21/11/2014
Ngày 17/11/2014, ngày làm việc đầu tiên của Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 6 do Học viện Ngoại giao, Quỹ Hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông và Hội Luật gia Việt Nam phối hợp tổ chức đã kết thúc với 13 bài tham luận, trên 30 ý kiến thảo luận.
Trong ngày làm việc đầu tiên, các đại biểu tham dự hội thảo và các học giả đã đi sâu phân tích các nhân tố tác động tới tình hình Biển Đông, vai trò của các lực lượng hoạt động trên biển đối với an toàn và an ninh hàng hải trong khu vực, hiện trạng tranh chấp trên Biển Đông và chính sách của các bên liên quan.
Phân tích các nhân tố tác động đến tình hình Biển Đông gần đây, các học giả nhận định có bốn nhân tố lớn sau: Thứ nhất là sự thay đổi trong tính toán của một số nước về lợi ích chiến lược của các bên và cán cân sức mạnh giữa các quốc gia. Thứ hai là sự gia tăng của chủ nghĩa dân tộc ở tất các bên tranh chấp, trong đó có chủ nghĩa dân tộc cực đoan ở một số nước. Thứ ba là sự cạnh tranh ảnh hưởng và tập hợp lực lượng giữa các cường quốc. Và thứ tư là sự bất đồng trong việc việc lý giải và áp dụng luật pháp quốc tế tại Biển Đông.
Đánh giá về tình hình Biển Đông gần đây và chính sách của các bên liên quan, nhiều học giả cho rằng sự gia tăng về số lượng và cường độ hoạt động của các lực lượng quân sự và bán quân sự tại Biển Đông dẫn tới tình hình căng thẳng tại Biển Đông trong thời gian gần đây. Nhiều học giả cảnh báo, việc Trung Quốc mở rộng bồi đắp quy mô lớn các bãi đá ở Trường Sa sẽ làm “thay đổi cuộc chơi”, làm gia tăng yêu sách, gia tăng cạnh tranh nước lớn và nguy cơ xung đột tiềm tàng ở Biển Đông.
Theo các học giả, sự gia tăng căng thẳng gần đây tại Biển Đông không chỉ có khả năng tác động tiêu cực tới việc bảo tồn và phát triển các nguồn tài nguyên biển tại khu vực mà còn đe dọa an ninh các tuyến đường hàng hải quốc tế qua Biển Đông. Về vấn đề này, có học giả cảnh báo nghịch lý, trong khi cộng đồng khu vực rất nỗ lực tránh để xảy ra xung đột, một số nước lại đang tạo ra các căng thẳng ở mức độ thấp vì tin rằng chừng nào chưa có đối đầu trực diện thì tình hình vẫn còn nằm trong tầm kiểm soát. Đây là dấu hiệu rất nguy hiểm vì Biển Đông còn thiếu vắng một Bộ Quy tắc ứng xử hoặc một Điều ước quản lý va chạm, xung đột trên biển có tính ràng buộc pháp lý.
Tuy nhiên, các học giả cũng nhận định rằng, bên cạnh các yếu tố làm phức tạp thêm tình hình khu vực, có hai yếu tố giúp thúc đẩy hợp tác tại Biển Đông mà các bên cần phát huy là (1) nhu cầu đối với tài nguyên thiên nhiên để phát triển kinh tế bao gồm việc đảm bảo năng lượng, quản lý và phát triển các nguồn hải sản; (2) bảo vệ an ninh, an toàn, tự do hàng hải trên các tuyến đường vận tải biển quốc tế. Biển Đông là một biển nửa kín với nguồn tài nguyên phong phú, trữ lượng cá dồi dào, đặc biệt trong đó có những loài cá di cư và sinh sống trong vùng biển của nhiều quốc gia. Biển Đông cũng là nơi giao thoa của những tuyến đường hàng hải tấp nập trên thế giới, có vai trò chiến lược đối với sự phát triển và thịnh vượng kinh tế của các quốc gia trong khu vực và tác động tích cực đến kinh tế toàn cầu. Đây là những tiền đề để các quốc gia thúc đẩy hợp tác, xây dựng lòng tin, duy trì môi trường hòa bình, ổn định và thịnh vượng tại khu vực Biển Đông. Các lĩnh vực được các học giả nhấn mạnh cho triển vọng hợp tác là nghề cá, bảo vệ môi trường biển, an ninh, an toàn hàng hải và tìm kiếm cứu nạn trên biển.
Nhiều học giả đánh giá cao nỗ lực thiết lập đường dây nóng giữa các bên ở Biển Đông; tuy nhiên, cho rằng việc thiết lập đường dây nóng cần kết hợp với cơ chế thực hiện cụ thể nhằm đưa đường dây nóng vào hoạt động hiệu quả. Một số ý kiến đề xuất xây dựng Quy chế sử dụng Đường dây nóng với việc xác định rõ quy trình liên lạc, xử lý thông tin giữa người gọi và người nhận; thiết lập cơ chế “trực đường dây nóng” và các kênh kết nối “đường dây nóng” giữa các lực lượng khác nhau có mặt trên thực địa...
Với chủ đề “Hợp tác vì An ninh và Phát triển ở Khu vực,” Hội thảo lần này là sự tiếp nối các nỗ lực tăng cường trao đổi, tìm hiểu quan điểm giới học giả và tư vấn chính sách trong và ngoài khu vực quan tâm đến vấn đề Biển Đông nằm trong chuỗi Hội thảo quốc tế hàng năm về Biển Đông do Học viện Ngoại giao và Hội Luật gia Việt Nam chủ trì từ 2009. Hội thảo có sự tham gia của hơn 200 chuyên gia, học giả trong nước và quốc tế đến từ các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á, Mỹ, Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, Ấn Độ, Anh, Pháp, Ý và Bỉ. Ngày mai, Hội thảo sẽ tiếp tục với bốn phiên thảo luận về quy định pháp luật quốc tế điều chỉnh về quy chế của lãnh thổ, vùng biển và vùng trời, các yêu sách tại Biển Đông và giải quyết tranh chấp biển; và các biện pháp xây dựng lòng tin và ngăn ngừa xung đột hàng hải./.
Theo Quỹ Hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông (FESS)
Sau hai ngày làm việc tích cực với gần 40 tham luận với hơn 80 ý kiến thảo luận, Phiên Bế mạc kết thúc bằng những đánh giá vắn tắt về nội dung làm việc của Hội thảo, trên cơ sở đó đưa ra các nhận định, xu hướng về tình hình Biển Đông thời gian tới. Bài phát biểu bế mạc của Đại sứ Đặng Đình Quý, Giám...
Trong khi chờ đợi một giải pháp cuối cùng cho tranh chấp Biển Đông, việc kiềm chế xung đột và giữ nguyên hiện trạng là hướng đi tạm thời nhằm giữ ổn định khu vực thông qua các cơ chế hợp tác như chia sẻ thông tin, hợp tác bảo vệ môi trường biển, xây dựng lòng tin và một số mô hình hợp tác khác, đây chính...
Tự do và an toàn hàng hải, điều chỉnh các yêu sách phù hợp với Luật biển Quốc tế, vấn đề phân xử bằng Tòa án quốc tế các tranh chấp và hiệu lực pháp lý của quần đảo Hoàng Sa cũng như triển vọng quản lý tranh chấp đối với quần đảo Hoàng Sa sẽ là những chủ đề thảo luận chính trong phiên này.
Phiên thảo luận tập trung phân tích các khía cạnh pháp lý như: quy chế vùng Đặc quyền Kinh tế, hoạt động xây dựng...Ngoài ra các diễn giả cũng đúc kết các bài học pháp lý cho vấn đề Biển Đôg thông qua các vụ phân phân định biển gần đây trên thế giới và phân tích hệ lụy từ Vùng Nhận dạng Phòng không của...
Với chủ đề "Quan hệ Quốc tế và Trật tự Biển ở Biển Đông", phiên này sẽ mô tả và phân tích sự cạnh tranh chiến lược của các cường quốc và chủ thể lớn tại Biển Đông, mối quan hệ giữa phụ thuộc kinh tế và tranh chấp chủ quyền, các kịch bản về sự bất ổn chiến lược tại các vùng biển trong khu vực.
Cân bằng giữa lợi ích quốc gia và khu vực, quản lý và hợp tác để giảm bớt xung đột là một số nội dung chính trong Phiên Ba: "Tình hình Chung ở Biển Đông và Chính sách của các Bên Liên quan".