Tóm tắt nội dung chính:
1. Trung Quốc (TQ) sử dụng vòi rồng ít nhất 3 lần đối với các tàu tiếp tế và tàu công vụ của Philippines tại Bãi Cỏ Mây và Scarborough/Hoàng Nham; lần đầu “khám xét tàu” Philippines theo quy định thực thi Luật Hải cảnh mới; tấn công tàu công vụ Philippines, làm bị thường quân nhân của Philippines. NPN BNG Việt Nam 2 lần lên tiếng về căng thẳng ở Bãi Cỏ Mây. Lãnh đạo G7 lần đầu phản đối tàu hải cảnh và dân binh biển TQ hành động nguy hiểm.
2. TQ thực hiện ít nhất 47 tập trận tại Biển Đông và Vịnh Bắc Bộ, giảm 2 cuộc so với cùng kỳ năm 2023 (49 cuộc), tăng 5 cuộc so với 6 tháng đầu năm 2022 (42 cuộc). TQ thử nghiệm trên biển tàu sân bay thứ ba Phúc Kiến (1/5) tại Hoa Đông sau gần 2 năm hạ thủy (tháng 6/2022), đưa vào triển khai các phương tiện thăm dò địa chất và khai thác tài nguyên biển sâu tiên tiến. Theo CSIS, tàu hải quân TQ neo đậu trên 4 tháng tại quân cảng Ream từ tháng 12/2023.
3. Mỹ thực hiện 1 FONOP ở Biển Đông (ít hơn 1 cuộc so với cùng kỳ năm 2023), ít nhất 55 tập trận – diễn tập với các đồng minh và đối tác khu vực (ít nhất 12 cuộc ở Biển Đông), giảm nhẹ so với cùng kì 2023 (73 cuộc) và 6 tháng cuối năm 2023 (60 cuộc). Mỹ - Nhật - Úc - Philippines lần đầu tiên tập trận chung ở Biển Đông. Đông Nam Á có 23 cuộc tập trận và diễn tập với với các đối tác, ít hơn 1 cuộc so với cùng kỳ 2023, đa số diễn ra ở khu vực Biển Đông hoặc xung quanh Biển Đông.
4. Tuyên bố của Chủ tịch của Lào tại Hội nghị hẹp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN 2024 lược bỏ một số ý về vấn đề Biển Đông so với Tuyên bố tương tự của Indonesia năm 2023 và Thông cáo báo chỉ chung Hội nghị Bộ trưởng ASEAN lần thứ 56 tháng 7/2023: trong các vấn đề quan ngoại bỏ các diễn biến và sự cố nghiêm trọng, bỏ tầm quan trọng của “không quân sự hóa”, không đề cập đến việc khẳng định luật pháp quốc tế bao gồm UNCLOS, không giữ các ý như kêu gọi các bên hợp tác giúp Biển Đông thành vùng biển hòa bình ổn định hay nhu cầu tìm ra các chiến lược/cách tiếp cận mới để tăng tốc đàm phán CỌC. Cảnh sát biển ASEAN nhất trí tăng cường hợp tác tại Diễn đàn Tuần duyên ASEAN 2024.
5. Nhận chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Nga Putin, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định Việt Nam sẵn sàng tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của Liên doanh Vietsovpetro cũng như các doanh nghiệp dầu khí Nga mở rộng hoạt động ở Việt Nam. Malaysia tiếp tục xuất khẩu LNG thứ 5 thế giới.
6. Trung - Nhật - Hàn nối lại họp cấp cao sau 5 năm. Mỹ - Nhật - Philippines lần đầu tổ chức Thượng đỉnh tại Mỹ bàn về thúc đẩy điều phối hợp tác an ninh, kinh tế trong khu vực. G7 và Hàn Quốc lần đầu công khai quan ngại về biện pháp cưỡng chế tàu hải cảnh TQ áp dụng với Philippines. Nhật Bản nêu quan ngại sâu sắc về các hành động ngụy hiểm và quyết đoán của TQ ở Biển Đông diễn ra nhiều lần, gây bị thương và phá hỏng tàu thuyền của Philippines. Nhật Bản cho Philippines vay ưu đãi 412 triệu USD đóng tàu tuần tra cỡ lớn.
7. Đức triển khai 2 tàu chiến đến ÂĐD - TBD sau lần đầu năm 2021. Pháp lần đầu cử tàu tập trận chung với Mỹ và Philippines. Anh cam kết triển khai tàu sân bay HMS Prince of Wales tới khu vực năm 2025. Ấn Độ chuyên giao hệ thống tên lửa BrahMos đầu tiên cho Philippines và cam kết hỗ trợ Philippines bảo vệ chủ quyền. New Zealand - Philippines đàm phán Thỏa thuận Hỗ trợ hậu cần. Pháp - Philippines đàm phán Thỏa thuận lực lượng thăm viếng.
8. TQ công bố đường cơ sở lãnh hải phía bắc Vịnh Bắc Bộ; ban hành “Quy định về Trình tự Chấp pháp Hành chính của Cơ quan Hải cảnh” áp dụng trong và ngoài vùng biển tài phán của TQ cho phép bắt giữ người nước ngoài. TQ xuất bản cuốn sách “Lịch sử và Chủ quyền ở Biển Đông” để chứng minh hồ sở lưu trữ của Anh và Pháp củng cố cho yêu sách chủ quyền của TQ tại Biển Đông.
9. Philippines đệ trình yêu sách về thêm lục địa ngoài 200 hải lý ở khu vực Biển Đông lên Ủy ban Ranh giới ngoài thềm lục địa của Liên hợp Quốc. Bộ Tư pháp Philippines cho biết Philippines đang xúc tiến các thủ tục để kiện TQ về hành vi gây thiệt hại mỗi trường Biển Đông.
10. Quốc hội Việt Nam biểu quyết thông qua Nghị quyết về Quy hoạch không gian biển quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
