Xem bản tin đầy đủ tại đây
Tóm tắt nội dung chính:
1. TQ mở rộng phạm vi không gian, đối tượng và tăng cường độ, tần suất đối đầu tại BĐ. TQ tiếp tục tiếp cận và ngăn cản hoạt động của PLP tại Bãi Scarborough/Hoàng Nham, Bãi Cỏ Mây, Bãi Sa Bin và Đá Khúc Giác. Hai tàu tuần tra của TQ tấn công tàu cá, bắt giữ ngư dân VN tại Hoàng Sa. TQ điều tàu hải cảnh vào vùng biển Bắc Natuna và được cho là gây rối hoạt động khảo sát của Công ty Dầu khí quốc gia Indonesia.
2. Tập trận quân sự của TQ tại BĐ vượt ba chữ số với chiến thuật và khí tài mới. TQ tăng mạnh tần suất tập trận quân sự tại BĐ với ít nhất 82 cuộc, tăng hơn gấp đôi so với 6 tháng cuối năm 2023 (37 cuộc), trong đó có tập trận ném bom (tại Vịnh Bắc Bộ) và tập trận đầu tiên cùng lúc hai đội hình tàu sân bay Liêu Ninh và Sơn Đông. TQ duy trì tần suất trong cả năm (119 cuộc năm 2024, 86 cuộc năm 2023, 96 cuộc năm 2022).
3. TQ có nhiều bước tiến về quốc phòng trên biển. TQ xây dựng hệ thống ra-đa xung lực và khẩu độ tổng hợp mới tại đảo Tri Tôn, thử nghiệm thành công máy dò tàu ngầm phạm vi 20 km trên BĐ, chế tạo 3 tàu ngầm hạt nhân phóng tên lửa hành trình thế hệ mới và thử nghiệm thành công phương tiện khai thác khoáng sản đáy biển ở độ sâu hơn 4.000 m.
4. Mỹ giảm tần suất một số hoạt động trên BĐ, tăng hiện diện thường trực. Mỹ tiến hành 1 hoạt động tự do hàng hải (FONOP) tại Trường Sa, cả năm có 2 cuộc, ít hơn 2023 (3 lần). Mỹ 1 lần điều tàu sân bay qua BĐ, ít hơn nửa đầu 2024 (3 lượt), cả năm là 4 lượt, thấp hơn 2023 (6 lần). Mỹ tiến hành ít nhất 34 tập trận khu vực, ít hơn nửa đầu 2024 (57) và cùng kỳ 2023 (60). Con số cả năm là 91 cuộc, ít hơn 2023 (133 cuộc). Mỹ 2 lần điều tàu chiến qua eo Đài Loan, hơn cùng kỳ 2023 (1 lần), ít hơn nửa đầu 2024 (3 lần). Mỹ 2 lần điều máy bay P-8A qua eo Đài Loan, nhiều hơn nửa đầu 2024 (1 lần) và bằng cùng kỳ 2023. Mỹ đã thành lập Lực lượng đặc nhiệm Ayungin để hỗ trợ PLP tại Bãi Cỏ Mây, bắt đầu đóng quân thường trực tại đảo Kim Môn và Bành Hồ, bỏ kế hoạch rút bệ phóng tên lửa tầm trung Typhon ở PLP.
5. Các nước Đông Nam Á tham gia 25 tập trận và tuần tra chung trên biển, trong đó có 13 cuộc trong BĐ. Các nước trung cường tham gia ít nhất 29 diễn tập, tập trận khu vực, ít hơn cùng kỳ năm 2023 (37), với ít nhất 4 cuộc ở BĐ. Nhật, Canada và New Zealand lần đầu tham gia Hoạt động Hợp tác trên biển (MCA) của PLP, gồm tại BĐ.
6. Thế giới tiếp tục gia tăng chú ý và bảy tỏ quan điểm về BĐ. LHQ lần đầu tiên đề cập vấn đề BĐ trong phiên tranh luận về chạy đua vũ trang. BNG Mỹ 4 lần ra tuyên bố ủng hộ PLP và lên án TQ sau các va chạm tại BĐ. Ngoại trưởng G7 lần đầu phản đối hải cảnh và dân binh biển TQ hành động nguy hiểm, phun vòi rồng vào tàu PLP. Thượng đỉnh Quad tháng 9/2024 lần đầu công khai quan ngại sâu sắc về tình hình BĐ và khẳng định giá trị của Phán quyết BĐ 2016. Tuyên bố chung Bộ trưởng Ngoại giao Quad tháng 7/2024 lần đầu đề cập Phán quyết.
7. Đại sứ Úc, New Zealand, Canada, Anh và Liên minh châu Âu (EU) tại VN có tuyên bố về vụ ngư dân VN bị tàu TQ tấn công, nêu quan ngại sâu sắc, kêu gọi kiềm chế và tôn trọng luật pháp quốc tế. BNG Mỹ ủng hộ VN trên mạng xã hội sau vụ việc TQ bắt giữ ngư dân ở Hoàng Sa.
8. Cuộc chiến pháp lý sôi động trở lại với khả năng về “cuộc chiến công hàm” lần thứ 3 và các nước tích cực sử dụng nội luật để củng cố yêu sách tại BĐ. VN chính thức nộp Hồ sơ đệ trình ranh giới thềm lục địa mở rộng (TLĐMR) ngoài 200 hải lý ở khu vực giữa BĐ tới Liên hợp quốc (LHQ), lưu hành 2 công hàm bày tỏ quan điểm đối với PLP và TQ về vấn đề thềm lục địa mở rộng ở BĐ. Mỹ cùng lúc lưu hành 1 công thư và 2 công hàm tại LHQ, khẳng định Mỹ không bình luận về đệ trình TLĐMR của Malaysia, PLP và VN, phản đối các yêu sách vùng biển “bành trướng” của TQ.
9. Tổng thống PLP ký thành luật 2 dự luật xác định các vùng biển và ranh giới quần đảo của PLP bao gồm Đạo luật về Vùng biển PLP (RA 12064), và Đạo luật Tuyến đường biển quần đảo PLP (RA 12065). Mỹ ra tuyên bố ủng hộ Đạo luật Vùng biển mới của PLP, đánh giá cao vai trò lãnh đạo của PLP trong duy trì luật quốc tế ở BĐ.
10. TQ ra Tuyên bố về đường cơ sở lãnh hải quanh Scarborough gồm 16 điểm. TQ công bố tên gọi “tiêu chuẩn” 64 thực thể BĐ. TQ phát hành Bản đồ Thành phố Tam Sa phiên bản mới gồm các đơn vị hành chính như “Quận Tây Sa” và “Quận Nam Sa”. Lãnh đạo TQ và Indonesia ra tuyên bố chung công nhận hai bên có “vùng biển chồng lấn”.
