thực và chặn tài sản của Trần Toàn Quốc (Bí thư Đảng ủy Tân Cương), Chu Hải Luân (Bí thư Ủy ban Chính trị và Pháp lý Tân Cương), và Vương Minh Sơn (Bí thư Cục Công an Tân Cương). Theo Olivia Enos, Quỹ Di sản, trong quá khứ Mỹ thường né tránh trừng phạt các quan chức Trung Quốc, do đó bước đi bây giờ là một điều đáng lưu ý.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus ngày 9/7 hoan nghênh cam kết của Trung Quốc tham gia đàm phán kiểm soát vũ khí giữa 2 nước. Mỹ khuyến nghị Trung Quốc sớm gặp Nga để chuẩn bị đàm phán kiểm soát vũ khí 3 bên. “Đã đến lúc đối thoại giữa ba cường quốc vũ khí hạt nhân lớn nhất nhằm ngăn chặn một cuộc chạy đua vũ trang mới”. Đáp lại, Đại sứ quán Trung Quốc ở Washington cho biết Bắc Kinh “không hứng thú” với bất kỳ cuộc đàm phán nào với Mỹ và Nga về vấn đề này.

Các đại biểu tại Hội nghị trực tuyến Quan chức Quốc phòng cấp cao các nước ASEAN mở rộng ngày 7/7 hoan nghênh Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36 vừa qua, trong đó, các lãnh đạo ASEAN khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì, thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, bảo đảm Biển Đông là một vùng biển hòa bình, ổn định và thịnh vượng; nhấn mạnh tầm quan trọng của thực hiện đầy đủ, hiệu quả DOC, sớm xây dựng COC hiệu quả và thực chất, phù hợp luật pháp quốc tế gồm UNCLOS 1982.

Góc nhìn Quốc tế

+ Mỹ:

Tờ Foreign Policy ngày 9/7 đánh giá việc Mỹ triển khai 2 tàu sân bay diễn tập tại Biển Đông một phần nhằm đáp ứng lời kêu gọi từ các đồng minh khu vực trước hành vi của Trung Quốc. Randall Schriver, cựu Trợ lý BTQP Mỹ, cho biết các nước đồng minh của Mỹ đã báo cáo về sự gia tăng các mối đe dọa từ hải quân Trung Quốc và lực lượng hải cảnh Trung Quốc trên biển. Tàu Trung Quốc thường xuyên bám sát và đe doạ các tàu đi qua vùng biển quốc tế. Việc Mỹ tăng hoạt động diễn tập xuất phát từ yêu cầu của các nước khu vực, cụ thể là Đài Loan và Việt Nam, ngoài ra còn do việc Philippines gần đây quan tâm hơn tới vấn đề Biển Đông. Một cựu quan chức Quốc phòng khác cũng cho biết "Trung Quốc đang gia tăng sức ép trên tất cả các mặt trận. Tôi lo ngại rằng đến một thời điểm nào đó, tình hình sẽ vượt quá tầm kiểm soát".

+ Nhật Bản:

Giáo sư Yoichiro Sato, Đại học Ritsumeikan Asia Pacific ngày 8/7 nhận định Trung Quốc sẽ không thiết lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) ở Biển Đông vì: (i) Ưu tiên quan trọng nhất của Trung Quốc là đảm bảo ổn định chính trị nội bộ (thách thức lớn nhất đối với Tập Cận Bình là một đợt COVID-19 thứ hai trong bối cảnh nền kinh tế đã suy yếu); (ii) Trung Quốc không muốn các nước láng giềng đều đừng về phía Mỹ; (iii) Không muốn Mỹ tiếp tục gia tăng hiện diện ở khu vực.

Bản PDF tại đây

@Viện Biển Đông - Học viện Ngoại giao

"Bản tin ngày Nghiên cứu Biển Đông" được soạn thảo từ các tài liệu công khai nhằm tổng hợp thông tin giúp bạn đọc. Các thông tin trong Bản tin không phản ánh quan điểm của Viện Biển Đông. Ban biên tập không chịu trách nhiệm đối với sự thay đổi về nội dung của tin gốc cũng như đường dẫn kèm theo đến các tin gốc.

Mọi đóng góp ý xin gửi vào email: scsi@dav.edu.vn