Bản tin tuần Biển Đông (11/01-17/01/2025)

TIÊU ĐIỂM:

1. Truyền thông cho biết Philippines có kế hoạch nâng cấp cơ sở hạ tầng trên đảo Thị Tứ.
2. Tàu chiến Mỹ và Canada tập trận chung Noble Wolverine ở Biển Đông.
3. Philippines gửi Công hàm Ngoại giao phản đối hoạt động hải cảnh Trung Quốc tại Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham.
4. Trung Quốc và Indonesia lần đầu họp cấp cao lực lượng cảnh sát biển.
5. Mỹ công bố Báo cáo về việc Trung Quốc sử dụng chính sách không công bằng trong lĩnh vực hàng hải, hậu cần và đóng tàu toàn cầu.

THỰC ĐỊA

Truyền thông cho biết Philippines có kế hoạch nâng cấp cơ sở hạ tầng trên đảo Thị Tứ

Ngày 11/1, SCMP đưa tin Philippines nâng cấp cơ sở hạ tầng trên đảo Thị Tứ (quần đảo Trường Sa). Theo đó, ngân sách hàng năm mới nhất của Philippines phân bổ 1,65 tỷ peso (27 triệu USD) để phát triển sân bay (mở rộng đường băng duy nhất trên đảo Thị Tứ lên 1,5 km và duy trì hoạt động của biến thể của tiêm kích F-16, máy bay chiến đấu và vận tải hạng nhẹ) và 300 triệu peso để xây dựng cảng trú ẩn tại đảo Thị Tứ. Ngoài ra, Philippines cũng phân bổ hơn 1 tỷ peso cho một cơ sở cảng trú ẩn khác trên đảo Vĩnh Viễn, cách đảo Thị Tứ khoảng 160 km về phía Đông.

Tàu chiến Mỹ và Canada tập trận chung Noble Wolverine ở Biển Đông

Từ 8 đến 11/1, tàu hải quân Canada HMCS Ottawa và tàu khu trục Mỹ USS Higgins tập trận chung Noble Wolverine tại Biển Đông, thực hiện huấn luyện tác chiến chống tàu ngầm. Trong quá trình này, một số tàu hải quân Trung Quốc bám sát tàu Canada khi tàu Canada di chuyển gần Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham.

CHÍNH TRỊ-NGOẠI GIAO

Philippines, Mỹ và Nhật Bản cam kết hợp tác tăng cường quan hệ ba bên trong lĩnh vực hợp tác kinh tế, hàng hải và công nghệ

Ngày 13/1, lãnh đạo cấp cao Philippines, Mỹ và Nhật Bản hội đàm trực tuyến, cam kết tăng cường hợp tác trong lĩnh vực kinh tế, hàng hải và công nghệ.

• Thông cáo của Nhà Trắng cho biết, ba nước thảo luận về “hành vi nguy hiểm ở Biển Đông” và nhất trí về phối hợp ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương;
• Bộ Ngoại giao Nhật Bản tuyên bố ba lãnh đạo phản đối “nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi nguyên trạng bằng vũ lực” ở Biển Hoa Đông và Biển Đông;
• Văn phòng Tổng thống Marcos cho biết Tổng thống Biden khen ngợi lãnh đạo Philippines về cách ​​ứng xử với “những hành động hung hăng và cưỡng ép ở Biển Đông”.

Philippines gửi Công hàm Ngoại giao phản đối Trung Quốc về việc tàu hải cảnh 5901 và 3304 hoạt động trong vùng EEZ của Philippines

Ngày 13/1, báo Philstar đưa tin Philippines gửi Công hàm Ngoại giao phản đối hoạt động của hai tàu hải cảnh Trung Quốc (CCG) tại khu vực Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham. Các tàu CCG 5901 và 3304 được cho là thay phiên hoạt động cách bờ biển tỉnh Zambales từ 70 đến 90 hải lý. Chính phủ Philippines khẳng định thực hiện các biện pháp hòa bình để yêu cầu tàu Trung Quốc rời khỏi khu vực.

Phản hồi về vấn đề này, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn tuyên bố các hoạt động tuần tra và thực thi pháp luật của CCG tại “các vùng biển liên quan” là hợp pháp, đồng thời kêu gọi Philippines ngừng đưa ra “cáo buộc ác ý”. Báo chí cho biết sau khi nhận công hàm phản đối từ Philippines, CCG tiếp tục tổ chức tuần tra tại khu vực Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham.

AN NINH-QUỐC PHÒNG

Hải cảnh Trung Quốc và Cảnh sát biển Indonesia lần đầu họp cấp cao về hợp tác an ninh biển

Ngày 11/1, SCMP đưa tin CCG và Cảnh sát biển Indonesia lần đầu tiên tổ chức họp cấp cao tại Bắc Kinh, thảo luận thiết lập cơ chế họp định kỳ ở mọi cấp độ, triển khai thăm cảng và xây dựng năng lực giữa hai bên.

Trong khuôn khổ chuyến thăm, đoàn đại biểu Indonesia tới thăm trụ sở đơn vị hải cảnh tại Quảng Châu. Dự kiến vào năm 2025, hai nước sẽ tổ chức Đối thoại cấp Bộ trưởng để thảo luận thêm về các lĩnh vực quân sự và ngoại giao.

Bộ Tư lệnh Chiến khu Đông PLA dự kiến thăm Nhật Bản trong tháng 1 

Ngày 13/1, Bộ Quốc phòng Trung Quốc thông báo phái đoàn Bộ Tư lệnh Chiến khu Đông thuộc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) sẽ thăm Nhật Bản vào giữa tháng 1. Trong chuyến đi, phái đoàn gặp gỡ lãnh đạo Bộ Quốc phòng Nhật Bản, Bộ Tham mưu của Lực lượng Phòng vệ và thăm các đơn vị quân đội liên quan. Đây sẽ là chuyến thăm thứ hai của Bộ Tư lệnh Chiến khu Đông tới Nhật Bản trong hai tháng qua.

KINH TẾ-CÔNG NGHỆ

Mỹ công bố Báo cáo về việc Trung Quốc sử dụng chính sách không công bằng trong lĩnh vực hàng hải, hậu cần và đóng tàu toàn cầu

Ngày 16/1, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) công bố Báo cáo về việc Trung Quốc sử dụng các chính sách không công bằng để thống trị lĩnh vực hàng hải, hậu cần và đóng tàu toàn cầu. Báo cáo đưa ra lý do Trung Quốc đạt vị thế này do tạo rào cản cho doanh nghiệp nước ngoài, ép buộc chuyển giao công nghệ, đánh cắp sở hữu trí tuệ và áp phí lao động thấp.

Trung Quốc hiện chiếm hơn 50% thị phần ngành đóng tàu toàn cầu, tăng từ 5% năm 2000, nhờ các khoản trợ cấp lớn từ chính phủ. Trong khi đó, Mỹ chỉ còn 20 xưởng đóng tàu, chiếm dưới 1% thị phần, giảm mạnh từ hơn 300 xưởng vào đầu thập niên 1980. Báo cáo đề xuất chính quyền Trump 2.0 ứng phó bằng các biện pháp gồm áp thuế hoặc áp phí cảng với tàu đóng tại Trung Quốc.

GÓC NHÌN QUỐC TẾ

Didi Kirsten Tatlow: Kỹ sư Trung Quốc phát minh thiết bị cắt cáp ngầm nhanh và rẻ, dùng trong trường hợp khẩn cấp

Ngày 10/1, Newsweek đăng bài của Didi Kirsten Tatlow (Atlantic Council) cho biết kỹ sư Trung Quốc đã có bằng phát minh ra các thiết bị để cắt cáp biển nhanh chóng và ít phí tổn.

• Nhóm kỹ sư Đại học Lishui, tỉnh Chiết Giang (đối diện Đài Loan) đã phát minh thiết bị cắt cáp ngầm “kiểu kéo” từ năm 2020.
• Các tàu của Trung Quốc, bao gồm Xing Shun 39, Newnew Polar Bear và Yi Peng 3, đã có mặt tại đúng thời điểm và địa điểm xảy ra các sự cố cáp gần đây trên toàn cầu, bao gồm tại Đài Loan và Biển Baltic.

Hu Bo: Biển Đông 2025 sẽ duy trì trạng thái “đấu nhưng không đổ vỡ, nóng nhưng không nổ”

Ngày 13/1, SCSPI công bố dự đoán của học giả Hồ Ba (ĐH Thanh Hoa) rằng Biển Đông năm 2025 sẽ duy trì trạng thái “đấu nhưng không đổ vỡ, nóng nhưng không nổ”.

• Mỹ dự kiến được duy trì dưới nhiệm kỳ Trump 2.0 nhưng mức độ quan tâm sẽ giảm do (i) Trump tập trung vào nội trị và “thu hẹp toàn cầu”; (ii) Biển Đông không phải ưu tiên (hầu như không được nhắc đến trong chiến dịch tranh cử); (iii) Trump theo đuổi nguyên tắc “giao dịch” với đồng minh, đặc biệt là Philippines.
• Về các nước liên quan, Philippines có thể tiếp tục khiêu khích Trung Quốc nhưng còn yếu về năng lực và ý chí đối đầu. Việt Nam dự kiến tăng cường trang thiết bị và lực lượng sau khi mở rộng các đảo chiếm đóng. Malaysia tiếp tục thúc đẩy khai thác dầu khí tại các khu vực tranh chấp.

Học giả cũng đưa ra ba rủi ro lớn đối với Biển Đông 2025 bao gồm: (i) tính bất định từ chính quyền Trump; (ii) xung đột Trung Quốc-Philippines; (iii) sự cố giữa tàu cá Việt Nam với Trung Quốc. Trong bối cảnh đó, học giả khuyến nghị Trung Quốc cần chuẩn bị cho tình huống xấu nhất và tăng cường phản ứng đối với “cạnh tranh vùng xám”.

Philips Vermonte: Chính sách đối ngoại Indonesia ưu tiên ba thành tố “phát triển”, “tự do”, “chủ động” nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển trong nước

Ngày 13/1, Người phát ngôn Văn phòng Truyền thông Tổng thống Indonesia Philips Vermonte phân tích chính sách đối ngoại của Indonesia dựa trên các thông điệp từ Tổng thống Prabowo và Bộ trưởng Ngoại giao Sugiono. Chính sách này được xây dựng dựa trên ba thành tố chính:

(i) Phát triển: Indonesia nhấn mạnh vai trò của quốc gia đang phát triển ở Nam Bán cầu, đưa mục tiêu thu hẹp khoảng cách giữa các nước phát triển và đang phát triển..

(ii) Tự do, tự chủ chiến lược: Indonesia khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì quyền tự chủ chiến lược khi tham gia vào nhiều cơ chế quốc tế khác nhau, bao gồm cả BRICS, để tăng cường hợp tác kinh tế và linh hoạt cân bằng giữa các cường quốc.

(iii) Chủ động: Indonesia khẳng định vai trò tích cực trong thúc đẩy hòa bình và hợp tác toàn cầu (trong Liên hợp quốc, Indonesia là nước đóng góp lớn thứ năm cho các hoạt động gìn giữ hòa bình; trong ASEAN, Indonesia cam kết vai trò chủ chốt trong tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề như tình hình Myanmar và tranh chấp Biển Đông).